Er verið svolítið að elta skottið á sjálfum sér?

Það hlýtur að vera athugunarefni hvernig sóttvarnaraðgerðir og útbreiðsla veirunnar skæðu hafa sveiflast á þann hátt, að það líkist því þegar undur eltir skottið á sér. 

Þegar hinar hörðu núgildandi sóttvarnir tóku gildi fylgdi minnkandi útbreiðsla í kjölfarið, en síðan virðist hún jafnvel ætla að vaxa aftur samfara því að það virkar letjandi á fólk að fara jafn náið eftir tilmælum og áður, svona eins og til að verðlauna sig. 

Það var meiri umferð fólks um síðustu helgi hér á landi en áður.

Og nú fer í hönd enn meiri samgangur fólks í hinum skondni eltingarleik Íslendinga við að halda hátíðlegt hér á landi landnám nokkurra Evrópubúa í Massachusetts fyrir rúmum þrjú hundruð árum sem skóp Thanksgiving day, Black Friday og Cyber Monday sem eru að bresta hér á.

Framundan eru aðventan og jólin með og verður fróðlegt að sjá hvernig það mun fara í kjölfar aukinnar óaðgæslu á þeim forsendum að "það eru nú einu sinni jólin."

Viðurkenna mistök við bóluefnaþróun

Heldur öllu opnu fyrir öllu á útopnu.

Fyrst í dag var svo að heyra á fréttum frá Bandaríkjunum að Donald Trump væri eitthvað að linast í hatrammri baráttu sinni gegn úrslitum forsetakosninganna. 

Löng hefð er vestra fyrir ýmsum atriðum í valdaskiptunum, sem tryggi hnitmiðuð og þægileg vinnubrögð fyrir bæði fráfarandi og komandi forseta. 

Í Hvíta húsinu sjálfu fara á sama tíma þau verk fram þar sem fráfarandi forseti lýkur sínum skylduverkum á sama tíma sem hinn nýi forseti flytur þannig inn í húsið, að allt sé tilbúið 20. janúar. 

Innsetningarathöfnin sjálf er vörðuð því að forsetarnir tveir hittist, bæði privat og opinberlega og fráfarandi forsetahjón eru viðstödd innsetningarathöfnina og búsetuskiptin. 

Nú er hins vegar spurningin hvort einhverjir hafi fagnað þessu full snemma, því að Trump hefur með yfirlýsingu nú síðdegis vera vís til að blása á allt þetta ef marka má þá yfirlýsingu hans að hann og stuðningsmenn hans muni berjast með öllum tiltækum ráðum til að kollvarpa úrslitum forsetakosninganna. 

Ef kosningunum verður kollvarpað og þær eyðilagðar með ógildingu þannig að Joe Biden og hans menn verði sakfelldir fyrir "stórfelldasta stjórnmálamisferli heimssögunnar" verða augljóslega engin valdaskipti. 

Enda liggur áfram fyrir yfirlýsing Trumps þess efnis að skipan nýs hæstaréttardómara sem tryggi 6-3 yfirburði Trumps í réttinum hafi beinlínis verið gerð til að hæstiréttur sjá til þess að Biden og hans menn verði dæmdir úr leik.  

Þetta getur því orðið spennandi og í anda Trumps að gera sem flest sem megi skoðast sem eindæmi í sögu Bandaríkjanna. 

Trump talar enn um kosningasvindl

Níu farþegar núna og 160 kílómetra drægni. En það gæti tvöfaldast.

Eins og er þróun fyrstu rafflugvélanna komin í vélar sem bera níu farþega og komast 160 kílómetra á hleðslunni. 

Það myndi duga til flugs milli Reykjavíkur og Vestmannaeyja, en búist er við þróun rafgeyma sem gætu verið allt að tvöfalt afkastameiri miðað við þyngd en nú er og þar með haft 300 kílómetra drægni. 

Stærsti kosturinn við rafhreyfla er sá hve einfaldir þeir eru, endingargóðir og viðhaldsfríir, auk þess sem þeir afkasta jafnmiklu í efri flughæðum og hinum neðri og orkukostnaðurinn er miklu minni en ef eldsneyti er notað. 

Ókosturinn stóri er þó þyngd rafgeymanna og minnkandi geymd við meiri kulda. Á móti kemur, að næmi rafhlaðna gagnvart kulda, á eftir að aukast eftir því sem framfarir verða í gerð þeirra. 

Tómt mál er að tala um flug á langleiðum yfir hafið, bæði hvað varðar hraða og langdrægni. 

Notkun vetnis hlýtur að koma fljótlega og hugsanlega aukið drægnina. 

Nýjar vélar gjörbylti innanlandsflugi

Comet getur varðað veginn fyrir MAX.

