Sagnaslóðin eða vindorkugarðurinn?

Húsfyllir var í Dalabúð í kvöld á opnum íbúafundi, þar sem rætt var um ýmis málefni sveitarfélagsins, þar á meðal samstarfsyfirlýsingu sveitastjórnar við Stormorku um fyrirhugaðan vindorkugarð skammt fyrir norðaustan Búðardal, rétt við túnfót æskuslóða þjóðskáldanna Jóhannesar úr Kötlum og Jóns frá Ljárskógum. Dalabúð

Vindorkugarðurinn á að verða sex ferkílómetrar með um 40 150 metra háum vindmyllum. 

Snemma á fundinum kom fram hjá sveitarstjórn, að Dalabyggð væri ekki eina sveitarfélagið sem fjallaði um svona hugmyndir, Snæfellsbær væri á undan. 

Var það notað sem ein af rökunum fyrir því að vinna ötullega að þessu máli í Dalabyggð. 

En síðar á fundinum bárust þær fréttir, að Snæfellsbær hefði hafnað hugmyndum um vindorkugarð með tvöfalt minni vindmyllum með þeim rökum  að vindorkugarðurinn ylli allt of mikilli sjónrænni og hljóðrænni truflun fyrir umhverfið! 

 


mbl.is Vatnajökulsþjóðgarður verði á heimsminjaskrá
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Mátturinn og dýrðin stundum sérkennileg vestan hafs.

"Make America great again!" slagorðið ýjar að alls herjar dýrð og mætti þeirra Bandaríkja sem ólu af sér langstærsta efnahagskerfi heims með tilheyrandi eftirsókn meirihluta landsmanna eftir vellystingum í krafti bruðls með auðlindir og mengun andrúmsloftsins. 

Enginn efast um máttinn, en dýrðin var þó ekki á öllum sviðum. Að minnsta kosti var sérkennilegt að heilbrigðiskerfið var betra, ódýrara og jafnara fyrir alla í fámennum löndum nyrst í Evrópu. 

Það er sérkennileg birtingarmynd á því hjá Trump að endurheimta mátt og dýrð landsins að lama þann vísi að almannatryggingum sem fólst í Obamacare og fá til baka það ástand að tvær milljónir Bandaríkjamanna dæju ótímabærum dauða vegna skorts á tryggingum. 

Og einnig er það sérkennileg birtingarmynd, að þrjú risafyrirtæki hyggist túlka óánægju sína og starfsmanna sinna með heilbrigðiskerfi landsins með því að stofna sjálf eigið fyrirtæki um heilbrigðisþjónustu starfsmanna sinna. 

Ef þetta tiltæki heppnast má þó kannski túlka það sem ákveðinn ávinning af frelsinu til þess að fara út í slíkt. Hvort sá ávinningur verður nógu mikill á þó tíminn einn eftir að leiða i ljós.  


mbl.is Risar dýfa tánum í djúpu laugina
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

"Virkjanir og þjóðgarðar fara vel saman" - kanntu annan?

Þegar forsætisráðherra Noregs lýsti því yfir 2002 að tími stórra vatnsaflsvirkjana væri liðinn í Noregi var það vegna þess að til voru á teikniborðinu áform um virkjanir á hálendisvíðernum Noregs, sem ekki höfðu komist í framkvæmd. Hvalárvirkjunkort

Hætt var við þær vegna þess að virkjanir og þjóðgarðar færu alls ekki saman. 

Nú rísa upp hér á landi þeir, sem halda því ekki aðeins fram að virkjanir og þjóðgarðar fari vel saman, heldur að virkjanir verði að koma á undan þjóðgörðunum. 

Þegar þessi umræða var tekin hér heima fyrir 15 árum, var því haldið fram að virkjanir og þjóðgarðar færu svo vel saman, að hægt væri að setja það á upplýsingaspjald við innakstur frá Möðrudal inn á víðernin, að Kárahnjúkavirkjun gæti verið forsenda fyrir þjóðgarði þar á hálendinu!  

