"Hentu okkur af við Hallærisplanið."

Rúm sem kemur manni á fætur í bókstaflegri merkingu minnir mig á atvik á unglingsárum mínum, þegar ég fékk oft lánaðan vörubílinn hans pabba til þess að fara á samkomur í Menntaskólanum eða bara til að fara á rúntinn. 

Stundum var svonefnt "boddý" á bílpallinum, einfalt botnlaust tréskýli fyrir verkamenn með tveimur bekkjum langsum, sem notað var til að fara með þá í eða úr kaffi eða mat.

Boddýið var ekki á bílnum í eitt sinn þegar við höfðum setið á Laugavegi 11, og ég bauð nokkrum skólafélögum mínum að skutla þeim niður á rúntinn.

Þeir þáðu það, enda mikið sport að fara rúntinn standandi eins og í heiðursstöðu á pallinum og heilsa liðinu sem gekk eftir gangstéttunum.

Stóðu þeir þá fremst á pallinum og héldu sér í handrið, sem var þversum við fremri brún hans. 

"Hvar viljið þið fara úr?" spurði ég strákana. 

"Hentu okkur af við Hallærisplanið" svarað einn þeirra. 

Það var einhver kvöldgalsi í mér, því að eftir að ég var búinn að aka niður Bankastræti, beygja suður Lækjargötu, taka þar beygju og aka til baka og vestur Austurstræti, renndi ég bílnum inn á Hallærisplanið, stöðvaði hann þar og byrjaði að sturta pallinum, bókstaflega sturtaði þeim aftur af honum. 

Þetta voru frískir strákar og fljótir í viðbrögðum og stukku allir aftur af pallinum áður en hann hafði lyfst að ráði, - nema einn sem hélt áfram dauðahaldi í handriðið á pallinum, sem hélt áfram að lyftast hátt í loft upp. 

Þar hékk hann skelfingu lostinn hátt yfir bílnum og planinu, en kliður fór um fólkið, sem var þarna, - enginn hafði áður séð neitt þessu líkt, - alveg fáránleg sjón. 

Mér brá og lækkaði pallinn aftur niður, og var dauðfeginn að stráksa tókst að halda sér föstum allan tímann. 

Hann fór síðan niður af pallinum að framverðu, upp við bílstjórahúsið og varð fátt um kveðjur. 

 

Rúm sem kemur þér á fætur

Vantar enn stíga á köflum.

Á síðustu árum hefur orðið bylting í gerð hjólastíga í borginni, bæði hvað snertir lengd þeirra og gerð. 

Þó má gera betur, einkum hvað varðar þá kafla á hjólaleiðum, þar sem enn vantar stíga og hjólreiðamenn og göngufólk lendir inni á götunum. Þessir kaflar verða þó æ færri með árunum. 

Margir hjólreiðamenn eru greinilega í fanta formi og hjóla afar hratt án þess að gefa frá sér hljóðmerki þegar þeir bruna fram hjá öðru hjólreiðafólki eða gangandi fólki. 

Þetta skapar að sjálfsögðu slysahættu, því að það er eðli reiðhjóla og vélhjóla, að möguleikarnir til að beygja eða hemla snöggt eru miklu minni en á bíl eða hjá gangandi fólki. 

Fyrir tuttugu árum var yfirborð hjólreiðastíga hrein hörmung, svo illa við haldið og ósléttir, og enn í dag mætti víða gera betur í því að hafa þá sléttari. 

Kalla á fleiri hjólreiðastíga

Snertir rætur vanda Vesturlanda.

Ef engir innflytjendur frá suðlægum nágrannalöndum hefðu komið til Bandraríkjanna og Kanada og til hinna betur stæðu Evrópulanda, hefðu þjóðfélögin hrunið vegna skorts á fólki til að vinna láglaunastörf, sem jafnframt hefur komið í fyrir fólksfækkun og enn meiri öldrun þessara þjóðfélaga en þegar er orðin. 

Dæmi um þetta eru Mexíkóar í Bandaríkjunum, Tyrkir í Þýskalandi og Pólverjar á Íslandi. 

Önnur rót vandans er sú, að þrátt fyrir allan fagurgalann um að Vesturlönd vilji aukið viðskiptafrelsi eru í gangi stórfelldar niðurgreiðslur og styrkir til landbúnaðar, sem annars væri ekki samkeppnisfær við landbúnað í suðlægari löndum, þar sem loftslag er hlýrra. 

