Stjórnarskrá Dana frá 1849 er ágætis dæmi um tregðuna.

Í stríðslok 1945 voru Danir og Íslendingar með nokkurn vegin sömu stjórnarskrána, þar sem fyrstu 30 greinarnar fjölluðu um þjóðhöfðingja landanna, löng upptalning á því hvað þeir gerðu eða gerðu ekki, en jafnframt að þeir væru ábyrgðarlausir af stjórnarathöfnum. 

Eini munurinn var sá að í íslensku stjórnarskránni hafði forseti verið settur inn í stað konungs og að í 26. grein var ákvæði um málskotsrétt hans til þjóðarinnar. 

Báðar þjóðirnar stefndu opinberlega að því að endurskoða tæplega aldar gamla stjórnarskrá og gerðu Danir það áratug síðar. 

Alþingi valdi stjórnarskrárnefnd til þess að fást við málið, og brýndi Sveinn Björnsson, þáverandi forseti, þingið til dáða í þessum efnum. 

1953 var starf stjórnarskrárnefndar langt komið en sigldi í strand. Síðan þá hefur öllum slíkum nefndum mistekist ætlunarverkið frá 1944. 

Enda þótt stjórnlagaráð byggt á úrslitum stjórnlagaþingkosninga skilaði af sér stjórnarskrá 2011 og að hún hlaut yfirgnæfandi kosningu í þjóðaratkvæðagreiðslu 2012 hefur í raun ekkert breyst síðustu fimm ár. 

Allur þessi ferill er lýsandi dæmi um tregðuna í mörgum meginmálum, sem ríkir hjá Alþingi. 

1851 var haldið íslenskt stjórnlagaþing (Þjóðfundurinn) þar sem þjóðkjörnir íslenskir fulltrúar skyldu setja þjóðinni íslenska stjórnarskrá. 

Komið var í veg fyrir það og enda þótt Jón Sigurðsson hefði átt í vændum að verða 160 ára gamall hefði honum ekki tekist að klára ætlunarverk sitt. 

 

Föst skot á milli forystumanna

Maðurinn sem gagnrýndi innrásina í Írak stillir upp í nýjan Tonkinflóa.

Donald Trump sló pólitískar keilur með því að gagnrýna harðlega herskáa stefnu forvera sinna, sem fólust i´innrásinni í Írak 2003 og þátttöku Bandaríkjanna í uppreisn gegn valdhöfum í Líbíu og Sýrlandi. 

Á skammri forsetatíð sinni hefur Trump tekið upp herskáustu stefnu og orðbragð nokkurs forseta á síðari tímum. 

Harry S. Truman rak Douglas MacArthur yfirhershöfðingja þegar hann ýjaði að því að beita kjarnorkuvopnum í Kóreustríðinu. 

Með hegðun sinni stillir Trump upp í að beita "Tonkinflóabragðinu" sem beitt var í Víetnamstríðinu. 

Þá taldi Johnson forseti að árás Norður-Víetnama á bandaríska flotann á Tonkinflóa gæfi tilefni til allsherjar stríðs gegn Norður-Víetnam, þó án beitingar kjarnorkuvopna. 

Síðari tíma rannsóknir benda til þess að Tonkinflóa atvikið hafi að miklu leyti verið sviðsett af Bandaríkjamönnum sjálfum eða í það minnsta stórlega blásið upp af þeim. 

En það passaði algerlega inn í þá málsvörn skotglaðra Kana að þeir séu ævinlega í sjálfsvörn. 

 

Kjöraðstæður fyrir hættulegan misskilning

Ný iðuköst í Framsóknarflokknum.

Komandi klofningur í Framsóknarflokknum hefur tvenns konar áhrif.  Ef líkja má flokknum hingað vil við hús, sem var heimili Framsóknarmanna, hreinsar klofningurinn loftið innan dyra, þar sem farið hafa fram hjaðningavíg í slæmu andrúmsloftiþ 

Nú verður loftað út og mestu slagsmálin hætta, en á móti kemur, að þeir sem ætla að flytja í annað hús, mun gera átökin að götuslagsmálum.

Og síðan eru enn aðrir sem hreinlega líst ekkert á blikuna og óvissuna sem þetta nýja ástand muni skapa og forða sér alfarið af vettvangi, að minnsta kosti í bili. 

Guðfinna dregur framboðið til baka

Svigrúm fyrir nauðsynlegar aðgerðir og endurbætur.

