"Jes or no" tíminn að renna aftur upp?

Fyrst eftir seinna stríðið og alveg fram á miðjan sjötta áratuginn áttu Íslendingar engan löglegan handboltasal. Í Reykjavík var spilað í gömlum bragga við Hálogaland, og ef útlendingar komu, varð að leita á náðir Kanans á Keflavíkurflugvelli. 

Brautryðjandi handboltans í Reykjavík, Valdimar Sveinbjörnsson,  hafði notað íþróttahús MR, þar sem varla var rými miðjunni á milli vítateiganna, sem lágu út í hliðarveggina þannig að það vantaði hornin fyrir hornamennina. 

Íþróttafulltrúi ríkisins á þessum árum var litríkur og sterkur persónuleiki, mikill vexti og karlmannlegur, Þorsteinn Einarsson, talaði hátt og skýrt á agaðri íslensku fornbókmenntanna og var afar hrifinn af islensku glímunni meðal annars vegna þess hve lítið rými hún þurfti. 

Í fjárskortinum slapp körfuboltinn en ekki handboltinn og Þorsteinn neyddist til þess að miða þau örfáu íþróttahús, sem reist voru, við glímu og körfu. 

Hann átti son, sem hét Jes Einarsson, var snjall arkitekt og auðvitað með áhuga og útsjónarsemi varðandi íþróttahús. 

Hann teiknaði það mörg íþróttahús, að gárungarnir fléttuðu fjárskortinn og neitanirnar á smíði húsa saman við nafnið, og lögðu pabbanum þetta svar í munn:  "Það er annað hvort Jes eða no." 

Og Jes teiknaði naumhyggjuhúsin samviskusamlega.

Þorsteinn íþróttafulltrúi ríksins virtist vera fornmaður sem var uppi á tímum hippa og rokks, en kom á óvart á fundi, sem haldinn var af þeim sem ætluðu sér að skipuleggja byltingu í íþróttum, sem fælist í því að hætta að stunda svonefndar keppnisíþróttir og fara í staðinn að stunda svonefndar almenningsíþróttir, en þær fólust helst í skokki og gönguferðum og gera þær að aðal dagskrárefni í nýstofnuðu sjónvarpi. 

Þorsteinn sat þögull meðan hver nefndarmaðurinn á fætur öðrum boðaði þessa byltingu. 

Skyndilega bað Þorsteinn um orðið og stóð hnarreistur eins og fornaldarvíkingur þegar hann krafðist þess að þetta yrði allt endurskoðað.

"Stans! Stans!" þrumaði hann. "Lítum til þess tíma þegar hetjur riðu um héruð og við áttum frækilegustu íþróttamenn Íslandssögunnar, Gunnar á Hlíðarenda, Gretti sterka, Egil Skallagrímsson, Kjartan Ólafsson, Skarphéðin Njálsson og Orm sterka á Stórólfshvoli. Þar liggur fyrirmyndin."

Andvarp leið um salinn, sem fundurinn var haldinn í. Var þessi fulltúi afturhaldsins nú enn einu sinni komin aftur í gráa forneskju glímunnar?

En þá kom svarið:  "Elsku fólk. Nú er komið sjónvarp og haldið þið virkilega að það verði svona myndrænt að sýna endalausar gönguferðir? Það blasir við í fornsögunum hvað það var sem gerði íþróttirnar áhugaverðar. Hvað voru þeir að gera, Gísli Súrsson og fleiri, samkvæmt því sem sögurnar segja? Voru þeir að skokka og labba? Nei, þeir voru að leikum, knattleikum,  það voru leikarnir, leikurinn, leikurinn, sem skópu glæsileik og skemmtun íþróttanna! Leikurinn, krakkar, leikurinn!" 

Það mátti heyra saumnál detta eftir þessa áhrifamiklu ræðu sem flutt var af afburða myndugleika og sneri umræðunni algerlega á hvolf. 

Enginn treysti sér til andsvara. En um hugann fór setningin um valið, sem væri skýrt: Leikurinn, jes. Skokkið, no. 

   

 

 

Minnir í raun svolítið á jarðarför

Afganistan minnir ískyggilega á Víetnam og Dresden.

Allt fram á 20. öld hafði þróast einskonar riddaramennska í stríðsrekstri, sem endurspeglaðist í lokin í starfsemi Rauða krossins og svonefndum Genfarsáttmála um hernað. 