Með þessu er komið í veg fyrir að þessar fátæku þjóðir komist til bjargálna og ýtt undir flótta fólks þaðan til Evrópu og Norður-Ameríku.

Að nota þau orð, sem heyrast sögð um þetta fólk sýnir blöndu af firringu, fordómum og hræsni.   

Calais og Hitler í sömu setningu

Þetta tvennt er fjarri því að leysa ráðgátuna.

Það yrði að vísu visst skref í rannsókn á hvarfi M370 ef hlutirnir sem fundist hafa á Reunion reynast vera úr henni, en ráðgátan er samt jafn mikil og fyrr: Hvað olli því að vélin flaug svona langt úr leið og hvar er flakið? 

Í flugsögunni er til dæmi um að "draugaflugvél" hafi flogið með meðvitundarlaust fólk langa vegalengd þar til hún varð eldsneytislaus og hrapaði á landi, en þar með var hægt að rannsaka flakið nákvæmlega og finna orsökina út. 

En meðan M370 er bara einhvers staðar á hafsbotni í víðáttum Indlandshafs, er ráðgátan um orsök hvarfsins svipuð eins og ráðgátan varðandi AF447 á botni Suður-Atlantshafs var á sínum tíma. 

Verður ráðgátan leyst í Frakklandi?

Fer allt eftir heimamönnum sjálfum.

Yellowstone þjóðgarðurinn í Bandaríkjunum er 9000 ferkílómetrar en mest af því er fjallendi þar sem sáralítil umferð er. Vatnasvið Jökulsár á Fjöllum er 7750 ferkílómetrar eða næstum jafnstórt og Yellowstone. 

Þrjár milljónir ferðamanna koma árlega í Yellowstone þjóðgarðinn og er ríflegur helmingur þeirra frá öðrum heimsálfum en Norður-Ameríku, komnir yfir úthöf.

Íbúar Wyomingríkis eru 450 þúsund en Íslands 330 þúsund. Frá Evrópu til Íslands er þrefalt styttra en frá Evrópu til Yellowstone. 

Ísland er líka land sem er hálent að mestu en hins vegar ellefu sinnumm stærra en Yellowstone þannig að miðað við stærð ætti Ísland að ráða við 33 milljónir ferðamanna á ári.

Í Yellowstone ráða menn enn við að sporna gegn umhverfisskemmdum en þar tíma menn líka að eyða peningum og tíma í uppbyggingu, skipulag og verndun, ólíkt því sem er hér. 

Fjölgun ferðamanna vestra hefur verið róleg og viðráðanleg. Hægt og bítandi hefur verið ráðið fram úr viðfangsefnunum á farsælan hátt. 

Hér ætla hins vegar allir að græða sem mest og sem allra hraðast og fá sem flesta ferðamenn án þess aðkosta til þess því sem þarf.

Í villta vestrinu í amerísku fjalllendi er vandlega séð til þess að á þeim svæðum, þar sem ferðamenn sækjast eftir kyrrð, fámenni og jafnvel einveru í ósnortnu víðerni, sé slíkt tryggt með eftirliti og skipulagi.

14 ára biðlisti er eftir því að fá að sigla niður Kóloradóána i Utah og Arizona og margra ára biðlisti eftir því að fá að ganga suma göngustígana í Yellowstone.

Ef menn líta á það sem "auðmýkingu" og "niðurlægjandi ófrelsi" að kosta einhverju til að vernda einstæða íslenska náttúru og byggja upp aðstöðu á ferðamannaslóðum ættum við þegar í stað að setja innflutningshömlur á erlenda ferðamenn og sætta okkur við það, að vegna nísku og sjálfhverfu viljum við geta verið í friði í "landið okkar".

En þannig er það einfaldlega ekki. Menn vilja bæði eiga kökuna áfram og éta hana, bæði auka ferðamannastrauminn sem allra mest og hraðast en líka að sleppa við að vernda einstæða íslenska náttúru.  

 

 

Eru allir velkomnir allstaðar?

Líklega einsdæmi á jörðinni.

Baðstaðurinn, sem myndast hefur austast við Holuhraun, á sér líklega enga hliðstæðu á jörðinni. 

