Klefinn í Hafnarfirði vekur spurningar.

"...verða áfram í gæsluvarðhaldi." Gamalkunnug setning í fréttum af sakamálum, meðal annars í tengdri frétt á mbl.is, þar sem beita verður þessu neyðarúrræði í samræmi við aðstæður. Sem í tilvitnuðu máli á kannski við. 

En nú hafa birst sláandi tölur um svo margfaldan mun á tíðni einangrunar og gæsluvarðhalds hjá okkur og nágannaþjóðunum, allt að meira en 20 földum mun, að það getur ekki verið eðlilegt. 

Umfjöllun Kastljóss um meðferð á saklausum manni í ellefu daga einangrun í gæsluvarðhaldi hefur verið athygslisverð. Gísli Guðmundsson, einn virtasti sérfræðingur heims á þessu sviði, sagði að það væri mjög persónubundið hvenær hinir vanvirtu og þvinguðu fangar byrjuðu að missa veruleikaskyn.

Hjá sumum gæti það jafnvel byrjað eftir nokkrar klukkstundir.

Tveir saklausir menn, sem sátu í margra vikna gæsluvarðhaldi vegna Geirfinnsmálsins, lýstu því eftir á hve litlu munaði að þeir játuðu á sig þau brot sem harðsvíraðir rannsóknarmenn reyndu að þvinga þá til að játa.

Í öðru tilfellinu fór fanginn að leita að broti sínu, vegna þess að það gæti varla verið að svona væri farið með hann ef hann væri saklaus.

Í hinu tilfellinu fór fanginn að íhuga að brotna niður og játa allt, sem heimtað væri, vegna þess að fangavistin var orðin óbærileg og að eina útgönguleiðin væri að fá að komast út til þess að fá þar tækifæri til að sýna fram á sakleysi, sem hann skildi ekki af hverju kvalarar hans sæu ekki að lægi i augum uppi.  

En innan veggja fangelsisins ætti hann ekki möguleika á að snúa nauðvörn í sókn. 

Hann gæti einfaldlega ekki hafa framið þann glæp sem verið var að þvinga hann til að játa.

Eina leiðin væri hugsanlega sú að losna úr prísundinni. 

Þegar áhrif 11 daga varðhaldsins eða nokkurra vikna varðhalds á ofangreinda saklausa menn eru skoðuð, sést vel, hvílíkar pyntingar voru fólgnar í margra mánaða og jafnvel áralangrar varðhaldsvistar á sakaborningana í Guðmundar- og Geirfinnsmálum. 

Sjálfur upplifði ég þriggja mánaða ofsakláða og svefnleysi af völdum lifrarbrests fyrir níu árum og þekki hvernig slíkt leikur fólk andlega og líkamlega. 

En ein af mörgum spurningum, sem vaknar eftir umfjöllun Kastljóss, er sú, af hverju fangaklefinn í Hafnarfirði, sem leyft var að sýna, er eins og hann er, á því herrans ári 2017.

Bara það eitt að sjá þetta harða, lárétta flet með næfurþunnri dýnunefnu, sýnir, að klefinn er brot á 68. grein stjórnarskrárinnar, sem segir: "Engan má beita pyndingum né annarri vanvirðandi meðferð eða refsingu."

Ég man þá tíð fyrir sex áratugum þegar einn ættingi minn átti við áfengisvanda að stríða, sem birtist í því, að vegna ölvunar á almannafæri sem hafði í för með sér að hann hafði verið til vandræða, "var honum stundum stungið í steininn" eins og það var kallað.

Þar mátti hann dúsa næturlangt við sannarlega ómannúðlegar og vanvirðandi aðstæður.  

Tilgangur frelsissviptingarinnar var sá að afstýra þeim vandræðum og óskunda sem ölvun hans olli honum sjálfum og öðrum. 

En svo virðist sem klefinn sjálfur hafi verið sérstaklega hafður þannig að líðan fangans yrði sem verst og niðurlæging hans og vanvirðing við hann sem mest. 

Þetta var á þeim tímum sem nútíma meðferð á áfengissjúklingum hafði ekki komist á það stig sem nú er og hefur gert gríðarlegt gagn.

En þessi maður var sannarlega sjúklingur.  

En fangaklefinn í Hafnarfirði vekur spurningar um það hvort enn hafi, sextíu árum síðar, ekkert breyst hjá þeim sem ráða hönnun svona klefa og meðferð á föngum. 

Hvað um sjúkling með bakflæði, sem ekki þolir við ef hann liggur algerlega láréttur?

Fanginn í Kastljósmálinu mátti ekki fá lífsnauðsynleg lyf nema að fara handjárnaður í lögreglufylgd heim til sín til þess að auglýsa það fyrir öllum nágrönnum sínum á einu bretti að hann væri hættulegur afbrotamaður. 

Og fá fyrir bragðið að þola nafnbirtingu í fjölmiðlum og missi atvinnu og heilsu. 

Vanvirðingin getur birst á ýmsan hátt þótt hún sé ekki alltaf á svona háu stigi. 

Í Gálgahrauni var handteknu fólki, sem hrúgað inn í Ford Eonoline bíl lögreglu, meinað um að setja á sig bílbelti. 

Þetta er augljós beiting "vanvirðandi meðferðar" sem nefnd er í 68. grein. 

Fólkið var höndlað eins og hverjar aðrar skepnur og vanvirt með því. 

Dómur Hæstaréttar um gildi 68. greinar stjórnarskrárinnar í máli gæsluvarðhaldsfangans, sem var saklaus í einangrun í 11 daga, er talinn marka tímamót í íslenskri réttarfarssögu. 