1952 var bjart yfir breskum flugvélaiðnaði. Teknar voru í notkun fyrstu farþegaþotur sögunnar af De Havilland Comet gerð og Bretar voru átta árum á undan öðrum þjóðum á þessu sviði. 

Þetta var stærsta framfaraskrefið í farþegaflugi síðan DC-3 kom til sögunnar. 

En gleðin varð skammvinn.  Með nokkurra mánaða millibili gerðist svipað og með Boeing 737 MAX. 

Þessar glæstu farþegaþotur sem flugu 40 prósent hraðar en bestu flugvélarnar með bulluhreyflum, DC-6b, DC-7b og Lockheed Constellation hrundu niður yfir sjó og útilokað var að finna út hvað olli því. 

Til þess þurfti ekki aðeins að ná brakinu upp af hafsbotni, heldur varð að raða brotunum saman í aðgerð, sem markaði tímamót í sögu flugslysa hvað varðaði rannsókn sem tók nær tvö ár. 

Það eina sem flýtti fyrir var sú staðreynd að vélarnar höfðu sprungið þegar þær voru komnar langleiðina í klifri frá brottfararstað. 

Svipað gerðist 66 árum síðar þegar MAX þoturnar tvær fórust, báðar í klifri fljótlega eftir flugtak. 

En ástæðurnar voru ólíkar, því að orsök Comet slysanna reyndist vera nýtt fyrirbæri, málmþreyta við hina ferköntuðu glugga þotnanna. 

Þetta stafaði einnig af því að þoturnar fóru upp í mun meiri hæð en bulluhreyflavélarnar og því varð meira álag á skelina vegna meiri þrýstingsmunar í jafnþrýstirýminu. 

Þetta þýddi það að breyta þannig hönnun skrokkanna að ekkert svona gæti gerst aftur. 

Það var gert heldur betur rækilega og Comet 4 flaug fyrsta farþegaþotuflugið yfir Atlantshafið 1958 um svipað leyti og Boeing 707 fór sitt fyrsta flug. 

Comet flaug farsællega eftir þetta, og við Íslendingar kynntust Nimrod þotum breska hersins, sem voru hernaðargerð Comet og komu við sögu í Þorskastríðunum. 

En Bretar gátu aldrei unnið upp það tjón sem Comet slysin ollu. 

1958 hafði orðið það mikil framför í smíði farþegaþotna sem voru bæði stærri og með stærri hreyflum, að Banaríkjamenn komust í fararbrodd í fluginu og hafa haldið þeirri stöðu að mestu síðan, þótt nú blási á móti. 

Síðuhöfundur þurfti að taka um það ákvörðun daginn sem Boeing 737 MAX flaug síðast flugið fyrir kyrrsetningu, hvort hætta ætti við að fara í þetta flug án þess að fá endurgreitt. 

Sem betur fór hafði ég eytt eins miklum tíma í að kynna mér slysin og mögulegt var til að ákveða að láta slag standa og rakti það hér á síðunni á sínum tíma. 

Í fyrra var það niðurstaða skoðanankönnnunar í Bandaríkjunum að 70 prósent svöruðu þeirri spurningu neitandi, hvort þeir myndu stíga upp í Boeing 737 MAX. 

En það er ekki frekar ástæða til þess að fælast þessar þotur en Comet á sínum tíma eftir slysin á þeim. 

Allar rannsóknir og tækni eru fullkomnari nú en þá.  

Það voru að vísu hönnunarmistök sem ollu óförunum bæði hjá MAX og Comet en nú ætti að vera hægt að treysta því að búið sé að leysa vandann jafn nú sem árið 1958.  

Það breytir því þó ekki að best hefði verið að komast hjá því að þurfa að vera að vesenast með auka tólvustýrðan búnað á Boeing 737 MAX, sem ekki þarf að hafa í aðal keppinautnum Airbus 320 Neo. 

Það er nefnilega enn í gildi sem Henry Ford sagði um einfaldleika Ford T: "Það sem ekki er í bílnum bilar aldrei." 

Ryanair pantar fleiri MAX-vélar

Hvern hefði órað fyrir þessu fyrir hálfri öld? Til hamingju, Sinfó!

Ef einhver hefði spáð fyrir hálfri öld að Sinfóníuhljómsveit Íslands yrði tilnefnd til einhverra þekktustu tónlistarverðlauna veraldar hefði slík spá í fyrsta lagi þótt fáránleikinn uppmálaður og í öðru lagi hefði engum lifandi manni flogið neitt slíkt í hug á þeim tíma. 

Langt fram eftir árum í starfsemi Sinfóníuhljómsveitarinnar voru uppi raddir um að hljómsveitin væri baggi á þjóðinni og vonlaus á alla vegu. 

