Lognið á enda og stormur að byrja.

Nú er að ljúka tæplega tveggja ára tímabili stöðugleika í þjóðlífinu.

Síðasta hálfa ár þessa stöðugleikatímabils kom stórfelld lækkun á eldsneytiskostnaði og sprengingarvöxtur í ferðaþjónustu, hvort tveggja himnasendingar erlendis frá, í veg fyrir það að hér yrði enginn hagvöxtur eða jafnvel samdráttur.

3000 manna verkfall verður að vísu bara í einn dag, en það er bara upphafið á átökum, ólgu og óróa á vinnumarkaði, sem hætta er á að leiði til verðbólgu og gengisfalls krónunnar, að ekki sé nú talað um þau áhrif sem illvígar kjaradeilur og verkföll hafa á ferðaþjónustuna, sem hefur bjargað því sem bjargað varð í kjölfar Hrunsins. 

Í spjalli við bílasala einn í dag heyrði ég hann lýsa því hvernig nú væri nánast skollið á frost í sölunni. 

Fermingarveislurnar og kostnaðurinn við þær eru búnar og fólk er blankt, sér aðeins verkföll og vandræði framundan og heldur að sér höndum. 

Tvisvar sinnum á síðustu 40 árum hefur launafólk látið harðar aðhaldsaðgerðir yfir sig ganga, af því að allir sáu að í algert óefni var komið. 

1983 var verðbólgan að nálgast 100% og hægri stjórn Framsóknar og Sjalla bannaði öll verkföll og greip til harkalegra aðgerða, sem launþegar létu yfir sig ganga um sinn af því að allir sáu að efnahagslífið var í kaldakoli og neyðaraðgerðir óhjákvæmilegar.  

2008 kom Hrunið, og í algert óefni var komið svo að launafólk lét sig hafa það að taka á sig skellinn vegna óhjákvæmilegra rústabjörgunar aðgerða vinstri ríkisstjórnar Samfó og Vinstri grænna.  

2013 var hins vegar öðru vísi um að litast. Hagvöxtur hafði verið í tvö ár og hraðvaxandi ferðaþjónusta skóp nýja kjölfestu fyrir auknum kaupmætti. 

Allt í einu var eins og að árið 2007 væri komið aftur, enda kosnir til valda sömu tveir flokkarnir og stýrðu ferðinni í græðgisbólunni, þar sem öllum var lofað gulli og grænum skógum með útdeilingu lána og þensluhvetjandi stóriðju- og virkjanaframkvæmdum auk kaup- og neyðsluæðis á grundvelli allt of hás gengis krónunnar, sem augljóslega gat ekki staðist til frambúðar.

2013 var aðal gulrótin hins vegar 300 til 400 milljarða króna ókeypis handa kjósendum, sem fengið yrði hjá erlendum "hrægömmum" og "vogunarsjóðum", og lofað að skuldaniðurfærsla heimilanna vegna forsendubrests kæmi eins og manna af himnum.

Enn sést ekkert af þessu fé komið í hús, skuldaniðurfærslan stefnir í að verða tekin frá skattgreiðendum og hún gekk að mestu til þeirra sem mest höfðu færst í fang við að taka lán í gróðærinu.

Leigjendur,  samvinnubyggingarfélög og þeir sem aldrei höfðu efni á að taka lán, sátu eftir.

Og komandi verðbólga mun þar að auki éta upp skuldaniðurfellinguna. 

Þegar gerðir voru "kaupmáttarsamingar" á lágum nótum, hafði blekið varla þornað á pappírunum, þegar forstjórarnir og eigendur fyrirtækjanna sköffuðu sjálfum sér margfalt hærri launahækkanir og aðgreiðslur svo milljörðum skipti.

Sægreifum var umbunað upp á tugi milljarða króna á sama tíma og heilbrigðiskerfið og ýmis opinber verkefni voru svelt.

Allt þetta og miklu fleira hefur hleypt illu blóði í launþega og gamalkunnug Grýla frá óstjórnartímunum frá 1971-90 hefur stungið inn sínu ljóta nefi.

Aftur stinga upp kollinum hugtök eins og "víxlverkanir kaupgjalds og verðlags" og "höfrungahlaup" í launakröfum.    

 

Allsherjarverkfall hefst á morgun

Geymsla orkuforða olíulinda er ekki aprílgabb.

1. apríl gabb The Guardian fjallaði um það að Jeremy Clarkson myndi nú söðla um og gerast sérstakur talsmaður þess að þjóðir heim sameinist um að geyma helming núverandi orkuforða í formi jarðefnaeldsneytis í jörðu handa komandi kynslóðum. 

En hugmyndin um að geyma helming orkuforða olíu- og gaslinda í iðrum jarðar er ekki gabb, heldur hefur hún verið sett fram af fullri alvöru. 

Rökin eru þau, að þessi orkuforði er takmörkuð auðlind, sem mun verða kláruð á þessari öld. 

Þar með mun olíuöldinni í sögu mannkynsins ljúka, lang stystu öldinni þegar miðað er við fyrri sambærilegar aldir svo sem steinöld, bronsöld og járnöld. 

Það þýðir að óhjákvæmileg orkuskipti þurfa að ganga í gegn innan 40 ára, og að lindirnar í Arabalöndunum muni klárast á jafnvel helmingi skemmri tíma.

Rökin fyrir því að klára ekki þessar orkulindir eru þau, að nú þegar sé komin af stað tæknibylting sem gæti gert það mögulegt að hraða orkuskiptunum, en það sé keppikefli í sjálfu sér vegna þess að skefjalaus brennsla jarðefnaeldsneytis með tilheyrandi útblæstri gróðurhúsalofttegunda veldur miklu hraðari hlýnun lofthjúps jarðar en verjanlegt er í ljós þeirra breytinga á veðurfari og hafstraumum, sem eru afleiðing hinnar hröðu hlýnunar.

Nýjasta dæmið um þetta er að hugsanlega er að rætast spá um hnignun Golfstraumsins vegna mikils streymis tærs bræðaluvatns frá jöklum og hafís út á Norður-Atlantshaf, sem veldur því að Golfstraumurinn sekkur fyrr til botns og hitar ekki lengur upp yfirborð hafsins í þeim mæli sem áður var.

Með því að hægja sem fyrst á framleiðslu jarðefnaeldsneytisins og brenna því ekki öllu, væri dregið úr slæmum afleiðingum hinnar græðgisfullu nýtingar. 

Í öðru lagi sé vinnsla olíu og gass rányrkja í sjálfu sér. Núlifandi jarðarbúar hrifsi til sín auðæfi og klári auðlind sem sanngjarnara væri að komandi kynslóðir gætu líka haft aðgang af ef þær aðstæður kæmu upp að þær neyddust til að grípa til þeirra. 

Ef um það bil helmingur vinnanlegrar olí og gass yrði látinn óhreyfður í jörðu, yrði það nokkurs konar varsjóður, sem komandi kynslóðir gætu gripið til.

Eins er, virðast fá teikn á lofti um það að núlifandi jarðarbúar ætli að breyta þeirri stefnu sem fylgt hefur verið fram að þessu.

Þannig eru teikn um að Sádi-Arabar, sem mest framleiða og eru ráðandi afl í olíumálum heimsins, hafi á afar úthugsaðan hátt sett sér það markmið að haga vinnslu sinni þannig, að þegar olíuöldinni ljúki og orkuskiptin komin á, eigi þeir ekkert af olíubirgðum sínum ónotaðar.  

 

 

 

Clarkson verður ekki ákærður

Einhver mesta skelfingin: Að hanga utan á loftfari.

Indónesinn, sem ferðaðist í lendingarbúnaði Boeing-þotu í klukkustund, býr að minningu um einstaka upplifun, svo mikið er víst.

Það er að því gefnu að það sé virkilega satt, að hann hafi farið í þetta fáránlega ferðalag.

Hann hefur væntanlega klifrað upp hjólalegg meðan þotan stóð á flugvellinum og komist þannig inn í rýmið, sem hjólin eru dregin upp í eftir flugtak.

Það hlýtur að hafa verið svakaleg tilfinning fyrir hann að horfa niður þegar hjólahúsið var opnað fyrir lendingu og lendingarhjólin sett niður.

Með ólíkindum er að maður lifi það af að vera í 10 kílómetra hæð svo lítið súrefni sem þar er.

Þotan kemur inn til lendingar á meira en 200 kílómetra hraða og því er augljóst að maðurinn hefur ekki "hangið í lendingarbúnaðinum" eins og sagt er í frétt um þetta. Hann hlýtur að hafa fundið stað til að liggja á eða sitja inni í hjólahúsinu á meðan á ferðinni stóð.

En fyrir mann, sem hefur hangið bjargarlaus á höndunum utan á loftfari á flugi, eins og ég lenti í í júlí 1976 eftir að hafa lyfst frá jörðu og séð hvernig hún fjarlægðist hratt, finna fyrir lyftikraftinum og vita að ekki væri hægt að halda takinu áfram, er varla hægt að hugsa sér meiri skelfingu.

Þetta gerðist í flugtaki á loftbelg á Álftanesi og er skráð sem fyrsta farþegaflug í loftbelg á Íslandi. 

Flugstjórinn, sem hamaðist í miklum hávaða við að kynda gastækin sem beindu heitu lofti upp í loftbelginn, vissi ekki af því að ég hengi utan á loftbelgskörfunni og heyrði ekki hróp mín.

Hélt að ég hefði orðið eftir í aldeilis fáránlegu flugtaki belgsins þegar karfan dróst í suðvestan strekkingi eftir túnskák, fór í gegnum girðingu og órækt, yfir Álftanesveginn og aftur í gegnum girðingu og órækt hinum megin áður en hann lyftist frá jörðu.  

Til allrar hamingju missti belgurinn flugið og skall á jörðinni áður en hann næði fluginu á ný, en við höggið missti ég takið, sem betur fór, og lá eftir, moldugur og blóðugur á fótunum. 

Það voru smámunir, því að andartökin þegar ég sá jörðina fjarlægjast líða mér aldrei úr minni. 

Hékk í lendingarbúnaðinum

Fálkinn, - hraðskreiðasta dýrið og fyrirmynd Stukunnar.

Blettatígurinn er talinn vera hraðskreiðasta landdýr jarðar, nær 120 kílómetra hraða og getur haldið honum í hátt í mínútu. 

En hann er silakeppur miðað við fálkann, sem talinn ná tæplega 500 kílómetra hraða þegar hann steypir sér í loftárás á bráð sína.

Og aðrir ránfuglar eins og smyrillinn eru líka flugfimir mjög þótt smyrillinn nái ekki hraða fálkans vegna þess að hann er minni fugl.  

Þetta vissi Hermann Göring, yfirmaður Luftwaffe, og sendi menn til Íslands árið 1937 til þess að ná í fálka handa sér.

Urðu þeir alls ellefu, sem fluttir voru héðan til Þýskalands. 

Sama ár kom snekkja Hitlers í kurteisisheimsókn til Reykjavíkur og áhugi æðstu manna nasista, svo sem Heinrichs Himmlers, á Íslandi sem þeir litu á sem útvörð germanskrar menningar, var mikill.  

För sendimanna Görings var að sumu leyti óhugnanleg sendiför, því að fálkinn var fyrirmyndin af hryllilegasta árásarvopni þess tíma, sem var Junker Ju-87 "Stuka", steypiárásarflugvél með áður óþekkta getu og tækni. 

Henni var steypt niður nær lóðrétt á 600 kílómetra hraða úr mikilli hæð (80 gráðu horn við jörðu) í átt að bráð sinni á jörðu niðri.

Á Stukunni voru tveir öflugur sérsmíðaðir trompetlúðrar eða sírenur, sem ollu slíkum hávaða, að það ærði fólk á jörðu niðri af skelfingu. Útsmogið sálfræðilegt hryllingsvopn.

Í 600 metra hæð var sprengjunum sleppt og vegna hinnar nær lóðréttu árásar á svona miklum hraða var nær ómögulegt að skjóta frá jörðu á Stukuna og hitta hana og sömuleiðis var hittnin með sprengjunum Stukunnar í hámarki vegna hinnar beinu stefnu á skotmarkið á svona miklum hraða.

Á 600 kílómetra hraða stóð árás Stúkunnar aðeins yfir í brot úr mínútu.

Um leið og sprengjunum hafði verið sleppt í 600 metra hæð, fór vélin inn í svo krappa dýfu að flugmaðurinn missti meðvitund í "black-out".

En þá tók sjálfvirkur stýribúnaður við stjórn vélarinnar, sem kláraði dýfuna svo að hún fór sjálfstýrð í gegnum hana og breytti hröðu falli í hratt klifur, þar sem flugmaðurinn rankaði við sér og tók við stjórninni á hröðum flótta frá vettvangi.

Ég er að vinna að bók undir heitinu "Emmy, stríðið og jökullinn" þar sem því er lýst, hvernig hryllingur stríðsins og drápstóla þess hefði birst Íslendingum, ef Þjóðverjar hefðu tekið landið af Bretum 6. október 1940 og haldið því næstu tvö ár.    

Barðist fyrir lífi sínu í Mosfellsbæ

Þetta gengur svo grátlega seint.

Þegar ég kynntist fyrst kjörum fatlaðra náið fyrir um 35 árum fólst það mest í því að reka sig á veggi alls staðar í þjóðfélaginu. "Að reka sig á veggi" er viðeigandi lýsing á því sem fatlaðir þurfa enn að þola eftir öll þessi ár réttindabaráttu þeirra. 

Fyrir fatlaðan mann jafngildir það að komast ekki um á hjólastól sínum þar sem við hin göngum um hugsunarlaust að við, hin ófötluðu, rekum okkur á vegg í stað þess að halda áfram ferð okkar. 

Strax í upphafi starfs ferðafélags fatlaðra, Flækjufótar, voru þessir veggir hvarvetna um allt land. Smáms saman skánaði ástandið hér og þar en þegar litið er yfir þetta svið þjóðlífsins verður að segja að þetta gengur svo grátlega seint. 

Síðan Flækjufótur í upphafi starfs síns rak sig hvarvetna á veggi er liðinn um aldarfjórðungur en í könnunarferðalagi fyrir nokkrum dögum kom í ljós að enn eru hindranir fyrir fatlaðra hvarvetna.

Ég finn ekki viðeigandi mynd til að setja hér inn, en grunnástæðuna fyrir þessu ástandi er að finna djúpt í hegðun okkar, eins og til dæmis speglast vel í umferðinni. Og varðandi þessa útbreiddu hegðun gengur líka grátlega seint að breyta henni. 

Ég hef stundum birt myndir af bílum ófatlaðra í stæðum fyrir hreyfihamlaða en hugsunarleysið og tillitsleysið, sem er afleiðing þess, skín líka í almennum bílastæðum.  

Smellti þessari mynd af einu slíku tilviki í dag í bílastæði við Borgartún.

Sú gata hefur verið í umræðunni að undanförnu, meðal annars vegna bílastæðisvanda. 

Ekki bætir það vandann ef okkur finnst öllum, hverju um sig, að við eigium kröfu á að taka tvö stæði undir hvern bíl. 

Að þar sé ekki slagorðið "tveir fyrir einn!", heldur "einn fyrir tvo!"

Eins og sést er svarta bílnum ansi nákvæmlega með hvítu línuna undir miðjum bíl, svo að ekki sé möguleiki á að komast út úr bíl, sem lagt væri við hlið honum.  Þannig að ekki skortir á ökuleiknina undir slagorðinu "einn fyrir tvo!" 

 

Þurfa fatlaðir að borga tvöfalt?