Áhugaverð lýsing Ármanns Höskuldssonar á eðli eldvirkni skagans.

Jarðvísindamenn eru oft spurðir úr spjörunum þegar jarðskjálftar og eldsumbrot eru í gangi og ætlast til þess að þeir geti gefið nákvæm svör um það, hvarð sé í gangi og hvað komi næst. 

Mikil tilætlunarsemi spyrjenda dynur tíðum á jarðfræðingunum í þessum efnum þegar um það er að ræða, að stutt er síðan nútíma tækni var virkjuð í miklum mæli til að rannsaka fyrirbæri, sem litlar sem engar heimildir eru um frá fyrri umbrotahrinum. 

Eitta besta dæmið um gildi svona mælinga voru rannsóknirnar á Kröflueldum 1975-1984 en í þeim var varpað nýju og dýrmætu ljósi á eðli eldsumbrota á Ísandi sem höfðu mjög mikla þýðingu fyrir jarðvísindin á heimsvísu. 

Ef og þegar aftur kemur eldgosatími á þeim slóðum verður margfalt auðveldara að átta sig á stöðunni á hverjum tíma vegna samanburðarins við fyrri eldvirkni þar. 

Engu slíku er að dreifa á Reykjanesskaga vegna þess að samanburðargögn við fyrri eldgosahrinu fyrir átta hundruð árum vantar alveg. 

Í viðtali við Ármann Höskuldsson í dag sagði hann á skýran hátt frá því að enda þótt margt sé sameiginlegt með mismunandi eldfjallasvæðum á Íslandi, séu þau samt nógu ólík til þess, að erfitt sé að draga ályktanir um eitt þeirra í samanburði við önnur. 

Það kemur ekki fram fyrr en á hólminn er komið eftir að fyrsta eldgosið er hafið, hver eru sérkenni svæðisins og hvers sé hugsanlega að vænta.  

Það verður síðan ekki fyrr en annað sambærilegt tímabil hefst sem hægt verður að spá miklu betur, einfaldlega vegna þess að nauðsynleg gögn eru fyrir hendi. 

Hættustig nú einnig í gildi í Árnessýslu

"Vanframboð" á "óskipulagi" "á háum leveli" í stað "aukningar í fjölda""basltilvika."

Þjóðtungan okkar á mörg góð og stutt orð yfir fjölda margt, en æ oftar gerist það þó, að þessi orð eru ekki notuð, heldur hnoðað saman nýjum orðum, sem koma af stað óþörfum málalengingum.  

Ágæt og stutt orð eins og nafnorðin

óreiða,

ringulreið,

skortur,

stig,

fjölgun, 

basl og 

lýsingarorðin

skemmdur,

laskaður og

viðunandi eru á útleið en í staðinn koma orð eins og

óskipulag,

vanframboð,

level,

auking á fjölda,

tjónaður og

óásættanlegur. 

Fyrirsögn pistilsins er samsett úr nokkrum setningum í fjölmiðlaumræðu, en álíka setningar eru daglegt brauð á þeim vettvangi. 

Það er ekki lengur fráleitt að ósk Björns Leví um betri vinnubrögð á Alþingi verði orðuð svona.  

Segir menningu óskipulags á Alþingi

Það var búið að spá honum, þessum. Hvað næst?

Nú eru rúmt ár síðan skjálftahrinur fóru að koma norður af Grindavík. Kvikuhreyfingar og landris mældust við Eldvörp og smám saman fluttist miðja skjálftanna til norðausturs og varð nálægt Fagaradalsfjalli.

Sú spá kom fram í eitt sinn hjá jarðfræðingi að líklegt væri að stórskjálfti riði yfir áður en langt um liði.  

Í ýmsum upprifjunum kom fram að fyrir 700 til l000 árum hefði verið óróatímabil á Reykjanesskaga með eldgosum og tilheyrandi hraunum. 

Eftir hvíldina síðan þá væri ekki hægt að útiloka að það stefndi í annað eins.  Spurningunni "hvað næst?" er þó ósvarað á þessum fagra febrúarmorgni, sem er við sunnanverðan Faxaflóa.

En hrinan í heild, sem nær frá Grindavík austur undir Kleifarvatn, er orðin sú stærsta til þessa. 

En engin merki enn um kvikuhreyfingar. 

Velta má vöngum yfir áframhaldandi tilfærslu helsta óróasvæðisins til norðausturs austur í Brennisteinsfjöll og segir Kristín Jónsdóttir hjá Veðurstofunnni að þar geti orðið enn stærri skjálftar.  

Hvernig yrði brugðist við því ef í aðsigi væri óróatímabil með eldgosum eins og fyrir 700 árum? 

Það er stór spurning sem ekki hefur verið svarað til fulls. 

Og þó. Í gangi er vinna við þá bjargföstu áætlun að leggja nýjan alþjóðaflugvöll sem næst þeim sloðum þar sem runnið gætu ný hraun í nýjum hrinum. 

 

P.S. Keilir er ekki "á Reyjkanesi" heldur á Reykjanesskaga. Reykjanes er í meira en 25 kílómetra fjarlægð frá Keili. 

Skjálftahrina á Reykjanesskaga

Lúmskur hluti af kolefnisspori og bruðli.

Í fróðlegu viðtali við Bill Gates í fréttaskýringaþættinum 60 mínútum var hann spurður krefjandi spurninga, svo sem um hans eigið persónluleg kolefnisspor á einkaflugvélum. 

Þar var ekki komið að tómum kofanum, því að karlinn rakti skilmerkilega hvernig hann gerði þær kröfu að jafna kolefnissporið og vel það. 

Sumt af því sem hann nefndi hefur verið vel þekkt í umræðunni um langa hríð eins og það, að notkun sements og steypu skapi um sjöttung alls útblásturs og að nautgripir heimsins ættu líka furðu drjúgan hluta í þeim efnum. 

Einföld mynd af venjulegri skyndibitamáltíð var notuð til að útskýra þetta og sagðist Gates vera stoltur af þeim fjármunum, sem hann hefði lagt í gerð hamborgara úr grænmeti þar sem naugriparækt kæmi hvergi nærri. 

Gríðarleg sóun á fæðu ætti sér stað í því að rækta fæðufreka bústofna og stunda kvikfjárrækt, sem fælí í sér tífalt meira bruðl en þörf væri á, miðað við það að búa fæðuna til beint úr jarðargróða.  

McDonald's í nýjar umbúðir

Mannfall Tékka samsvarar 600 látnum hér. Kerfið að örmagnast.

Í Tekklandi búa um 20 sinnum fleiri íbúar en hér á landi. Þar hafa nú 20 þúsund látist í farsóttinni og miðað við fólksfjölda samsvar það um 600 manns hér. Hér hafa hins vegar aðeins 30 látist. 

Í umræðunni um þessi mál hefur það loðað við hana hjá mörgum, að skárra sé að lofa sóttinni að fara sínu fram að mestu, því að hvort eð er séu flestir hinna látnu með svonefnda undirliggjandi sjúkdóma, ellihrumleika eða aðra veikleika og að þegar á allt sé litið sé það ekkert svo ýkja slæmt að þessu fólki fækki. 

En reynslan hefur sýnt það margsinnis allt frá upphafi faraldursins og nú síðast hjá Tékkum, að hjá þeim sem nota orðalagið "þegar á allt er litið" virðist oft gleymast, að það er engin endanleg lausn og auðveld að "losna við" sjúklingana. 

Í fyrsta lagið kostar sjúkdómslega mikils fjölda fólksgríða rlegt rými, mannskap og tæki, og með því að legunni lýkur taka líkgeymslur, útfararþjónusta og legstaðir við áður en öll kurl koma til grafar í bókstaflegri merkingu. 

Sá hluti heilbrigiskerfisins sem þetta þarf að annast er nú á barmi þess að örmagnast í Tékklandi eins og víðar, en ef slíkt gerist bitnar það í raun enn neira á öðrum sjúklingum en . 

Heilbrigðiskerfið ræður vart við meira

Margar hliðar á sambýli lágvöruverslana og kaupmannsins á horninu.

Í afar fróðlegu blaðaviðtali við forstöðumann Bónus lágvöruverlananna lýsti hann vel þeim galdri, sem á sínum tíma fólst í því viðskiptamódeli sem sú verslanakeðja og seinna fleiri svipaðra byggðist á.  

Ekki er að efa að tilvisst þessara verslana fól í sér ekki síðri kjarabót í auknum kaupmætti fyrir almenning en kjarabarátta launþegasamtakanna. 

I lok síðustu aldar var gefin út bók um svonefndan Kolkrabba, heiti sem var notað í umræðu þess tíma um fjórtán fjölskyldur sem höfðu meint yfirráð yfir efnhagslífi landsins og sfleidd ítök í landsstjórninni. 

Miðað við umfang lágvöruverslananna annars vegar og Kolkrabbans hins vegar varð það rökrétt afleiðing að gríðarleg pólitískar sviptingar urðu hér á landi upp úr síðustu aldamót sem hafa staðið æ síðan. 

Eitt af því sem virtist vera atriði í því að lokka viðskiptavini í Bónus var að hafa ákveðnar lykilvörur á svo lágu smásöluverði, að það varð lægra en almennt heildssöluverð hjá heildslölunum. 

Mátti taka Coca-Cola sem dæmi um þetta, en á tímabili neyddist kaupmaðurinn á horninu til þess að fara í Bónus til að kaupa kók og styðja þannig við sammkeppnishæfni sína. 

Núna má kaupmaðurinn á horninu muna sinn fífil fegri í Reykjavík, en tugir dreifbýlisverslana eru enn við lýði og glíma við svipuð vandamál. 

Bera sig varla án stuðnings

Hvernig hægt er að hemla á flughálum ísi á tveggja hreyfla vél.

Íslendingar eru skemmtilegt viðfangsefni i flugi, en að mörgu þarf að gæta. 

Afar mikilvægt er að lenda beint upp í vindinn, enda verður hemlunarvegalengdin þá ekki aðeins styttri, heldur auðveldara að halda lendingarbruninu eftir fyrirætlaðri línu. 

Eftir miklar pælingar og að lokum notkun aðferðar við að lenda stutt á tveggja hreyfla vélinni TF-HOF fyrir 40 árum var henni beitt á ísilagðri braut á Berjanesfitjum og hún svínvirkaði. 

Aðferðin er þessi: Lent beint upp í vindinn og þess gætt að vélin lendi ekki á neinni hindrun í lendingarbruninu.  

Um leið og vélin snertir ísinn án afls á hreyflum er hliðarstýrið stigið í botn til vinstri, og hægri hreyfli gefið afl. 

Við það snýst vélin til vinstri í ísbruninu og flugstjórinn hefur betra útsýni sín megin út úr vélinni í svona snúningi en í snúningi í hina áttina.

Eftir um það bil 35 gráðu snúning er hliðstýrið stigið í botn til hægri, vinstri hreyfli gefið afl en aflið dregið samtímis af hægri hreyflinum.  

Aflbeitingin er stillt þannig að vélin minnki hringsnúninginn á þann hátt að hann hætti þegar vélin hefur snúist í alls 180 gráður og rennur því afturábak. 

Þá er hliðarstýrið sett í hlutlausa stöðu og báðum hreyflum gefið fullt afl, sem vinnur á móti því hvernig hún rennur enn á brunbraut sinni á ísnum, en nú afturábak. 

Nú virka hreyflarnir eins og afturknýr ( reverse thrust) og vélin stöðvast samkvæmt því á lágmarks brautarlengd en hefur snúist um 180 gráður. 

Svínvirkaði fyrir 40 árum og myndi gera það aftur ef þetta er gert rétt. 

Á myndinni hér að ofan er búiðð að lenda TF-HOF á ísi á Skorradalsvatni einhvern tíma fyrir 1977 þegar síðuhafi eignaðist hana. en fram að því átti Guðmundur Sigurbergsson hana. 

Mér sýnist Jóhannes Fossdal flugstjóri vera lengst til vinstri á myndinni og væntanlega hefur hann lent vélinni á ísnum.  Lengst til hægri er þúsundþjalasmiðurinn og flugvirkinn Guðmundur Sigurbergsson, sem flutti vélina til landsins í kringum 1970 og setti á hana þetta forláta nef með farangursgeymslu sem auðveldað mjög að láta þyngdarpunktinn vera á besta stað í flugi. 

Flugvélar lenda á frosnu stöðuvatni

"Góðar fyrir falskar tennur..."

Þegar rökrætt er um kosti og galla grímunotkunar getur mönnum sést yfir suma kostina, eins og til dæmis áhrif þeirra á útlit fólks, samanber eftirfarandi vísu. 

 

Í Covid ýmsar gerast glennur. 

Grímum fylgir minni asi,

góðar fyrir falskar tennur 

fólks, sem hefur þær í glasi. 

Grímulaus hegðun ekki í kortunum

Hreyflar, sem eru undirstaða nútíma langflugs.

 Hreyflarnir, sem nú eru að hrella flugrekendur, komu fram fyrir aldarfjörðungi og ollu byltingu í flugi breiðþotna. 

Fram undir það höfðu menn orðið að nota þriggja hreyfla breiðþotur til flugs á ákveðnum veglengdum yfir úthöf ef þeir ætluðu að komast hjá því að nota Boeing 747 fjögurra hreyfla risaþotur. 

Með hinum nýju og stóru hreyflum, sem voru um 50 prósent aflmeiri en þeir stærstu fram að því, reyhdist mmögulegt að hanna nýjar og stærri tveggja hreyfla breiðþotur á borð við Boeing 777, sem afköstuuðu jafnvel meira en þriggja hreyfla vélarnar, sem hurfu úr umferð á einum áratug. +

Öryggi nýju hreyflanna var það mikið að flug með svona stórum vélum með aðeins tveimur hreyflum varð gulltryggt yfir úthöfin á löngum leiðum á mun hagkvæmari hátt en hafði verið áður. 

Það er því afar mikilvægt að þetta öryggi sé hafið yfir allan vafa, og geta má þess að Malaíska þotan númer 370  sem hvarf á svo dularfullan hátt árið 2014, og er eitt af dularfyllstu hvörfum flugvéla í sögunni, var af gerðinni Boeing 777. 

128 flugvélar Boeing verði kyrrsettar

Margslungin saga í kringum morðið á Malcolm X.

Það er svo merkileg saga í kringum morðið á Malcolm X að það er líklega alveg þess virði að rannsaka hana á ný. 

Hann var ekki aðeins baráttumaður fyrir réttindum blökkumanna, heldur einnig fyrir réttindum til að iðka trúarbrögð, líka múslimatrú sem hann barðist líka fyrir. 

Heimsmeistarinn í þungavigt í hnefaleikum, Muhammad Ali, hafði nýlega kastað þrælsnafni sínu, Cassius Clay, og tekið bæði múslimstrú og nýtt nafn.  

Þegar finna átti stað fyrir annan bardaga hans og Sonny Liston tók sá ferill meira en ár, bæði vegna þess að Ali varð að fara í kviðslitsuppskurð en ekki síður vegna þess að enginn vildu láta af hendi húsnæði fyrir bardagann. 

Þrautaráðið var snábærinn Lewinstone í Maine ríki og færri áhorfendur komu en á nokkurn annan heimsmeistarabardaga í sögu þungavigtarinnar. 

Ofan á dularfulla morðið á Malcolm X bættist síðan hið fáheyrða "vofuhögg" (phantom punch) sem Ali rotaði Liston með en enginn þóttist sjá. 

Þegar ýtrasta mynatöku og skoðunartækni er notuð, sést hins vegar vel að Liston fær eldsnöggt gagnhögg frá Ali þegar hann (Liston) stekkur fram til að gefa Ali beina vinstri stungu, en Ali notar yfirnátturleg viðbrögð sín og hraða til að gefa Liston leiftursnögast snöggt gagnhögg, vinstri kross yfir. 

Það gerðist svo snöggt að fáir sáu það, en með því að nota ýtrustu skoðunartækni á myndina af því sést vel, að höggið smellhittir svo fast, að höfuð Listons hrökk eldsnögg til undan því. 

Liston sá höggið ekki og steinlá því. 

En þetta vofuhögg og það hve lengi Liston lá í gólfinu vakti grunsemdir um að hann hefði þóst vera svona vankaður af hræðslu við að leyniskytta kynni að skjóta á hann eða Ali.  

 

Vilja að morðrannsóknin verði opnuð að nýju