Þess má geta að allt fram til ársins 1947 þegar Austurbæjarbíó var reist var enginn nýtilegur salur til slíks tónlistarflutnings og Útvarpshljómsveitin var auðvitað skipuð miklu færri hljóðfæraleikurum en heil sinfóniuhljómsveit. 

Innfæddir Íslendingar voru fáliðaðir eins og sést á nöfnum mikilvægra innfluttra tónlistarmanna sem hingað fluttu og gerðust ríkisborgarar hér, svo sem Victor Urbansics, Róbert Abraham Ottóson, Jan Moravek, Fritz Weishappel, Franz Mixa, Jósef Fellsman, Carl Billich, Jose M. Riba o.s.frv.   

Aðstaðan skánaði með tilkomu Háskólabíós 1964 og þegar Wladimir Askinazy gerðist íslenskur ríkisborgari náðust betri sambönd við umheiminn. 

En áratugum saman var býsnast yfir samstarfi Ríkisútvarpsins við Sinfóníuhljómsveitina og hér hefur lengst af ríkt alveg einstök þröngsýni varðandi hið mikla og ómissandi grundvallarstarf fyrir uppeldi fyrsta flokks tónlistarfólk í fremstu röð og gagn fyrir allt tónlistarlíf í landinu, sem góð sinfóníuhljómsveit er. 

 

Sinfó og Daníel tilnefnd til Grammy-verðlauna

Fimmtíu ára gamall misskilningur endurvakinn.

Fyrir um hálfri öld, í kringum 1970, var hafður í frammi mikill áróður fyrir því hér á landi að einbeita ferðaþjónustunni að ríku fólki, en bægja svonefndum "bakpokalýð" frá. 

Á sama tíma hlógu bandarískir bílaframleiðendur að þeirri heimsku Japana að selja "bakpokalýðnum" vestra, hippum og fátækum námsmönnum, upp á miklu minni, ódýrari en samt vandaðri bíla en stóru bandarísku framleiðendurnir gerðu. 

Þeir hlógu þó ekki lengi. Aðeins 20 árum seinna hafði flest af þessum "lýð" nýtt sér menntun sína og komist í vel borguð störf sem gerði þeim kleyft að ánetjast hinum vönduðu japönsku bílum, sem stækkuðu hægt og bítandi þar til menn vöknuðu upp við vondan draum um 1990: Lexus lúsusbíllinn sendi alla hönnuði dýrstu og bestu bílana að teikniborðunum, því að Japanir höfðu af framsýni sinni séð fram i tímann og nánast hertekið bandaríska markaðinn. 

Svipað gerðist varðandi óbeitina á "bakpokalýðnum" hér á landi, puttalingahyski sem sköffuðu ekkert að því er sagt var. 

En stór hluti þeirra voru ungir námsmenn sem eignuðust ævintýralegar minningar í sinni fyrstu en ekki síðustu Íslandsferð og komu síðar aftur þegar þeir voru komnir í vel launaðar stöður í kraft menntunar sinnar. 

Áður hefur verið sagt frá þýskum námsmanni að nafni Ulrich Munzer, sem fór á puttanum frá Hvalfirði til Akureyrar 1976. 

Bílstjórinn sem kippti honum upp í fékk heldur betur skammir fyrir það að vinna þetta óþrifaverk. "Burt með þennan bakpokalýð!" 

Síðustu áratugina hefur þessi sami Þjóðverji komið árlega til Íslands með nokkra tugi námsmanna frá Þýskalandi með sér, því að hann varð jarðfræðiprófessor þótt hann væri skítblankur og rykugur puttalingur og skilgreindur af mörgum sem "hyski" 1976.  

 

 

Ísland bjóði einungis ríkum ferðamönnum

Yfirmaður í BNA her: Hernaðarástand sem lýkur þegar engin veira er eftir.

Gott og lýsandi viðtal við yfirmann Bandaríkjahers í 60 mínútum í sumar sýndi svipað viðhorf og hjá Þórólfi sóttvarnarlækni. 

"Bandaríkjaher skilgreinir COVID-19 á sama hátt og styrjöld, sem herinn verður að heyja. Í henni ríkir hernaðarástand sem lýkur ekki fyrr en síðasta veiran hefur verið drepin." 

Hershöfðinginn vissi hvað hann var að tala um eftir að herinn hafði verið tekinn í bólinu með mörg hundruð smitaða um borð af einu af flugmóðurskipum hersins. 

Þetta sagði hershöfðinginn af gefnu tilefni á sama tíma og Bandaríkjaforseti, æðsti yfirmaður hersins, hafði vísvitandi logið því (viðurkenndi það eftir á í sjónvarpsviðtali) að veiran væri nánast ímyndun og engin hætta væri á því að hún næði neinni fótfestu í hinum mikilfenglegu Bandaríkjum. 