Áður hafði góður gegn vinur minn, háskólaprófessor, haldið því fram að á tveimur stöðum erlendis mætti sjá hvernig þetta hefði verið praktiserað, Hetch-Hetchy miðlunarlónið við Yosemite þjóðgarðinn í Kaliforníu og Grand lake syðst í Klettafjallaþjóðgarðinum um 120 kílómetra fyrir norðvestan Denver. 

Þegar ég hóf að kanna 30 þjóðgarða og friðuð svæði og 18 virkjanasvæði í sjö löndum í Evrópu og Ameríku, fór ég á þessa tvo staði og komst að því að Hetch-Hetchy miðlunarlónið hefði verið búið til fyrir meira en 100 árum til þess að miðla ferskvatni til norðanverðrar Kaliforníu. 

Samnefndum dal hafði verið sökkt, en jafnvel þótt þörf yrði á meira vatni, yrði öðrum dal fyrir sunnan Hetch-Hetchy ekki sökkt, enda væri það skilyrði fyrir þjóðgarði,sem með árunum varð heimsfrægur, að engin virkjun væri þar. 

Samt var þetta fyrir meira en öld, þegar fastmótaðar hugmyndir um virkjanir og þjóðgarða voru á frumstigi. 

Þegar ég var þarna á ferð var ekki kjaft að sjá við Hetch-Hetchy, - allir voru í Yosemite dalnum. 

Hinn staðurinn sem háskólaprófessorinn nefndi, Grand lake var líka eldgömul framkvæmd og fólst í því að vatninu Grand lake og umhverfi þess var haldið ósnortnu og hæð yfirborðs vatnsins stöðugu, en vatn tekið af því neðanjarðar og leitt í göngum í sérstakt miðlunarlón utan þjóðgarðsins. 

Á málþingi í Árnesi í fyrrasumar fullyrti stjórnandi umhverfismats fyrir Vesturverk, að það væri tíðkað víða um lönd að virkja í þjóðgörðum. 

Ég bað hann að nefna dæmi um þetta en ekkert svar kom. 

Nú kemur oddviti Árneshrepps og heldur þessu sama fram og nefnir ekkert dæmi, heldur bætir í og fullyrðir, að það verði að virkja fyrst, áður en þjóðgarðurinn komi. 

Gott að vita það, því að með virkjuninni verður hugsanlegur þjóðgarður rændur þeim ósnortnu náttúrudjásnum, sem hann hefði annars búið yfir. 

Þau eru innan punktalínunnar á kortinu hér fyrir ofan og munu ekki aðeins gera ómögulegt að þjóðgarður verði á því 180 ferkílómetra svæði sem ræður úrslitum í þessu efni. 

Þar að auki mun tilvist stíflnanna og lónanna hafa þau sjónrænu áhrif sem eyðileggja þá sýn að horfa yfir ósnortna Ófeigsfjarðarheiði og Drangajökul. 

 

 


mbl.is Samþykktu tillögur vegna virkjunar
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Hún er að vígbúast og má búast við hverju sem er.

Það er ekki aðeins að þakka margfalt betri mælitækni en áður fyrr að mannalæti Bárðarbungu skila sér í mælikerfi jarðvísindamanna. 

Síðasta aldarfjórðung hefur þessi mikla megineldstöð heldur betur látið að sér kveða, svo að allir máttu verða varir við það, þótt engir jarðskjálftamælir væru til. 

Fyrst kom lítið gos við Hamarinn og strax í kjölfarið Gjálpargosið með sínu mikla hamfaraflóði niður á Skeiðarársand. 

Engan óraði fyrir fyrir gosinu í Holuhrauni fyrr en örfáum dögum á undan því, og því síður óraði menn fyrir því hve óhemju stórt þetta gos yrði.

Og enn heldur hún okkur í spennitreyju óvissunnar, því að áhrifasvæði hennar nær allt sunnan frá Friðlandi að Fjallabaki og hugsanlega norður um Öskju. 

Og á þessu svæði geta orðið stórgos, sem senda hraun allt niður til sjávar í Flóanum eða hamfararhlaup í víðfeðmum vatnasviðum bæði suðvestan og norðan Vatnajökuls.  


mbl.is Stærsti jarðskjálftinn frá goslokum
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

"Og ertu hræddur?"

Öldum saman lifðu Íslendingar við þær aðstæður, að helsti atvinnuvegur og lifibrauð þjóðarinnar byggðist á einhverri áhættumestu atvinnugrein heims, sjósókn. 

Og hávertíðin á landinu var við sunnan- og vestanvert landið frá janúar fram í maí í illviðrasömustu mánuðum ársins á vindasömustu slóðum jarðar á þeim árstíma, og í myrkri stóran part í janúar og febrúar. 

Þetta skóp ákveðið æðruleysishugarfar varðandi slysavarnir, því að þær virtust svo vonlausar.

Oft var sagt, þegar mistök eða áhættusækni ollu mannskaða: "Það gagnar engum að kafa niður í málið, hinir dauðu verða ekki vaktir til lífsins með því." 

Þetta ástand varaði langt fram eftir síðustu öld. 

Mágur minn, Sigfús Jóhannsson, sagði mér eitt sinn frá því, að þegar kapphlaupið um að verða aflakóngar stóð sem hæst á síðustu árum hans til sjós, hefðu hann verið á gömlum trébáti í foráttuveðri alla páskana og áhöfnin dregið línur fyrir aðra, sem ekki voru á sjó, höfðu lagt línurnar en flúið í land, án þess að fá tíma til að taka þær. 

Báturinn var orðinn það gamall og liðaður, að þegar vont var í sjóinn, þurfti að sæta færi til að opna dyr í honum, því að hurðirnar urðu fastar tvisvar á hverri öldu þegar báturinn valt, en losnuðu "á liggjandanum". 

Þegar veðrið var allra verst, hreint fárviðri, og engir á sjó nema þeir, voru þeir í vari undir Látrabjargi dögum saman og gátu ekkert veitt. 

Fór Sigfús þá að huga að því hvar gúmmíbjörgunarbáturinn væri, og fann hann neðst í bátnum, skorðaðan undir drasli niður undir kili. 

Orðaði hann það við skipstjórann og skipsfélaga sína, hvort báturinn gæti orðið að nokkru gagni svona óaðgengilegur. 

Þeir spurðu Sigfús hvað hann hefði verið lengi til sjós.

"25 ár," svaraði hann. 

"Til sjós í 25 ár," át skipstjórinn eftir honum, "25 ár, og ertu hræddur?" Tónninn leyndi sér ekki. 

Sigfús felldi þá talið og minntist ekki framar á gúmmíbátinn. Menn verða ekki aflakóngar ef þeir eru hræddir. 

Þó hefur lengi verið til kaldrifjað erlent máltæki: "Það eru til tvær tegundir af flugmönnum - hræddir flugmenn og dauðir flugmenn."

Í lok síðustu aldar urðu ákveðin tímamót í þessum efnum, þökk sé konu að nafni Kolbrún Sverrisdóttir, sem sætti sig ekki við það að ekki yrði reynt að komast niður að flakinu af rækjubátnum Æsu, sem hafði farist á Arnarfirði, til þess að komast að því hvað hefði valdið slysinu og mannskaðanum. 

Barátta hennar tók nokkur ár, ef ég man rétt, en að lokum hafði hún sitt fram. 

Fram að því hafði viðkvæðið oftast verið það að svona lagað væri þýðingarlaust, - ekki væri hægt að vekja hina dauðu aftur til lífsins. 

Þessi tímamót gengu raunar smám saman yfir á sjó, landi og í lofti í samtals nokkra áratugi í lok síðustu aldar, og slysarannsóknir og slysavarnir hafa skapað þann árangur að stórfækka slysum. 