Í upphafi Seinni heimsstyrjaldarinnar voru ákvæði Genfarsáttmálans að mestu virt á vesturvígstöðvunum snemmsumars 1940, en svo nefnd Refsiárás nasista á Belgrad þar sem 17 þúsund manns fórust, getur vart flokkast sem annað en stríðsglæpur. 

Hitler nýtti sér það að Sovétmenn voru ekki aðilar að Genfarsáttmálanum og því varð mannfallið á austurvígstöðvunum 1941-1944 tífalt meira en hafði verið á vesturvígstöðvunum og grimmdin óskapleg, að ekki sé minnst á skipulega útrýmingu 6 milljón Gyðinga. 

Aðstæður í Víetnamstríðinu, þar sem háð var skelfileg blanda af skæruhernaði og hefðbundnum hernaði kölluðu fram það versta í hernaði. 

Og lýsingar á hernaðinum í Afganistan bera ískyggilegan keimm af hryllingnum í Víetnam. 

Loftárásin á Dresden í upphafi árs 1945 getur vart skoðast sem annað en stríðsglæpur. 

1943 voru meira en 40 þúsund manns drepnir í ægilegri loftárás á Hamborg, sem var í raun fyrsta ígildi kjarnorkuárásar í styrjaldarsögunni hvað snerti eyðingarmátt og mannfall. 

Slíkar stórárásir stríðsins á báða bóga voru oft réttlættar með því að hvert einasta smáfyrirtæki á borð við saumastofu eða verksæði í borgunum féllu undir skilgreininguna hernaðarframleiðsla.  

Stunduðu árásir með hjálp CIA sem jafnast á við stríðsglæpi

Ódýrast og einfaldast er að nota aldrei rakkrem.

Það er meira en hálf öld síðan sú uppgötvun blasti við, að þegar notað er heitt vatnn og rakkrem við rakstur er það heita vatnið sem tryggir góðan rakstur, en kremið er aukaatriði 

Þetta getur sparað miklar fjárhæðir í áranna rás. Að vísu fæst sá sparnaður ekki alveg ókeypis, því að án rakkrems þarf að mýkja húðina með heita vatninu einu í talsvert lengri tíma heldur en ef rakkremið líka notað. 

En á móti því kemur hagræðið af því að þurfa að vera svo háður kremuinu, að það þurfi helst alltaf að vera við hendina. 

Töfratrixið til að losna við krumpur

Ástand hafsins og sjálfbærni sjávarnytja er stórmál.

Einbeittir andstæðingar orkuskipta gæta þess vandlega þegar þeir halda uppi standslausri afneitunarumræðu um loftslagsmál að minnast aldrei á súrnun sjávar eða ástand hans.

 

Og það sama á við um það hvernig jarðefnaeldsneyti og fleiri auðlindir fara þverrandi vegna rányrkju, hvað sem loftslagsmálum líður. 

Þessi viðleitni kuldatrúarmannanna er skiljanleg, því að það er erfiðara bera brigður á ástand sjávar og auðlinda heldur en að tala í síbylju um að loftslag fari ekki hlýnandi og jöklar ekki minnkandi, heldur sé það þveröfugt. 

Einnig tíðkast mjög að slengja fram fullyrðingum um að bruni í rafbílum séu margfalt tíðari en í eldsneytisknúnum bílum, þótt tölurnar sýni hið þveröfuga. 

En um súrnun sjávar er bæði erfiðara að kasta rýrð á mælingarnar á því og á þau stórfelldu neikvæðu áhrif sem súrnun og mengun hefur, meðal annars á kóralrif heimsins og kalk, sem er undirstaða mikils hluta sjávarlífs. 

Því er val að umhverfisráðherrar Norðurlanda hafi nú undirritað yfirlýsingu um sjálfbærni í nytjun sjávarlífs, þótt orðin ein og sér dugi ekki, eins og Greta Thunberg hefur bent á. 

Sjórinn er mikilvæg matarkista

Aðdragandi Hrunsins og Hrunið sjálft ollu miklum usla hjá fjölmiðlunum.

Fyrsti áratugur þessarar aldar reyndi mjög á fjölmiðlana. Í græðgisbólunni fram til 2008 buðu fjársterkustu fyrirtækin í öflugustu fjölmiðlamennina og það olli ákveðnum atgerfisflótta. 