Svo alger var firringin í byrjun, að á sama tíma sem veiran var að búa um sig með hraði um öll Bandaríkin var ekki enn farið að grípa til neinna aðgerða, svo sem skimana í aðferð sem lýsa mátti með einföldum orðum: Engar skimanir né skráningar = engin veiki. 

Þetta ástand kom ekki fram til fullnustu fyrr en hálfi ári síðar. Í fyrstu var heilbrigðisstofnunum sem urðu allt í einu á hvolfi vegna fjölda tilfella, refsað fyrir það að hafa brugðist við vandanum með því að vera teknar frá baráttunni yfir í mörg þúsund blaðsíðna greinargerðir til að réttlæta varnarviðbrögð sín.  

„Covid lýkur hvergi fyrr en því lýkur alls staðar“

Er ekki tíminn of naumur fram að jólum?

Nú er aðeins mánuður til jóla og í ljósi fyrri reynslu um lengdina á lægðum og bylgjum í kófinu hlýtur að þurfa að miða við það, hvort hægt sé að stilla málum þannig til að hugsanleg fjórða bylgja bresti ekki á á versta tíma.   

Þá hlýtur að koma til athugunar að reyna að halda pestinni í skefjum nógu lengi til að allt fari ekki á versta veg. 

Það er athugunarefni að finna út, hversu mikið það hefur áhrif á fjöldann, sem vill fara bara í sóttkví, að það er auðveldara að reyna að koma sér undan öllu með henni einni heldur en með skimunum. 

Vill engar afléttingar fram að jólum

Ferðaþjónusta að mörgu leyti á byrjunarreit.

Þegar litið er til baka má segja að Eyjafjallajökulsgosið 2010 hafi komið íslenskri ferðaþjónustu á byrjunarreit og tekið völdin í því efni að lokka ferðafólk til landsins. 

Grímsvatnagosið 2011 fullkomnaði síðan langsamlega mestu kynningu og auglýsingu sem land og þjóð höfðu fengið í sögu sinni. 

Við hrun ferðaþjónustunnar 2020 og besta tímann á árinu 2021 er þessi atvinnuvegur, sem skóp öllu ððru fremur tekjur á árunum 2012 til 2019 að vissu leyti komin á ákveðinn byrjunarreit. 

Það verður erfitt að átta sig á þvi hvað sé best að taka til bragðs. 

Einu má þó ekki gleyma. Einstæð og ósnortin íslensk náttúra er hér áfram, þótt heimsfaraldur hafi tekið völdin í bili. 

Heitustu og sjálfbærustu staðirnir 2021

Hamagangur með endemum.

Styrmir Gunnarsson fyrrverandi ritstjóri Morgunblaðsins skrifar góðan bloggpistil um óhemjuganginn í Bandaríkjaforseta varðandi aðför hans að lýðræðinu í Bandaríkjunum. 

Að sjálfsögðu hefur það alltaf verið heimilt að koma með ábendingar og kærur varðandi framkvæmd kosninga hafi menn gögn í höndum til slíks málatilbúnaðar. 

En óheyrilega hrikalegar ásakanir Trumps langt fram yfir allt sem dæmi eru um í þau 160 ár sem heimilt hefur verið að kjósa utan kjörstaðar eru svo svakalegar, að engu tali tekur, einkum þegar farið er að líta á málsefnin sem hljóða upp á "milljónir og aftur milljónir" falsaðra atkvæðaseðla og meira að segja látið að því liggja að látinn forseti Venusavuela standi á bak við heilt samsæri um það!  

Styrmir og Matthías Jóhannessen voru einstakt tvíeyki í ritstjórastólum á sinni tíð og það er dapurlegt að sjá sumt í leiðara blaðsins þar sem tekið er undir með Trump og meira að segja seilst svo langt að bera saman langvinna endurtalningu í Flórída árið 2000 dæmi sem hliðstæðu við endemin nú. 

Í Flórída stóð svo tæpt um úrslit, sem réðu því hvort Gore eða Bush yrði forseti, að þar var aðeins um 500 atkvæði að ræða, sem gátu talist vafaatkvæði, eins og gengur. 

Miðað við fólksfjölda samsvaraði það innan við einu atkvæði hér á landi og er augljóst að þegar svona tæpt er, getur verið vandasamt að komast að réttri niðurstöðu. 

Þegar þetta er borið saman við "milljónir og aftur milljónir" sem Trump hrópar nú og hefur enn engin frambærileg gögn að bera fram, sést vel hve mjög er hér farið offari. 

Í kosningunum 1960 var Daley borgarstjóri í Chicago grunaður um græsku í afar tvísýnum forsetakosningum en engin eftirmál urðu. 

Möguleikum Trumps fækkar