Ég minnist þess ekki að svona staður hafi áður orðið til uppi við nýrunnið hraun við eldgos hér á landi. 

Bláa lónið er ekki myndað vegna framrásar nýs hrauns og það var ekki til fyrr en menn boruðu fyrir háhitavirkjun í Svartsengi þar sem affallsvatn frá holunum myndaði þetta fræga lón. 

Blá lónið telst því vera manngert og einnig Jarðböðin í Mývatnssveit, og bæði fyrirbærin hafa aðdráttarafl fyrir ferðamenn. 

Bæði Jarðböðin og Bláa lónið gætu eignast skæða keppinauta í Yellowstone í Bandaríkjunum, þar sem hægt væri að búa til nokkur blá, gul og rauð lón ef vilji væri fyrir hendi. 

En Bandaríkjamenn, líka forsvarsmenn jarðvarmavirkjana þar, telja Yellowstone "heilög vé" og meira að segja eru allar boranir bannaðar á svæði umhverfis Yellowstone, sem álíka stórt og Ísland. 

 

 

Baðstaður við Holuhraun

"Kominn tími á Heklu" fyrir nokkrum árum.

Það var "kominn tími á Heklu" fyrir nokkrum árum á þann hátt að fjallið og umhverfið hafði risið upp fyrir þá hæð sem það var komið í fyrir gosið árið 2000.

Þar áður höfðu liðið 9 ár frá síðasta gosi og fjallið gosið við áratugamót frá 1970.

Nú eru liðin 15 ár og ekkert bólar á henni þótt nokkur ár séu liðin með vaxandi hættu á því að hún láti til sín taka.

Þetta þurfa allir að vita um og þegar ég hef verið spurður eftir Holuhraunsgosið hvar séu mestar líkur á gosi er svarið "Hekla" en raunar hafði sama svarið verið hjá mér á árunum 2011-2014, enda var aðdragandinn að Bárðarbunguóróanum afar langdreginn.

Rétt er að geta þess að af annars fínum myndum af eldgosum með frétt mbl.is um þetta mál er efsta myndin líkast til af einhverjum af gosunum í Kröflu á árabilinu 1980-84.   

Hópar hættir að ganga á Heklu

Óheppileg staðsetning Heklu, - eða leiðsöguvitanna.

Síðan flugleiðir í blindflugi yfir Íslandi voru lagðar í upphafi slíks flugs fyrir meira en hálfri öld hefur ein þeirra legið beint yfir Heklu. 

Ástæðan er sú að línurnar á milli leiðsöguvitanna, svonefndra ADF-vita, sem settir voru upp í byrjun, eru beinar og línan frá vita við Elliðavatn að sams konar vita á Ingólfshöfða liggur yfir Heklu og báðir þessir vitar eru notaðir jöfnum höndum fyrir innanlandsflug og millilandaflug. 

Meira að segja er það svo, að í sjónflugi milli Reykjavíkur og Hornafjarðar liggur stysta leiðin nokkkurn veginn yfir Heklu, því að Öræfajökull er svo hár og stór og mikil hindrun að enda þótt þessi leið yfir Heklu og Ingólfshöfða sé um 20 kílómetrum lengri en bein leið á milli Reykjavíkur og Hornafjarðar, borgar sig yfirleitt ekki að fljúga stystu leiðina þótt veður sé bjart, vegna ókyrrðar og vinda yfir suðausturhluta Vatnajökuls.

Ef ADF-viti hefði verið kominn á Ingólfshöfða 1950 hefði Geysisslysið ekki gerst. 

Flugleiðsöguvitar voru í upphafi settir upp á stöðum þar sem þeir hentuðu vel fyrir flugleiðirnar og voru á aðgengilegir til viðhalds, og vitarnir við Elliðavatn og á Ingólfshöfða verða ekki færðir nema að kollvarpa öllu kerfinu, því að um hann liggja fleiri leiðir úr öðrum áttum. 

Það er að sjálfsögðu hægt að gefa út tilmæli eða skipun um það að flugstjórar sem fljúga yfir Heklu hniki flugvélum sínum til um 5-10 kílómetra og flugstjórarnir sjálfir geta beðið flugumferðarstjórn um heimild til þess og fengið hana.

En slíkt yrði alveg einstakt í því þéttriðna neti flugleiða, sem umferð flugvéla er orðin og líklega erfitt að útskýra ástæðuna fyrir flugstjórunum.

Páll Einarsson er að gera það sem er skylda hvers þess sem býr yfir þekkingu og vitneskju um hugsanlega vá, - að láta alla viðkomandi vita um hana. 

Ekki er að sjá að brugðist verði við aðvörunum hans, hvorki varðandi það að setja verksmiðju með heitum og bráðnum kerjum af málmum beint niður á þann blett á Íslandi þar sem mest hætta er á stórum jarðskjálfta né að hnika til fjölfarinni flugleið, sem verið hefur óbreytt frá upphafi vega. 

"Ekki veldur sá sem varar" segir máltækið og ekki verður við Pál að sakast ef illa fer. 

Hann hefur gert skyldu sína eftir því sem honum hefur verið unnt. 

Varar við þotuflugi yfir Heklu

Bob Zubrin og kó skoðuðu Kverkfjöll, Mývatnssveit og Gjástykki.

Einn helsti frömuður marsferða, Bob Zubrin, kom til Íslands árið 2000.

Hann var kominn alla leið hingað til að fara í sérstakt flugferðalag til að skoða Kverkfjöll og Mývatnssveit, lenti þar, en fór síðan suður á ný til að átta sig á því hvort hér á landi væri að finna aðstæður, líkar því sem eru á mars. 

Tveimur árum síðar kom sendinefnd á vegum alþjóðlegra samtaka áhugafólks um marsferðir og valdi sér stað í Gjástykki fyrir væntanlegt æfingasvæði marsfara, sem er skammt þar frá þar sem neðstu myndirnar voru teknar.  

"Áhugafólk" er hógvær lýsing á fólkinu í þessari sendinefnd, allt hámenntað fólk í fremstu röð.

Enda kemur í ljós eftir könnunarferðirnar, sem búið er að fara síðan til mars, að það var á réttum slóðum fyrir um 13-15 árum.  

Lífið hefði notið sín á Mars

Frægasta setningin í Casablanca var aldrei sögð.

Þegar við Baldur Hermannsson vorum með spurningaþættina "Hvað heldurðu?" lentum við í vandræðum með fyrirbæri, sem er hliðstætt því sem Stefán Pálsson lýsir í tengdri frétt á mbl.is um meintan spádóm Fidels Castros fyrir 42 árum. 

Baldur stakk upp á þvi að kalla fyrirbærið "viðurkenndan misskilning", þ. e. að misskilningurinn eða ranghermið væri orðið svo fast í hugum fólks, að ef spurt væri um það og fólk svaraði tæknilega rangt, yrði samt gefið rétt fyrir svar sem byggðist á "viðurkenndum misskilningi."

Í úrslitaspurningu í einum þáttanna var maður spurður, á hvað Hamlet hefði horft þegar hann sagði hina frægu setningu: "Að vera eða vera ekki, það er spurningin."

Hinn aðspurði svaraði: "Hauskúpu" og fékk rétt fyrir, og með þessu svari unnu Eyfirðingar Þingeyinga.

En strangt til tekið var svarið rangt, því að í leikritinu horfir Hamlet á hauskúpuna á allt öðrum stað og mælir alls ekki þessi fleygu orð þá.

Það eru til fleiri svona fyrirbæri. Frægasta setningin í kvikmyndinni Casablanca er sögð vera: "Play it again, Sam."

En sú setning er í raun aldrei sögð í myndinni.

Ég hef orðið fyrir barðinu á þessu fyrirbæri. Fjöldi fólks hefur staðið í þeirri trú að fyrsti bíllinn minn hafi verið þriggja hjóla bíll.

En það er alrangt þótt jafnvel bekkjarfélagar mínir sumir úr skóla hafi farið að halda þetta með árunum.

Bíllinn, NSU Prinz, var með fjórum hjólum og þau voru meira að segja úti í hornum hans.

En afturglugginn var sveigður í hálfhring á afar sérkennilegan hátt og það hefur vafalaust truflað upplifunina.

Og einnig það, að í eina skiptið sem ég ók bíl á þessum árum í sjónvarpsupptöku, var það þriggja hjóla örbíll af gerðinni Messerschmitt 200, sem ég ók inn í sjónvarpssal í fyrsta Áramótaskaupinu 1966 og steig þar út úr honum til að fara upp á sviðið.   

 

Spáði Castro rétt fyrir 42 árum?