Á síðasta ári varð ekkert stórt og mannskætt flugslys í áætlunarflugi í heiminum og á þessari öld hafa komið nokkur ár án manntjóns í sjóslysum hér á landi. 

Þegar farþegar í flugvélum eru látnir spenna á sig beltin og alls kyns varúðarráðstafanir hafðar í frammi er ekki lengur spurt með lítillækkandi tóni: "Ha, ertu hræddur?"


mbl.is Eiga stóran þátt í fækkun banaslysa
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Eilífur höfuðverkur?

Almenningssamgöngur ganga ekki upp, ef ferðir eru of strjálar eða leiðirnar þannig, að ferðalagið sækist afar seint. 

Þetta virðist vera misjafnt eftir svæðum í Reykjavík.

Þegar ég átti heima við Háaleitisbraut var fljótlegt að tileinka sér breytingar á leiðakerfinu og finna út bestu leiðina til og frá nýjum ákvörðunarstöðum. 

Um nokkurra ára skeið var ég til dæmis með bílskúr á leigu við Hagamel, og Strætó bauð upp á mjög hentuga leið til og frá. 

Öðru máli virðist gegna í Grafarvogshverfinu hvað snertir reynsluna þar eftir að ég flutti þangað.

Eftir að ég fór að ferðast á rafreiðhjóli gerði ég tilraunir með að nýta mér það að fara hluta af leiðangri með því að taka hjólið með mér inn í vagninn, en það er leyfilegt ef rými er fyrir hendi og enginn barnavagn um borð. 

Þetta gat til dæmis gengið á leiðinni milli Sundahafnar og Mjóddarinnar, en síður á leið upp í Grafarvogshverfið. 

Þannig var til dæmis vagninn, sem fer í gegnum hverfið um svæði Fjallkonuvegar slíkan óratíma á leiðinni vegna margra stoppistaða, að það borgaði sig að fara frekar á hjólinu. 

Við Spöngina er hinn fjölmenni Borgarholtsskóli og stór hluti nemenda verður að nota strætisvagna til og frá skóla. 

Allt tal um að efla almenningssamgöngur verður næsta máttlaust, ef þjónustan verður lakari svo að fólk gefst upp á að nota hana, en breytingar á leiðarkerfinu virðast hafa dregið úr þjónustunni.  

Stundum er það þannig í samgöngum, að þjónusta þarf að komast yfir ákveðið mark til þess að fara að blómstra verulega.

Dæmi um það var þegar Flugfélag Íslands lagði ekki í að taka skrúfuþotur í notkun í stað Douglas DC-3 vélanna gömlu, af því að fjárfestingin virtist verða of mikil til þess að hún borgaði. 

Þegar Fokker vélarnar komu síðan, kom í ljós að vegna meiri hraða og þæginda jókst fjöldi farþega miklu meira en menn óraði fyrir. 

Þá kom einnig í ljós, að það hefði verið gerlegt að taka nýju vélarnar í notkun allt að fimm árum fyrr.  

 


Einlægasta gleði sem til er.

Tvær heimsóknir, 2003 og 2006, til fátæka fjallaþorpsins El-Kere í Eþíópíu, verða ógleymanlegar, einkum vegna þess hve einlæg og ósvikin gleði skein út úr andlitum barnanna þar, þegar ég tók af þeim myndir og sýndi þeim þær, en slíkt höfðu þau aldrei upplifað áður.

Þessi einlæga gleði sást líka þegar þau léku sér við frumstæð kjör, þótt sjúkdómar, barnadauði og skortur á vatni og fæðu séu mikið böl þarna. 

Í síðara skiptið fór ég að leiðum barna, sem höfðu dáið á þeim þremur árum, sem liðin voru síðan ég kom þangað síðast. 

Í seinni ferðinni var farið með litla kornmyllu í afskekkt strákofaþorp í héraðinu, og gleði fólksins var mikil, því að þetta einfalda litla tæki gerbylti kjörum þorpsbúa við að gera sér mat úr korninu, sem það ræktaði. 

Þetta var gjöf frá Akureyrarbæ. 

Fjallaþorpið Gurra var að mörgu leyti eftirminnilegasti staðurinn, algerlega einangrað af hringlaga fjallgarði, og tók hinn íslenska trúboða þriggja daga göngu að komast þangað í fyrsta sinn. 

Nú var hann búinn að fá sér flugvél, sem áður hafði verið TF-FRÚ á Íslandi, og ferðin tók 25 mínútur. 

Honum hafði tekist að fá íbúana til að aflétta trúnaði á illa djöfla, sem þrúgaði líf fólks fram að því, og litlum skóla var komið á fót. 

Þegar lent var við Gurra, komu sem vettlingi gátu valdið, að flugvélinni, sem við vorum á, en í stað þess að þyrpast að hinum íslenska velgjörðarmanni eins og það var vant, þyrptist fólkið í kringum Helgu, konuna mína, því að aldrei fyrr hafði sést hvít kona á þessum slóðum. 

Á leiðinni í burtu í gegnum þorpið dróst ég aðeins aftur úr við kvikmyndatöku, en þar sem ég stóð og myndaði, kom gömul kona út úr strákofa, féll að fótum mínum og kyssti þá, líkt og maður hefur ímyndað sér að gert hafi verið við Jesú Krist. 

Viðmót hins frumstæða og fátæka fólks í garð hvítra velgjörðarmanna var ógleymanlegt. 


mbl.is Heiðra minningu Bjarna í Suður-Afríku
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Hluti af einu af sjö mestu náttúruundrum Evrópu.

Fyrir nokkrum árum var gefin út erlendis vönduð bók undir heitinu "100 great wonders of the world" eða "100 stórkostleg undur veraldar." 100 wonders

Í henni er rúmlega helmingur undranna manngerður, svo sem Kínamúrinn, Stonehenge, Taj Mahal, Versalir og Kreml en um 40 undranna eru náttúruundur, 7 þeirra í Evrópu, og aðeins tvö á Norðurlöndum, hinn eldvirki hluti Íslands og norsku firðirnir.  

Hinn eldvirki hluti Íslands fær umsögn, sem er sér á parti í bókinni:  "Iceland is a land like no other," þ. e. "Ísland á engan sinn líka." 100 wonders, Europe

Nú hefur verið ákveðið að Vatnajökulsþjóðgarður og hluti gosbeltisins verði tilnefnd á Heimsminjaskrá UNESCO og var löngu kominn tími til þess. 

Hér á árum áður voru slíkar hugmyndir að engu hafðar. Jack D´Ives var viðurkenndur sérfræðingur varðandi vinnu við slíkt fyrir UNESCO, sem þekkti vel til Íslands frá fornri tíð, en þegar hann taldi þetta fyllilega tímabært, var það að engu haft. 

Sömuleiðis ætlaði allt vitlaust að verða hér heima þegar Louise Crossley, sem hafði bjargað Franklin ánni á Tasmaníu frá virkjun og komið henni í staðinn á Heimsminjaskrána, lagði til að vatnasvið Jökulsár á Dal og Jökulsár í Fljótsdal yrðu sett á Heimsminjaskrá. 100 wonders Volcanic Iceland

Ég minnist þess þegar ég átti viðtal við sveitarstjóra Mývatnssveitar nokkrum fyrr og benti honum á að tilvist Kísiliðjunnar og kísilnámið í Mývatni hefði komið í veg fyrir að Mývatn kæmist á skrána þegar það var nefnt hjá UNESCO, að þá yppti sveitarstjórinn öxlum og sagði: 

"Heimsminjaskrá er einskis virði. Við höfum ekkert að gera við svoleiðis. " 

Ég benti honum á að erlendis þætti mikill akkur í því fyrir ferðaþjónustuna að geta bent á staði eða fyrirbæri, því að þetta þætti gæðastimpill en hann fussaði og sveiaði.  


mbl.is Hafi gildi fyrir allt mannkyn
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Báðar fylkingar sundurleitar, en Framsókn var í oddaaðstöðu.

Það var ljóst, að núverandi ríkisstjórn kom upp úr kjörkössunum eftir að Vinstri græn höfðu ekki viljað útiloka stjórnarsamstarf við neinn flokk fyrirfram og dregið lappirnar í stjórnarskrármálinu strax í kosningabaráttunni. 

Þótt fyrrveranndi stjórnarandstaða fengi eins þingmanns meirihluta var sú stjórnarandstaða búin að vinna saman í afar stuttan tíma, fjórfalt styttri tíma en Framsókn og Sjallar voru búin að vinna saman í stjórninni þar áður. 

Það þurfti ekki nema ein ógætileg ummæli til að minna á hinn tæpa meirihluta, og einn þingmanna Vinstri grænna skaffaði þau. 

Þar með var teningunum kastað fyrir Framsókn og núverandi stjórn var mynduð, enda útséð um að vinstri meirihluti gæti myndað stjórn með Miðflokknum og líka var fimm flokka stjórn ekki kræsilegur kostur. 


mbl.is Sundurleit stjórnarandstaða
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

"Virkt borgarsvæði" og löngu úreltar borgar- og byggðahugmyndir.

Áður hefur verið minnst hér á síðunni á FUA, skammstöfun fyrir hugtakið Functional Urban Area, eða VBS, Virkt borgarsvæði á íslensku. 

Forsendur þess að þetta hugtak sé í gildi eru aðallega þær, að minnst 15 þúsund manns búi á svæðinu, og að svæðið nái frá miðju út að línu, sem afmarkar 45 mínútna ferðatíma milli útjaðars og miðju.  

Samkvæmt þessu er svæðið frá Þjórsá vestur um Suðurnes og norður fyrir Akranes virkt borgarsvæði og eitt atvinnu- og búsetusvæði. 

En mestöll umræða og viðhorf um borgar- og byggðamál hafa byggst á löngu úreltum hugmyndum, sem stangast á við hugsunina um virkt borgarsvæði. 

Sú hugsun kemur meðal annars fram í þeirri staðreynd, að VBS suðvesturhorns landsins er í raun eitt atvinnusvæði. 

Það á ekki að koma á óvart þótt ungt fólk og raunar fólk á öllum aldri flykkist nú til Árborgar, Reykjanesbæjar og annarra þéttbýliskjarna á hinu virka höfuðborgarsvæði. 

Ástæðan er miklu lægri húsnæðiskostnaður, sem gerir meira en að vega upp aukinn samgöngukostnað bílasamfélagsins. 

Smekkur og þarfir fólks eru af margskonar toga og fólksfjöldatölur sýna, að miðflóttaafl byggðar og fyrirtækja vegur þyngra en eftirsókn eftir því að vera í sem mestri þéttingu byggðar. 

Maður finnur þetta á eigin skinni hvað snertir nánustu ástvini. Af sjö börnum býr eitt vestan við Elliðaár, eitt í Kópavogi, tvö í Reykjavík, tvö í Mosfellsbæ og eitt í Brussel.

Og þar með fylgja tengda- og barnabörn, en barnabörnin eru raunar að byrja að leita enn lengra út á við, - fyrstu tvö barnabarnabörnin verða alin upp í Reykjanesbæ.  

Akureyri og svæðið milli Öxnadalsheiðar og Reykjadals í Þingeyjarsýslu er virkt borgarsvæði. 

Og af því að það er innan við 45 mínútna ferðatími með flugi milli Akureyrar og Reykjavíkur, má segja að Reykjavík og Akureyri saman séu eitt virkt borgarsvæði, - það er, meðan innanlandsflugið verður ekki flutt frá Reykjavík. 


mbl.is Undrast þögn Reykjavíkurborgar
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Næsta síða »

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband