Grunnurinn aš genunum sunnan śr Afrķku.

Grunnurinn aš genum okkar og lķfsklukkunni var lagšur sušur ķ Afrķku fyrir žśsundum įra. Žar sefur fólk į myrkum nóttum og vakir į björtum dögum. 

Žess vegna hrökkva svo margir upp glašvakandi sķšla nętur aš sumarlagi žegar birtir.

Og eiga erfitt meš aš vakna og hefja störf į myrkum vetrarmorgnum. 

Žess vegna veršum viš hvķta fólkiš aš vara okkur į of miklum sólböšum, vegna žess aš hśš okkar er hvķt til žess aš geta nżtt betur takmarkaš sólskin noršurhvelsins og af žeim sökum viškvęm fyrir langvarandi og sterku sólskini. 

Žess vegna er sagt aš eskimóar séu dökkir į hörund af žvķ aš vegna įts į selspiki fį žeir gnęgš žeirra vķtamķna ķ sig allan įrsins hring sem sólin gefur annars.

Żmsir lišir ķ lišamótum okkar eru bśnir aš vera upp śr mišjum aldri, aš vķsu misjafnlega snemma eftir einstaklingum. Grunnur genanna varšandi žessa liši var lagšur mešan mešalaldurinn var miklu lęgri en nś er og žvķ ekki žörf į stórum og endingarmiklum slitflötum.

Ķ karlaveldissamfélagi frummannsins vegnaši žeim konum best sem kręktu sér ķ eiginmann žar sem afl og völd til aš verja konu og börn skipti meira mįli en aldur.

Žess vegna er kvenhylli valdamikilla manna sennilega jafn mikil og raun ber vitni sem og manna ķ einkennisbśningum, sem tįkna völd. 

Žeim fjölskyldum vegnaši best žar sem móširin var ung og hraust og gat ališ hraust og heilbrigš börn. Sennilega er žetta skżringin į "grįa fišringnum."

Frummašurinn var skapašur til aš ganga og hlaupa hęfilega mikiš į misjöfnu undirlagi. Žess vegna fį svo margir "hlauparaveikina", tįbergssig, sem hlaupa langtķmum saman į malbiki eša höršum gólfum. 

Įgętt getur veriš hafa ķ huga ķ lķfi okkar, aš žaš sem best hentaši forfešrum og formęšrum okkar ķ Afrķku og lagši grunn aš genunum ķ okkur fyrir žśsundum įra, hentar sennilega best fyrir okkur ķ lķferni og hegšun enn ķ dag žótt umhverfiš og ašstęšur hafi breyst.   


mbl.is Seljast eins og heitar lummur
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

75 įra afmęli žriggja innrįsa.

Ķ handbók um Seinni heimsstyrjöldina, žar sem atburšarįs hvers einasta dags er rakin frį upphafinu 1. september 1939 til 1. september 1945 tekur 10. maķ 1940 mest rżmi. 

Įstęšan er sś aš žennan dag voru žrjįr innrįsir į dagskrį. Ķ fyrsta lagi hin mikla innrįs Žjóšverja inn ķ Nišurlönd og Frakkland, ķ öšru lagi innrįs Breta ķ Ķsland og ķ žrišja lagi innrįs, sem sjaldan er nefnd, af žvķ aš ekki varš af henni, en žaš var innrįs Žjóšverja ķ Ķsland og sem Hitler setti į dagskrį. 

Įstęšan fyrir žvķ aš Foringinn gerši žaš var aš samstundis sem hann frétti af žvķ aš Bretar hefšu tekiš Ķsland skipaši hann Raeder hershöfšingja aš gera hiš snarasta įętlun um žaš aš hernema Ķsland og hrekja Breta žašan. Hitler fékk eitt af sķnum fręgu bręšisköstum viši žetta tękifęri. 

Hernįm Breta hafši nefnilega mikilvęgi, sem aldrei er minnst į, en žaš er sś stašreynd aš žaš fól žaš ķ sér, aš fyrsta skipti ķ sex įr höfšu Bandamenn frumkvęši ķ barįttunni viš Hitler, en hann og Öxulveldin höfšu ęvinlega fram aš žvķ haft frumkvęšiš, alls tķu sinnum ķ röš, og ęvinlega haft betur.

Žessi tķu skipti voru innrįs Ķtala ķ Abbesķnķu 1935, hertaka Rķnarlanda 1936, borgarastyrjöldin į Spįni 1936-39, innrįs Japana ķ Kķna 1937, innlimun Austurrķkis 1938, innlimun Sśdetahérašanna 1938, innlimun Tékkóslóvakķu 1939, innlimun Albanķu 1939, hernįm Póllands 1939 og hernįm Danmerkur og Noregs 1940. 

Hitler skipaši fyrir um innrįsina ķ Ķsland žar sem hann var staddur ķ nešanjaršarbyrgi sķnu ķ Eifel-fjöllum nįlęgt vesturlandamęrum Žżskalands. 

Ķ tengslum viš rannsóknir mķnar į žessum mįlum fyrir kvikmynd / bók fór ég ķ leišangur įriš 2010 til žess aš finna leifarnar af žessu byrgi og taka myndir žar, žvķ aš žetta er sögulegur stašur fyrir okkur Ķslendinga. 

Žaš var ekki aušvelt aš finna byrgiš, žvķ aš žegar Bandamenn nįšu stašnum ķ janśar 1945 sprengdu žeir žaš ķ tętlur og sķšan žį hafa Žjóšverjar ekkert gert meš žennan staš. 

Fyrir hreina tilviljun hitti ég į rétta manninn, sem var aš leggja bķl sķnum ķ stęši ekki langt frį, og var tilbśinn aš aš leišbeina mér til byrgisins, enda ętti hann heima nęst žvķ af öllum ķbśum svęšisins. 

Byrgiš er aš vķsu falliš saman, en žó er hęgt aš klöngrast inn ķ žaš į milli fallinna og brotinna žykkra steinveggja og standa ķ sömu sporum og Foringinn žegar hann skipaši fyrir um innrįs sem hefši žżtt žjóšarharmleik fyrir Ķslendinga.

Sķšan mį ekki gleyma žvķ aš 10. maķ 1940 tók Winston Churchill viš embętti forsętisrįšherra Bretlands og fékk aukinn mešbyr fyrir hugmyndum sķnum um aš hernema Ķslands og taka forystu fyrir einbeittri barįttu gegn Öxulveldunum.   

 


Ķsland var hernašarlega žrjįr eyjar ķ strķšinu.

Žegar Ķsland var hernumiš af um 770 hermönnum fyrir réttum 75 įrum, var landiš hernašarlega žrjįr eyjar vegna žess hve erfitt var um samgöngur į milli helstu landshluta. 

Stęrsta og mikilvęgasta eyjan var Sušvesturland og žess vegna fór meginhluti breska lišsins žangaš. 

Tveir ašrir landshlutar voru ķgildi eyja, annars vegar Eyjafjöršur, Mišnoršurland og hins vegar Austfiršir. 

Į žessum tķma var Reykjavķkurhöfn eina höfnin į Ķslandi, sem nżst gat til uppskipunar į miklu herliši og nęgilega hröšum og miklum flutningum vopnabśnašar og birgšahanda žvķ ķ krafti nothęfra samgangna śt frį borginni.

Aš žessu leyti var Reykjavķk langmikilvęgasta skotmarkiš ķ strķšinu og megum viš Ķslendingar teljast hafa veriš heppnir aš Žjóšverjar reyndu ekki aš taka Ķsland af Bretum eša aš trufla flutningana ķ gegnum Reykjavķkurhöfn.

Ķ vinnu minni viš bókina "Emmy, strķšiš og jökullinn", sem er rit meš sagnfręšilegu ķvafi um aš hvernig mįlum hefši skipast ef Žjóšverjar hefšu tekiš landiš haustiš 1940, hef ég oršiš aš kynna mér vel Kyrrahafshernašinn žvķ aš eina leiš Bandarķkjamanna til žess aš žjarma aš Japönum byggšist į svonefndu "eyjahoppi" ("island hopping") eša žvķ aš hertaka eyju og eyju ķ senn og hoppa žannig eftir žessum eyjum ķ įtt til Japans.

Žjóšverjar hefšu leikandi getaš tekiš landiš af Bretum 1940 en spurningin var aš nį yfirrįšum ķ lofti frį fyrsta degi eins og viš hernįm Noregs og halda landinu ķ krafti žeirra yfrrįša.

Um žetta, möguleikana til žessara yfirrįša ķ lofti og žżšingu og afleišingar žess į bókin um Emmy, strķšiš og jökulinn, sem er byggš į sagnfręšilegu skilgreiningunni "alternate history" aš fjalla.

Ķ "alternate history" er ein breyta frį raunverulegri atburšarįs, ķ žessu tilfelli aš Žjóšverjar tękju Ķsland af Bretum 6. október 1940. Sś dagsetning byggist į mörgum atrišum, mešal annars vešrinu žetta haust og įstandinu viš Bretlandseyjar.

Framvinda atburšarrįsarinnar eftir žessa einu breytu veršur sķšan aš byggjast į žvķ sem sennilegast er eša aš minnsta kosti ekkert sķšur sennilegt en annaš. 

Ķ framhaldinu af innrįs Žjóšverjar kemur sķšan óhjįkvęmileg innrįs Bandamanna annaš hvort haustiš 1942 eša 1943.

Sś innrįs hefši oršiš afar erfiš fyrir žį og einn möguleikinn hefši veriš "island hopping", aš taka landiš ķ tveimur įföngum frekar en einum.

En Bandamenn įttu svo mjög ķ vök aš verjast į Noršur-Atlantshafi voriš 1943 aš žeir voru aš missa śt śr höndum sér möguleikann į innrįs ķ Normandy og jafnvel rķkti į tķmabili ótti um žaš aš Žjóšverjar vęru aš svelta Breta til uppgjafar.

Mį nęrri geta hve žaš var mikiš atriši fyrir žį aš rįša yfir Ķslandi og hve rosalega erfitt žeir hefšu įtt, ef Žjóšverjar hefšu haft landiš frį haustinu 1940.

Innrįs Bandamanna ķ Ķsland og strķš um landiš viš Žjóšverja hefši getaš oršiš mikill harmleikur fyrir žjóšina.

Sem betur fór, uršu Bretar į undan 10. maķ fyrir 75 įrum og aldrei kom til žżskrar innrįsar.

Og žetta hernįm er lķklega stęrsta, merkilegasta og afdrifarķkasta frétt sķšustu aldar į Ķslandi.  


mbl.is Litla eyjan grķšarlega mikilvęg
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Eilķft įlitamįl.

Hiš eilķfa įlitamįl hvenęr umfjöllun um trś, siši, viršingu, veršleika eša įviršingar einstaklinga og hópa fer yfir mörk velsęmis eša sanngirni og teljist vera įrįs eša móšgun er sķfellt lifandi, žótt žaš sé misjafnlega įberandi. 

Įstęšan er sś hve erfitt er oft aš meta hvenęr sé fariš yfir strikiš, eitthvert svonefnd "strik", eša takmörk sem sett eru umfjöllun, oršum eša athęfi. 

Žaš er til dęmis talin gróf įrįs eša móšgun ef leikmašur hrękir į annan leikmann eša ķ įttina til annars leikmanns og liggja žung višurlög viš, jafnvel žyngri en fyrir žaš aš meiša hann vķsvitandi.  

Kona var nżlega dęmd hér į landi fyrir aš hrękja ölvuš ķ įtt aš lögreglumann.

Rök byggš į sótthręšslu eiga ekki viš um hrękingar aš fólki, žvķ aš vęri svo, myndi įstśšarkoss vera talin sams konar gerningur. 

Bekkjarbróšir föšur mķns var rekinn śr tķma og fékk žungar įkśrur fyrir aš skrifa eftirfarandi setningu ķ stķl, sem börnunum ķ bekknum var gert aš skrifa um jaršarför, sem žau hefšu veriš višstödd: 

"Žvķ nęst sté presturinn ķ stólinn og tók aš hęla lķkinu." 

Framlag Ķslands til Feneyjatvķęringsins er žaš nżjasta sem vakiš hefur umręšur um žaš hvaš teljist skynsamlegt og rétt ķ svona mįlum. 

Beitt er svipušum rökum gegn gerningnum ķ Feneyjum og žeir geršu, sem töldu aš žaš vęri óskynsamlegt aš reita heittrśaša mśslima svo mjög til reiši meš skopmyndum af Mśhammeš spįmanni aš hinir öfgafyllstu žeirra gripu til hryšjuverka. 

Nś eru rökin žau ķ Feneyjum, aš meš žvķ aš reisa eftirlķkingu af mosku innan ķ gamalli og afhelgašri kirkju sé veriš aš reita öfgahópa til reiši og slęmra verka. 

Žó varla mśslimska öfgamenn heldur hlżtur aš vera um kristna öfgahópa aš ręša. 

"Ęvinlega er hęgt aš draga mörk", - "der finns gransor" segja Svķar stundum. ("Afsakiš aš į tölvunni minni er ekki stafurinn a meš tveimur punktum yfir).

"Allt orkar tvķmęlis, žį gert er" sagši Bjarni heitinn Benediktsson stundum hér um įriš. 

 

Jį oft er erfitt aš leggja mat į samhengi hlutanna og ešli žeirra. Žaš veršur eilķft įlitamįl.  

 


mbl.is Byssuhlaup gegn skopmyndum
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

Bloggfęrslur 10. maķ 2015

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband