"Þjóðarsáttarsamningar" 1990. En hvað nú ?

Svonefndir "Þjóðarsáttarsamningar" árið 1990 voru hugsanlega mesta íslenska stjórnmálaafrek síðustu aldar. Að minnsta kosti eitt af þeim allra merkustu.

Eftor misheppnaða baráttu við verðbólguna, "víxlverkun kaupgjalda og verðlags" og rýrnun krónunnar, tókst að komast að heildarsátt í kjarasamningum sem mörkuðu tímamót.

Litlu munaði þó að forsendur samninganna brystu þegar stefndi í það að BHMR yrði ekki með.

Á síðustu stundu tókst að bjarga þessu og samningarnir héldu og mörkuðu upphaf af nýjum háttum samskipta aðila vinnumarkaðarins.

Nú liggur fyrir að viðleitni manna til að hafa stjórn á verðbólgunni og víxlverkum kaupgjalds og verðlagt verði stefnt í uppnám, sem tókst naumlega að komast hjá 1990.

Launahækkanir fólks í þjónustu opinberra stofnana, ríkissjóðs og sveitarsjóða, veltast að vísu ekki út í verðlagið á sama hátt og hækkanir á almenna markaðnum, en það kom vel í ljós í samningum ASÍ og SA á dögunum, að hækkun á opinberum gjöldum hafa alveg sömu áhrif í þá veru að eyðileggja forsendur kjarasamninga.

Stóra spurningin er hvaða áhrif á rekstur hins opinbera launahækkanir opinberra starfsmanna hafa.

Ef auknum launaútgjöldum verður velt út í verðlag á opinberri þjónustu er einsýnt að forsendur samninganna í vetur bresta.

Ef áhrif samninganna verða þau að draga verður saman í ríkisútgjöldum til annars en launagreiðslna blasir við að skerða þjónustu, sem þegar hefur verið skert svo mjög að farið hefur verið út á ystu nöf.

Langvinnt verkfalla opinberra starfsmanna 1984 bar engan árangur þegar upp var staðið vegna aukinnar verðbólgu sem át launahækkanir þeirra upp.

Nú sýnist langlíklegast að aftur fari á svipaða lund. Það mun hafa enn meiri áhrif en 1984, því að nýleg leiðrétting á skuldum heimilanna var gerð á þeirri forsendu að verðbólgunni yrði haldið í skefjum. 

Og við blasir hundruða milljarða króna greiðslur í gjaldeyri úr ríkissjóði vegna gjalddaga risalána árið 2016.

Niðurstaða: Þetta lítur ekki vel út. Enn bólar ekkert á meira en 300 milljörðum sem teknar yrðu frá "hrægömmum" og vogunarsjóðum, sem Framsóknarmenn lofuðu fyrir kosningar að kæmu í hlut landsmanna.   

 

Forsendur kjarasamninga brostnar

Öll 8 dekkin alltaf á felgum?

Venjulegi meðaljóninn á Íslandi á tvo dekkjaganga, alls 8 dekk, 4 vetrardekk og 4 sumardekk/heilsársdekk og um það gildir hvatningin: "Í örygginu vertu réttu megin!"

Í rallinu í gamla daga lærði maður að af öllum hlutum bílsins væru hjólbarðarnir mikilvægastir og ég hefur reynt að hafa það í huga æ síðan. Um það gildir þessi hvatning:

 

Áhætta er upphaf hugarvílsins. /

Í örygginu vertu réttu megin !  /

Því dekkin eru eini hluti bílsins,   / 

sem er í beinni snertingu við veginn.  

 

Skoðum aðeins betur ástandið á dekkjum meðaljónsins og hvernig hann umgengst þau.

Annar dekkjagangurinn, sem hann á, er á felgum undir bílnum en hinn er geymdur felgulaus.  

Tvívegis á ári er skipt um dekk undir bílnum og farið með hann á dekkjaverkstæði þar sem fernt er framkvæmt með því móti sem nefna má

aðferð A:  

1. Dekkin, sem fá hvíld næsta hálfa árið, eru tekin af felgunum. 2. Dekkin, sem setja á undir bílinn, eru sett á felgurnar í staðinn. 3. Þau eru jafnvægisstillt. 4. Þau eru sett undir bílinn.

Ef meðaljóninn væri með öll átta dekkin sín alltaf á felgum allt árið, myndi þetta verk, sem árlega er framkvæmt á dekkjaverkstæðum, einfaldast mjög og verða innan við helmingurinn af því sem lýst var hér fyrir ofan:

Það er aðferð B:  

1. Hjólin 4 tekin undan bílnum.  2. Hin hjólin 4 sett undir bílinn. Punktur. 

Enga jafnvægisstillingu þarf og heldur ekki vandasamasta gerninginn að taka 4 dekk af felgum og setja 4 dekk á sömu felgurnar. Meira að segja gæti meðaljóninn gert þetta sjálfur ef hann nennir.

Ef honum vex þetta í augum má geta þess, að alvöru rallökumenn eiga tveir saman að geta skipt um eitt dekk undir bílnum á 2 mínútum. Það kom einu sinni fyrir okkur Jón bróður í 38 röllum, og verkið tók innan við 2 mínútur af því að það hafði verið þaulæft.

Einn æfður maður ætti að geta gert þetta á innan við 4 mínútum.  

Einn galli hefur komið í veg fyrir að meðaljóninn eigi tvo dekkjaganga á felgum: Felgur eru dýrar.

Það er að vísu hægt að leita uppi felgur á varahlutasölum, en þær eru þá oftast farnar að láta á sjá útlitslega, ef verðið á að vera nógu lágt til að meðaljóninn hafi efni á því.

Og meðaljóninn er nokkuð pjattaður og telur sig varla hafa tíma til þess, heldur vill frekar vinna það til að borga heila dekkjaskiptinu eins og í tilfelli A heldur en að láta sjá sig á illa útlítandi felgum.

Miklu mundi muna ef hið opinbera felldi niður öll gjöld af felgum og veitti jafnvel svolítinn stuðning til að auðvelda ökumönnum að eiga tvo felguganga. Þetta getur borgað sig í minni heildarkostnaði þjóðfélagsins og auknu öryggi. Felgur eru öryggistæki.

Ekki einasta myndi þetta minnka þann mikla kostnað sem fer í allsherjarskiptinguna hjá þorra bílaflotans,, heldur myndi meðaljóninn geta veitt sér þann munað að skipta sjálfur tímabundið um dekkjagang undir bílnum fyrir eitt stykki páskahret eða borgað mun minna fyrir miklu fljótlegri og auðveldari skiptingu á verkstæði, aðferð B.  

Það er svo sem ágætt út af fyrir sig að velta ofangreindu upp í þessum bloggpistli, bara til þess að það sé til á blaði. Hins vegar eru líkast til engar líkur á því að við neinu verði hróflað heldur verði þetta bara áfram eins og það hefur verið hingað til og er auglýst á ljósvakamiðlunum með hvatningarorðunum: "Renndu við!" 

Sem er þörf hvatning, því að um dekkin gildir þetta, sem pistillinn byrjaði á og endar á:

 

Áhætta er upphaf hugarvílsins.  /

Í örygginu vertu réttu megin !  /

Því dekkin eru eini hluti bílsins,  / 

sem er í beinni snertingu við veginn!    

Hjólbarðar hæfi akstursaðstæðum