Vöxtur ferðaþjónustunnar undanfarin ár hefur verið of hraður miðað við þær aðgerðir og endurbætur á því sviði, sem hefði þurft að gera en hafa verið vanræktar. 

Það þurfa því ekki að vera slæmar fréttir að þessu vaxtartímabili ljúki á næstu misserum, því að það gefur það sem vantað hefur til þessa, tíma til bregðast við þeim aðstæðum, sem hafa valdið stöðnunog jafnvel hugsanlegri fækkun ferðafólks.

Hlé á fjölgun gefur tíma fyrir ferðaþjónustuna til að ná vopnum sínum, treysta innviði, bæta skipulagningu á dreifingu ferðafólks og bæta með því markaðshæfni ferðaþjónustunnar í samkeppninni við ferðaþjónustu annarra landa. 

Spá vatnaskilum í ferðaþjónustu

Einu sinni voru Framsóknarmenn einir á móti.

Á árunum 1931 til 1959, eða í 28 í sögu fullveldisins voru hatrömmustu pólitísku átökin hér á landi vegna kosningalaga og kjördæmaskipunar og stóðu á milli Framsóknarflokksins annars vegar og allra hinna flokkanna hins vegar. 

Ástæðan var einföld. Einn flokkanna, Framsókn, fékk tvisvar sinnum fleiri þingmenn en samsvaraði kjörfylginu vegna hreins ranglætis í kjördæmaskipan. 

1931 fékk flokkurinnn meira að segja meirihluta á þingi út á innan við 30% atkvæða. 

Allar tilraunir til að lagfæra þetta strönduðu auðvitað á eina flokknum, sem græddi á því. 

Smá hlé varð 1934 við örlitla lagfæringu, en 1942 fór allt aftur í bál og brand út af því sama, og það svo heiftarlega að eftir það gátu formenn tveggja stærstu flokkanna, Framsóknar og Sjálfstæðisflokksins, ekki tekið í mál að sitja í stjórn undir forsæti hins og olli þetta sífelldum erfiðleikum við stjórn landsins. 

Takmarkaðar endurbætur fengust með tvennum kosningum 1942, en áfram seig á ógæfuhlið, og á sjötta áratugnum var svo komið að stjórnmál landsins snerust um það að nýta sér veikleika kjördæmakerfisins.

Í kosningunum 1956 gerði Framsókn bandalag við krata um samvinnu sem miðaði að því að þessir tveir flokkar saman fengju meirihluta þingmanna út á rúman þriðjung atkvæða.

1953 hafði ekki munað miklu að Sjálfstæðisflokkurinn fengi meirihluta þingmanna út á 37 prósent atkvæða.

1959 endurtók hamagangurinn frá 1942 sig og enn og aftur var það Framsókn sem barðist með kjafti og klóm við að viðhalda óréttlætinu.

Misvægi atkvæða viðgengst enn meira en öld eftir að stjórnmálamenn á borð við Hannes Hafstein vildu afnema það. 

Óréttlæti þessa misvægis sést til dæmis á því að atkævði hvers kjósanda á Akranesi hefur meira en tvöfalt meira vægi en atkvæði kjósanda í Vallahverfinu syðst í Hafnarfirði.

Er þó ferðatíminn svipaður frá báðum þessum stöðum niður á Austurvöll, þar sem Alþingishúsið stendur.  

En núna er það Sjálfstæðisflokkurinn sem hefur tekið að sér hlutverk Framsóknar hér um árið, að koma í veg fyrir að framkvæmdur verði sá eindregni vilji sem kom fram í þjóðaratkvæðagreiðslu um stjórnarskrármálið 2012.

Í andstöðunni er skákað í því skjólinu að það sé skilyrði að allir flokkar séu samþykkir, til dæmis í hverri stjórnarskrárnefndinni eftir aðra síðustu 70 árin.

Reynslan frá 1934, 1942 og 1959 sýnir að því miður er stundum ekki hægt að höggva á hnútinn nema að meirihlutinn fái að ráða.  

 

Sjálfstæðismenn þeir einu sem voru á móti

Einfalt og gamalt mál allt í einu orðið svona voðalega flókið.

Aðferð andstæðinga breytinga á stjórnarskránni hafa beitt alkunnri aðferð úr íþróttum, leiktöf. 

Í stjórnarskrármálinu hafa þeir lagt sig fram um það síðan vorið 2009 þegar Framsóknarflokkurinn gerði Stjórnlagaþing að helsta kosningamáli sínu, að tefja, trufla, flækja, þvælast fyrir, beita úrtölum, rugla fólk í ríminu og draga málið sem mest á langinn. 

Á þeim rúmlega átta árum sem stjórnarskrármálið hefur verið á dagskrá hefur gefist nægur tími til að athuga hvernig þjóðaratkvæðagreiðslum er háttað í öðrum löndum og velja skásta kostinn.

Þegar lögð er til aðeins ein grein í stjórnarskránni er það að mati úrtölumanna enn einu sinni orðið "alveg galið að ætla sér í tímapressu að setja inn ákvæði af þessu tagi."

 

 

„Galið“ að afgreiða málið í tímapressu

Lappirnar dregnar í lengstu lög.

Nú eru rúm fimm ár síðan 64% í þjóðaratkvæðagreiðslu vildu að stjórnarskrá stjórnlagaráðs yrði lögð til grundvallar nýrri stjórnarskrá. Síðan þá hafa þeir, sem vilja halda í stjórnarskrá, sem er í öllum grundvallaratriðum hin sama og dönsk stjórnarskrá frá 1849. 

Eina breytingin sem gerð var 1944 var að setja íslenskan forseta í staðinn fyrir danskan konung. 

70 ára reynsla er fyrir því að öllum þeim mörgum stjórnarskrárnefndum hefur mistekist, sem flokkarnir á Alþingi hafa sett á laggirnar til að efna loforðin sem gefin voru 1944 um nýja stjórnarskrá.

Þess vegna var það vísasti vegurinn fyrir andstæðinga nýrrar stjórnarskrár til að draga lappirnar og tefja stjórnarskrármálið áfram, að skipa gagnslausa stjórnarskrárnefnd, koma með tillögu um tólf ára langdreginn feril sams konar nefnda og nú síðast í kvöld, að koma í veg fyrir einfalda breytingu á einu ákvæði núverandi stjórnarskrár.

Þeir, sem telja það sjálfsagt að hundsa þann eindregna vilja sem kom fram í þjóðaratkvæðagreiðslunni 2012, stagast á því að sú atkvæðagreiðsla hafi ekki verið marktæk, af því að þátttakan var 48 prósent.

Tæplega 70 prósent þjóðarinnar hafi annað hvort verið á móti stjórnarskránni eða setið heima.

Samkvæmt þessum rökum hefur enginn Bandaríkjaforseti verið rétt kjörinn af því að um 70 prósent Bandaríkjamanna á kosningaaldri hefur annað hvort greitt atkvæði gegn honum eða setið heima.

Og með sömu rökum má segja að meira að segja Sambandslögin frá 1918 hafi ekki verið samþykkt með meirihluta, af því að næstum 60 prósent kjósenda hafi annað hvort setið heima eða verið á móti þeim.  

Allir flokkar nema tveir náðu samkomulagi

"Ekki er munkur þótt í kufl komi."

Ofangreint máltæki frá fyrri öldum, "cucullus non facit monachum", eins og það var orðað á latínu, á við um þá niðurstöðu skoðanakönnunar Félagsvísindastofnunar að flestir vilji sjá Katrínu Jakobsdóttur sem næsta forsætisráðherra Íslands. Stuðningur yngstu aldurshópanna ræður mestu um þetta.

En ef hún á að verða forsætisráðherra verður eitthvað að breytast frá því eftir síðustu kosningar, þegar henni mistókst að mynda vinstri stjórn.

Þar munaði mestu, að strax eftir kosningarnar límdi Björt framtíð sig við Viðreisn, sem er flokkur hægra megin á miðjunni.

Með öðrum orðum var of mikið bil á milli vinstri vængs Vg og Viðreisnar.

Ef ég man rétt var Katrín í svipaðri stöðu í skoðanakönnunum fyrir síðustu kosningar og nú en það dugði ekki til að mynda stjórn.

Í síðustu kosningum kom ungt fólk fram sem fulltrúar hans og rætt hefur verið um að sumt af því sé það róttækt að jafna megi þeim við "villikettina" svonefndu sem voru ekki alltaf þægir í táumi í Vg þegar flokkurinn var í stjórn með Samfylkingunni.  

Katrín nýtur stuðnings flestra

Spurning hvort hægt verði að fara jafn hratt og Hulduherinn gerði.

Þegar Albert Guðmundsson stóð frammi fyrir því að hrökklast úr Sjálfstæðisflokknum 1987 var mjög skammt til kosninga og flestir töldu að krafaverk þyrfti að koma til að Albert gæti gert neitt í þessu. 

En hinn frægi "Hulduher" hans afrekaði það að stofna Borgaraflokkinn og bjóða fram í tæka tíð. Og frambjóðendurnir sem spruttu upp á vegum þessa öfluga hóps komu úr það ólíkum áttum, að það sýndi mjög staðfast persónufylgi Alberts.  

Á tímabili rauk fylgi þessa framboðs upp í 27% ef ég man rétt en dalaði mikið fram að kosningunum. Engu að síður fékk flokkurinn sjö þingmenn kjörna og hjó það stórt skarð í fylgi Sjálfstæðisflokksins að hann fékk aðeins 27% atkvæða í kosningunum. 

Flokkurinn kom nógu mörgum þingmönnum að til þess að geta styrkt afar tæpa stjórn Steingríms Hermannssonar tveimur árum síðar og koma því til leiðar að hún sat út kjörtímabilið. 

Þetta kostaði þó klofning Borgaraflokksins og eftir að Albert var gerður að sendiherra í París 1989 fjaraði undan honum, svo að hann féll út af þingi 1991. 

„Þetta er aftur orðið gaman“

Vitlaust gefið á Íslandi.

Árið 2002 gaf Kjell Magne Bondevik, þáverandi forsætisráðherra Noregs, út þá yfirlýsingu að tími stórra vatnsaflsvirkjana væri liðinn í Noregi. Þá höfðu Norðmenn, tveimur áratugum á undan Íslendingum, notað rammaáætlun um virkjanakosti, en Íslendingar voru nýbyrjaðir á vinnu við sína 2002. 

Síðan 2002 hafa því spilin verið gefin þannig í Noregi, að það þurfi ekki hvað snertir stærri virkjanir, að vera með neinn orkunýtingarflokk. 

Hér á landi sitjum við hins vegar uppi með það að það er beinlínis lagt fyrir í rammaáætlun að ákveðinni hluti hennar skili af sér drjúgum fjölda stórvirkjana. 

Um það gildir ljóðlína Steins Steinarrs: "Það er nefnilega vitlaust gefið." 

Nú háir þessi vitlausa gjöf okkur víða um land þar sem sums staðar hefur verið farið um völl svipað og gert hefur verið á Reykjanesskaga, sem hefur farið í ruslflokk Rammaáætlunar. 

Vitlausa gjöfin felst einnig í ófullkomnum upplýsingum, svo sem varðandi Teigsskóg. 

Gefið er í skyn að hálsarnir í Gufudalssveit séu einstakar hindranir, jafnvel á landsvísu og þar af leiðandi sé ómögulegt að fara þá leið með nýjan og betri veg. 

Þó liggur fyrir að annar hálsanna, Ódrjúgsháls, liggur aðeins upp í 160 metra hæð eða álíka hátt og nýjasta hverfið við Vatnsendahæð í Kópavogi og að hægt er að gera nýjan og ágætan veg yfir hálsinn í stað hinnar bröttu krókabeygju, sem alltaf er sýnd í fréttum.

Einnig er það staðreynd að á leiðinni frá Bjarkarlundi til Patreksfjarðar yfir fjóra hálsa er sá vestasti, Kleifaháls, hæstur yfir sjó, 402 metrar, eða um 60 metrum hærri en Hjallaháls.

Þar að auki er Hjallaháls álíka hár og Klettsháls, rúmlega 330 metrar yfir sjó, en þetta samhengi og samanburður sést aldrei nefnt og enginn talar um að Kleifaheiði og Klettsháls séu óviðunandi hindranir. 

Geta má þess að áður en vegurinn um Klettsháls var lagaður, var hann oftar ófær eða erfiður yfirferðar en vegurinn um Hjallaháls. 

Nú er í ráði að gera betri veg yfir Dynjandisheiði, sem liggur upp í 500 metra hæð yfir sjó. 

Málum er alltaf stillt þannig upp að annað hvort þurfum við að sitja uppi með 60 til 70 ára gamlar troðningaveglínur eða að fá hraðbraut í gegnum Teigsskóg. 

Það er lágmarkskrafa að réttar upplýsingar liggi fyrir þegar ákvarðanir eru teknar í svona málum. En það hentar ekki þeim sem hafa frá upphafi keyrt það mál áfram án þess að ljá máls á neinni bitastæðrii umræðu. 

Vill eldisreglu í fiskeldið