Gullaldir geta komið og farið án þess að fyllilega sé hægt að útskýra það.

Það gildir stundum um svokölluð gullaldartímabil svipað og um veðrið, að það geta komið uppsveiflutímabil og niðursveiflur sem fylgja ekki endilega efniviðnum í þau. 

Á árunum 1946-1960 kom fágæt uppsveifla í frjálsum íþróttum á Íslandi, sem birtist meðal annars í þremur Evrópumeistaratitlum og í því að senda flokk á EM 1950 þar sem íslensku þátttakendurnir áttu möguleika á að fá átta verðlaunapeninga, þótt aðeins þrír ynnust. 

Það varð að vísu niðursveifla milli 1952 og 1955, en Vilhjálmur Einarsson sá að mestu um að framlengja frjálsíþróttavorið fram yfir 1960. 

Munurinn á árangri HM liðsins í fótbolta var mjög svipaður og á EM, en á EM féllu tvísýn atriði með okkur en ekki á HM. 

Skagamenn áttu einstakt gullaldarlið í fótbolta á sjötta áratugnum, miðað við stærð bæjarins, og erfitt er að útskýra það til fulls. 

Gullöld íslenskra íþrótta lokið?

83 % skattur á hátekjur? Nei, ertu frá þér? En á sultartekjur? Já, gott mál.

Nokkrar athyglisverðar staðreyndir voru nefndar í þættinum Samfélagið í gær, sem stinga hrikalega í stúf við viðfangsefni og úrlausnir kjararáðs varðandi tekjuhæstu hópa launþega og fjölbreytilegar birtingarmyndir þess hvernig ráðið sjálft og framkvæmdavaldið sameinast um að koma því í skjól frá aðhaldi fjölmiðla og firra alþingismenn og ráðherra ábyrgð. 

Með því til dæmis að segja eftir því sem hentar, að ráðið sé stjórnvald og segja að það sé ekki stjórnvald. 

En hér eru nokkur atriði frá útvarpsþættinum í gær:  

1. Meðallaun á Íslandi eru 667 þúsund krónur á mánuði.

2. 40 prósent ellilífeyrisþega eru með minni tekjur en 300 þúsund á mánuði og eru neðan við fátækramörk.

3. Flókið skerðingakerfi miðar í raun að því að sem allra flestir ellilífeyrisþegar séu læstir inni í sístækkandi fátækragildru. Öllum tiltækum brögðum er beitt til þess að ná peningum af þessu fólki. 

Svona aðfarir í þessum mikla mæli þekkjast ekki í öðrum Evrópulöndum. 

Raunverulegt dæmi, sem nefnt var í þættinum, var sláandi: 

Öldruð verkakona, sem unnið hafði alla starfsævi sína fyrir skítalaun og þó greitt skatta og skyldur, hafði nurlað saman til elliáranna smávegis fjárhæð, sem þó gat komið henni af sultarstigi yfir á venjulegt fátæktarstig í bili. 

Bregður þá ekki svo við að af 60 þúsund krónum, sem blessuð konan ætlaði að nýta sér í fátækt sinni í ár, og hún var búin að borga skatta og skyldur af þegar hún aflaði fjárins, eru 50 þúsund krónur gerðar upptækar í ríkisstjóð. 

Þetta er 83,30 prósenta skattur og tvísköttun að auki. 

Segjum að þetta hafi ekki verið fátæk gömul verkakona, heldur rætt um að leggja auðlegðarskatt á bísperrtan hálaunamann í náðinni hjá kjararáði og valdhöfum með tíu sinnum hærri laun og að skattprósenta yrði 83 prósent.

Þá hefði allt orðið vitlaus vegna fáránlega þungra álaga.  

En auðvitað hefði svona lagað aldrei komið til greina hér á landi, ekki einu sinni nefnt,nógu mikið er nú vælt yfir skattprósentunni hjá þeim sem helst eru aflögufærir.

Niðurstaða:  83,3 prósent raunskattur á lágtekjur eru í góðu lagi. En að sjálfsögðu ekki til umræðu á hátekjur að hækka skattaprósentu. 

"Í góðu lagi"? Er það ekki full djúpt tekið í árinni? Nei, - ef það væri talið vont mál, væri búið að afnema svona lagað fyrir langalöngu. 

Af hverju er þetta svona áratugum saman?  Af hverju hafa allir stjórnmálaflokkar, sem hafa verið í stjórn, haldið þessu við lýði og jafnvel bætt í, hvort sem það hefur verið góðæri, hrun eða kreppa?

Ef dýpra er kafað ofan í þetta mál er aðeins hægt að finna eina skýringu:

Meirihluti þjóðarinnar hefur það nógu mikið skárra en stækkandi lágtekjuhópar, að honum er skítsama um hið útsmogna og smásálarlega kerfi, sem búið hefur verið til svo að sem flestir aldraðir eða aðrir lífeyrisþegar séu læstir inni í fátækragildru. 

Jónas Kristjánsson hefur orðað það þannig, að fólkið fái þá valdhafa sem það kýs, vill og á skilið.  

 

Hefur aðra afstöðu en kjararáð

Svipað gerðist í Gálgahraunsmálinu.

Þrátt fyrir að Árósasáttmálinn ætti að vera hluti af réttarkerfinu á Íslandi samkvæmt EES-samningnum, lögðu dómstólar sig fram um að fara í bága við þann helsta tilgang þessa sáttmála að gefa almennum samtökum jafnræði á við svonefnda lögvarða hagsmuni. 

Hundruð útivistar- og náttúruverndarfólks fengu ekki að njóta þessa sáttmála, sem er núna loksins að festast í sessi hér á land eftir að Íslendingar hafa dregið lappirnar jafnvel áratugum lengur en þjóðir Evrópu við að lögfesta hann hér. 

Í stað þess að dómsvaldið uppfylli þá skyldu sína hvað varðar þrískiptingu valdins að veita framkvæmdavaldinu aðhald er nú að verða aldarlöng hefð fyrir því að áhrifa þess gæti, að einn og sami stjórnmálaflokkurinn hefur farið með dómsmálin í heila öld, að mestu leyti einn allan þennan tíma. 

Eftirlit dómstóla hafi brugðist

Aðdáunarvert afrek Eiríks Inga. "Let it be done!"

Það er meira en að segja það að halda meira en 25 km/klst meðalhraða í meira en tveggja sólarhringa hjólreið.  Eiginlega lítt skiljanleg þolraun að fara svona langa vegalengd á jafn skömmum tíma og raun ber vitni. 

Innilega til hamingju, Eiríkur Ingi Jóhannsson! 

Ég veit örlítið um viðfangsefnið, því nógu erfitt fannst mér sem 15 ára unglingi að hjóla á 20 km meðalhraða frá Reykjavík upp að Bifröst í Borgarfirði, sem þá voru 156 kílómetrar. 

Vegurinn var mjör og krókóttur malarvegur en hjólið "Hraðfari" (Hægfari miðað við nýjustu keppnishjólin) var með þrjá gíra og fjaðrandi framgaffal.

Farið var af stað með tvær fullar töskur af mat, festar á hliðar bögglaberans, og var fæðið uppurið þegar komið var í Melasveit. 

Hringvegurinn er átta sinnum lengri og maður svitnar við tilhugsunina eina. 

Ætla að setja inn tónlistarmyndbandið "Let it be done!" á facebook en þar eru meðal annars þessar línur í þessu lagi, sem varð til í tilefni af WOW Cyclothon:   

 

"Let it be done! Come on, let´s have fun! 

On a mission to a fight that must be fun!

 

We are the generations that start cleaning up the Earth! 

We are the geneations that shall give new vision birth! 

By spurting over obstacles up every slope and hill

with ever grówing endurance and strength and faith and will!..." 

 

 

 

Eiríkur Ingi rústaði fyrra meti

Athyglisverð áhrif á fossarennsli neðan við nýja virkjun.

Þegar Búrfellsvirkjun var gangsett fyrir um hálfri öld óx raforkuframleiðsla landsins meira en tvöfalt. 

Með virkjuninni var afl tekið að miklu leyti af tveimur stórum fossum, Tröllkonuhlaupi og Þjófafossi. 

Nú hefur verið tekin í notkun viðbótarvirkjun undir Búrfelli, sem minnkar hið skerta vatn í þessum fossum enn meira og verða fossstæði þeirra alveg þurr mestallt árið, og rennsli nokkrar vikur síðsumars aðeins brot af því sem áður var, sannkallaðar sprænur. 

Með Hrauneyjafossvirkjun í Tungnaá sem kom á eftir Búrfellsvirkjun, var þeim fossi fórnað.

Þetta eru athyglisverðar staðreyndir í ljósi þess, að varðandi Hvalárvirkjun hefur því verið haldið blákalt fram að skerðing fossanna þar verði lítil sem engin. 

En þar sýna örnefnin Rjúkandi og Drynjandi vel í hverju gildi þessara fossa hefur verið fólgið og er í raun stórmerkilegt hve margir hafa trúað fullyrðingunum um að hægt sé að virkja fossa landsins á sama tíma og vatn er tekið af þeim til að leiða það niður í túrbínur í gegnum fallgöng.  

Búrfell II gangsett

Styttri jarðgöng voru nefnd í athugasemd um jólin og þverun fyrir 30 árum.

Í einni af athugasemdunum, sem sendar voru sveitarstjórn Reykhólahrepps varðandi veg um Gufudalssveit um jólin í vetur, var bent á að óþarfi væri að hafa jarðgöng undir Hjallaháls svo löng, að gangamunninn yrði niðri í fjöru í Djúpafirði og kostnaðurinn með þeirri útfærslu yrði þar með mun hærri en nauðsynlegt væri

Stytta mætti göngin um allt að kílómetra án þess að vegurinn út úr þeim Djúpafjarðarmegin yrði brattari en 7%, en það er sami bratti og er í norðurhluta Hvalfjarðarganga. 

Að vísu yrði vegurinn þá lagður aðeins innar yfir Djúpafjörð, en sú viðbót yrði miklu ódýrari en lengri göng. 

Ég birti bloggpistil um þetta á sínum tíma með útskýringum á þessari athugasemd minni með myndum, sem sýndu svæðið þar sem vegurinn lægi fyrir neðan Krossgilin við austanverðan Djúpafjörð. 

Á myndunum er horft vítt og þröngt austur yfir Djúpafjörð með Hjallaháls í baksýn, og sjást krókarnir og brattinn á núverandi vegi vel, en nýr vegur út úr gangamunna myndi liggja mun neðar og verða með næstum helmingi minni bratta. 

Í tengslum við hugmyndina um að fara með veginn yfir fjörðinn má nefna, að ég greindi frá því í sjónvarpi fyrir um 30 árum að slík hugmynd hefði verið sett fram. 

Neðsta myndin hér er tekin í margumræddum Teigsskógi, en nú er þegar byrjaður söngur um "örfáar kjarrhríslur." 

Takið eftir manninum neðst á myndinni.  

Leggja til brú yfir fjörðinn

Ferðalok er ljóð eftir Jónas Hallgrímsson.

Ferðalok eftir Jónas Hallgrímsson er af mörgum talið fegursta ástarljóð, sem ort hefur verið á íslenska tungu. 

Lagið og ljóðið Ég er kominn heim var og er ungverskt lag sem Jón Sigurðsson bankamaður gerði undurfallegt ljóð við og lagið var frá byrjun og í meira en hálfa öld eftir það ævinlega skráð undir heitinu Ég er kominn heim og nefnt því heiti. 

Íslenska útsetningin er í allt öðrum takti og nútímalegri stíl en ungverska gerðin og tókst flytjendunum óhemju vel upp við flutninginn, svo að lagið fór rakleiðis á toppinn þegar það var gefið út. 

Ég minnist þess vel hvernig Óðinn Valdimarsson sló í gegn og lagið féll í góðan jarðveg, þegar haldnir voru sérstakir tónleikar, sem ég tók átt í, í Sjálfstæðishúsinu (síðar Sigtún og NASA) ar sem þetta lag og önnur nýútkomin lög á nýútkomnum hljómplötum voru flutt. 

Lagið lifði, eins og áður sagði, í meira en hálfa öld undir skráðu heiti þess Ég er kominn heim, en Jón Sigurðsson gerði afar góða texta og hefur að mínu mati ekki verið metinn sem skyldi að verðleikum. 

Lagið, sem Hallgrímskirkja spilaði í tilefni af HM og hefur gengið í endurnýjun lífdaga, heitir ekki Ferðalok og óskiljanlegt er að nú um síðir skuli menn taka allt í einu upp á þeirri vitleysu og ruglingi að gefa því allt annað nafn en það, sem höfundurinn lét skrá og gilti eftir það. 

Ferðalok er ljóð eftir Jónas Hallgrímsson á svipaðan hátt og Maístjarnan er ljóð eftir Halldór Laxness. 

 

 

 

 

Risarnir riða. Sárabót fyrir okkur?

Það hefur vakið athygli hve svokallaðar "stórar" knattspyrnuþjóðir hafa margar hverjar átt í erfiðleikum á HM fram að þessu. 

Það munaði hérsbreidd að Íslendingar sendu Argentínumenn út af mótinu og óvænt snilldarskot, nánast heppnisskot á lokamínútu skilaði Þjóðverjum öllum þremur stigunum í leik þeirra við Svía. 

Eftir þann leik mátti þó sjá á blogginu mikla hrifningu yfir meistaragetu Þjóðverja, sem var hins vegar keyrð í kaf í dag. 

Þegar litið er á þetta kemur í hug gamla orðtakið að sætt sé sameiginlegt skipbrot, það er, að Íslendingar fara af mótinu með síst verri frammistöðu að baki en sjálfir heimsmeistararnir sem sáu þann titill fjúka út í veður og vind.  

Heimsmeistararnir úr leik

Er íþróttaþjálfari iðnaðarmaður sem vinnur hjá iðnskóla?

Fyrir um 65 árum reis deila um mörkin á milli iðju og iðnaðar og voru þau mörkuð skýrar eftir það. 

Í Félagi íslenskra iðnrekenda eru eigendur þeirra fyrirtækja, sem framleiða vörur í samræmi við þessa skilgreiningu. Fyrirtækin og starfsemin flokkast undir iðnað. 

Á erlendu máli er heitið industry notað um fyrirbærið. 

Á síðari árum hefur hins vegar verið ruglað æ meira með þetta hér á landi, til dæmis með því tala um ferðamannaiðnað og nú síðast iþróttaiðnað, sem er aldeilis fráleitt.

Ég á til dæmis tengdason, sem er íþróttakennari og fæst við íþróttaþjálfun, og er nú, ssmkvæmt þessar nýj skilgreiningu, ekki lengur flokkaður með kennurum og menntakerfinu, heldur með þeirri atvinnugrein þjóðarinnar sem framleiðir iðnaðarvarning. 

Íþróttaskólar eru allt í einu orðin iðnfyrirtæki og tengdasonur minn orðinn iðnverkamaður eða iðnaðarmaður, þótt hann hafi lært í Kennaraskóla en ekki iðnskóla. 

Það er búið að taka all mörg ár að kveða niður orðskrípið ferðamannaiðnaður, en þetta nýjasta, íþróttaiðnaður, virðist vera líkt og að höggva höfuð af þursi af þeirri gerð, að tvö höfuð vaxa fyrir hvert sem hoggið er af.

Í stuttri frétt um þetta mál í dag er stagast fimm sinnum á orðinu íþróttaiðnaður.  

Þegar fyrirbærið "heavy industry" kom til Íslands í formi álvera, var búið til orðið stóriðja um það, en hefði auðvitað átt að vera orðið þungaiðnaður. 

En síðan var farið að tala um alls konar starfsemi sem stóriðju, svo sem fiskeldi! 

Þar með var fiskeldi orðið að "heavy industry." 

Ofangreind skrif um orðskrípið íþróttaiðnað flokkast ekki sem "nöldur öfgafullra málfasista" eins og einhver kynni að halda fram, heldur einfaldlega um rökvísa málnotkun. 

Það er allt í lagi að kalla starfsemi fyrirtækisins Henson íþróttaiðnað og eðlilegt að eigandi fyrirtækisins gerist aðili að Félagi íslenskra iðnrekenda.  

Það framleiðir iþróttavörur. 

En það gerir íþróttakennaraskóli ekki. 

Til eru fyrirtæki sem framleiða tæki og tól lækna. 

En læknadeild í háskóla framleiðir ekki iðnaðarvörur, heldur menntar lækna. 

Hlutfallslega stærstur á Íslandi

Ýmislegt öfugsnúið í veðrinu er ekki ný frétt.

Í útvarpi var rætt við Pál Bergþórsson veðurfræðing um hið einkennilega veðurfar að undanförnu, langvarandi rigningatíð á þeim tíma árs, sem að öllu jöfnu er þurrastur og bjartastur á sunnanverðu landinu. 

Fréttamaðurinn hafði greinilega ekki vitað, að sá spádómur er orðinn meira en 20 ára gamall, að mikil meðaltalshlýnun loftslags á jörðinni gæti orðið til þess að sjór verði svalari á norðanverðu Atlantshafi af völdum mikillar bráðnunar Grænlandsjökuls og hafíssins í Íshafinu og loftslagið þar með hryssigslegra. 

Um þetta fyrirbæri, sem Páll talaði um, bjó ég til sjónvarpsþátt, sem var byggður á dönskum þætti um málið, hét á íslensku: Hið kalda hjarta hafanna og var sýndur í sjónvarpinu. 

Á öllum tölvulíkönum, sem ég hef séð um loftslag á jörðinni síðan þá, er sýnt blálitað svæði suðvestur af Íslandi, sem stingur í stúf við eldrautt hlýnunarsvæðið við norðurpólinn.

Á þessu svalara svæði suðvestur af Íslandi er hlýnunin sýnd vera mun minni en annars staðar, og í þættinum fyrir 20 árum var því lýst, að ástæða þessa væri sú, að mikið ferskt leysingavatn vegna bráðnandi Grænlandsjökuls og íssins í Norður-Íshafinu væri léttara en saltur Golfstraumurinn, og þess vegna streymdi Golfstraumurinn ekki eins langt norður og áður, heldur sykki sunnar en áður var og færi síðan sem neðansjávarstraumur til suðurs. 

Það fylgdi þessari forspá, að veðurfar gæti orðið bæði svalara og auk þess með miklu meiri úrkomu á okkar slóðum þegar þetta fyrirbæri ýtti undir átök kaldra loftmassa og hlýrra fyrir sunnan og suðvestan Ísland. 

Síðustu vikurnar hefur einmitt blasað við á veðurkortum hinn eldrauði loftmassi Evrópu sem þrýstir sér í áttina til norðvesturs en mætir þar svölum loftmassa frá noraðanverðu Kanada. 

Á gervitunglamynd fyrir nokkrum dögum mátti sjá, að nær enginn hafís væri á Grænlandssundi milli Íslands og Grænlands. 

Íshraflið, sem gerði vart við sig nálægt Hornströndum fyrir 2-3 vikum, var óverulegt og stafaði af langvarandi og óvenjulegum suðvestanvindum, sem hröktu það litla, sem var af ís norðvestur af landinu, til austurs þar sem hann var fljótur að bráðna. 

Gróðureldar við Manchester