Hingað til hefur lögreglan í mörgum tilfellum mátt beita handtekna ómannúð og vanvirðingu eftir geðþótta.

Í gegnum tvo frændur mína á sinni tíð, sem voru lögregluþjónar, kynntist ég því hve margt afbragðsfólk er að finna innan lögreglunnar.

Þessu góða fólki er enginn greiði gerður með því að taka ekki til hendi í þessum málum, þótt seint sé.

Vonandi verður dómur Hæstaréttar til þess að það styttist í að sjónvarpsáhorfendur sjái ekki aftur klefa á borð við fangaklefann í Hafnarfirði.

Og Hæstaréttardóm á borð við þennan hefði mátt sjá fyrr.  

Mannréttindakafli stjórnarskrárinnar er búinn að vera í henni í 22 ár. 

Áfram í varðhaldi grunaðir um smygl

Eftirminnilegur sýningarflokkur frá sjöunda áratugnum.

Síðasta áratuginn fyrir Heimaeyjargosið urðu skemmtiatriðin á Sjómannadeginum í Vestmannaeyjum smám saman fjölbreyttari en áður hafði verið, og af því að ég fór þangað árlega þessa helgi var leitað til mín um að finna góða skemmtikrafta og sjá um það vandasama verkefni að koma þeim til og frá Eyjum, sem oft gat verið býsna snúið. 

Aðalatriðið hjá Eyjamönnum var að ráða helst þá, sem voru eftirsóttastir, en jafnframt að hafa úrvalið sem mest. Urðu þessir hópar skemmtikrafta oft allt að 20 manns. 

Sem dæmi um skemmtilega nýliða var þegar kornungur Hemmi Gunn skemmti þarna með Vilhelm G. Kristinssyni. 

Eitt eftirminnilegasta atriðið var hópur vaskra og snjallra júdóglímumanna úr Ármanni, ef ég man rétt, sem hafði æft sýningaratriði til þess að sýna hve þróuð og oft falleg þessi sjálfsvarnaríþrótt gat orðið. 

Einkum fór kliður um salinn þegar tekin voru há loftbrögð og sýnt var hvernig menn gátu dreift högginu þegar þeir skullu úr flugi á gólfinu, svo að þeir meiddust ekkert. 

Mýkt, fimi, þjálfun og nákvæmni skinu út úr þessum sýningaratriðum og breyttu sýn margra á mismun á grófum slagsmálum með tilheyrandi meiðslum og þessari "mjúku íþrótt." 

 

Júdó ein besta sjálfsvörnin

Afneituninni linnir ekki, því miður.

Sigurður Ingi Jóhannsson tók við embætti forsætisráðherra við fordæmalausar aðstæður, sem voru engan veginn honum að kenna, heldur eingöngu röðum mistaka þáverandi forsætisráðherra og formanns flokksins, sem fór til dæmis svo harkalega á bak við þingflokk sinn og samstarfsflokkinn í ríkisstjórn í sneypuför sinni til Bessastaða eftir að hafa birst heimsbyggðinni í sjónvarpi á dæmalausan hátt, að sumir þingmenn voru gráti nær þennan einstæða dag.

Enda engin furða, því að mistökin voru þeim mun grátlegri sem þessi forystumaður flokkins hafði leitt hann til stærsta og glæsilegasta kosningasigurs hans fjóra áratugi. 

Svo illa var málum komið, að þáverandi forseti íhugaði opinberlega að hætta við að hætta í starfi og bjóða sig fram til enn eins endurkjörsins. 

En Sigurður Ingi kom flestum á óvart með fumlausri og traustvekjandi framkomu við að bjarga því sem bjargað yrði og leiða þjóðina og þingið farsællega til haustkosninga af lagni og festu. 

Í fyrstu sjónvarpskappræðu forystumanna stjórnmálaflokkanna um haustið dundi hins vegar yfir óvænt áfall, þegar í ljós kom að SDG ætlaði að leiða flokkinn til kosninga með því að hnykkja á afneitun sinni varðandi það sem úrskeiðis hafði farið í apríl. 

Hann hélt því meira að segja blákalt fram að þeir staðir í Karíbahafinu, sem illræmdir voru víða um heim sem skattaskjól, væri alls ekki skattaskjól, heldur með heivirðustu og virtustu fyrirbærum á byggðu bóli. 

Þetta áfall varð til þess að felmtri slegnir Framsóknarmenn sáu ekki aðra lausn en að Sigurður Ingi tæki við forystunni í flokknum. 

Því miður er nauðsynlegt að rifja þessa atburðarás síðasta árs upp, þegar menn fara nú enn og aftur af stað í fullkomnri afneitun á því, sem olli fylgishrunini Framsóknarflokksins í fyrra. 

Vill kjósa um nýja forystu flokksins

Þroskuð og aðdáunarverð manneskja, góður fulltrúi okkar.

Íslendingar hafa ekki komist áfram í úrslit Eurovision í þrjú síðustu skiptin svo að það er svo sem ekkert nýtt að það gerist og engin ástæða fyrir okkur til að krefjast þess að einhver kraftaverk gerist eða að heppnin sé alltaf með okkur.

Einstakur dugnaður og elja ásamt fagmennsku, æðruleysi og yfirvegun hafa einkennt alla framgöngu Svölu Björgvinsdóttur og við Íslendingar getum verið stolt af framkomu hennar erlendis.

Einkum eru orð hennar í garð keppinauta hennar og þeirra framlags aðdáunarverð og sýna þroska hennar.  

„Ég sé ekki eftir neinu“