Ekki tók betra við í Hruninu sjálfu, því að þá töldu margir fjölmiðlar sig neydda til að segja upp sumum af sínum öflugustu starfsmönnum og ráða sem ódýrasta í staðinn. 

Gott einstakt dæmi var einn þrautreyndasti og færasti blaðamaðurinn, sem tók sín viðtöl án nokkurrar nútíma tækni, svo sem diktafóns eða hljóðupptöku og skrifaði viðtalið á augabragði strax á eftir svo að ekki þurfti að leiðrétta einn einasta staf. 

Í stað hans voru víst ráðnir þrír óreyndir blaðamenn, sem afköstuðu samanlagt hvergi nærri því sem afburðablaðamaðurinn hafði áður afkastað. 

Enn hafa fjölmiðlarnir ekki jafnað sig eftir hremmingar undanfarinna ára, og það hlýtur að hafa haft áhrif á það að nú birtist 40 ára gamall verkfallsdraugur á þessum vettvangi. 

Vinnustöðvun liggur fyrir á morgun

Sérstaða Íslands: Eyja, 1300 kílómetra frá meginlandi.

Enn einu sinni kemur upp atvik, sem leiðir óhjákvæmilega hugann að því kæruleysi, sem er landlægt hér varðandi alþjóðaflugvelli þess útskers, sem Ísland er, miðað við önnur lönd. 

Í flestum löndum Evrópu eru stuttar vegalengdir á milli stórra alþjóðaflugvalla, sums staðar hægt að velja úr meia en tíu góðum flugvöllum í minna en hálftíma fjarlægð. 

Hér á landi er vegalengdin um 1300 kílómetrar til flugvalla í Skotlandi og Noregi, klukkustundar lengra flug en hér á landi til hinna íslensku alþjóðaflugvalla, sem eru í raun ekki nógu góðir. 

Í raun er ekki hægt að tala um nema einn almennilegan alþjóðaflugvöll hér á landi og vegna þess hve berskjaldaður hann er fyrir slæmum flugveðurskilyrðum, er bagalegt að hann skuli ekki eiga sér jafnoka hér á landi. 

Á Akureyri er skortur á flugvélastæðum, og þarf tiltölulega lítið til að völlurinn verði ónothæfur af þeim sökum. Auk þess eru aðflugsskilyrði erfið. 

Egilsstaðaflugvöllur er sama marki brenndur auk þess að vera með hættulega stutta flugbraut. 

Fáránlegt er hvernig tún við syðri brautarendann hefur forgang fram yfir svona mikilvægt samgöngumannvirki og takmarkar notagildið í lendingu úr suðri, vegna þess að þjóðvegurinn með ljósastaurum sínum hefur ekki verið færður til. 

Ofan á þetta er síðan sótt að Reykjavíkurflugvelli sem hefur þann dýrmæta kost að þangað er hiindranalaust og stutt flug frá Keflavík, sem stundum er lokaður vegna veðurs á sama tíma sem veðurskilyrði eru betri í Reykjavík. 

Tæknilega væri auðvelt að lengja austur-vestur brautina 13/31 á Reykjavíkurflugvelli svo að að allar þotur geti gripið til hans ef í nauðirnar ræki. 

Hvað gerist ef Keflavíkurflugvöllur lokast á versta hátt; flugvél sem hlekkst hefur á og er óhreyfanleg á brautarmótum?

 

Segir vélina hafa haft nægt eldsneyti

Sagan endalausa: Dýrkeypt skeytingarleysi gagnvart vegfarendum.

Það stingur í augu sem mikill munur á þjónustu við vegfarendur miðað við það sem veður uppi hér á landi, þegar ekið er um vegi í nágrannalöndum okkar og sést hve vel er hugað að því við vegaframkvæmdir erlendis að allir aðilar, sem vegaframkvæmdirnar hafa áhrif á, fái tímanlega sem gagnlegastar upplýsingar um framkvæmdirnar og möguleika fyrir vegfarendur til að bregðast við þeim. 

Sjá má dæmi erlendis um að glöggar upplýsingar séu veittar tugum kílómetra frá þeim stað, þar sem breytingarnar eru gerðar, til þess að tryggja sem minnsta röskun á ferðum vegfarenda, og að sem best flæði og öryggi fáist, en allt þetta er spurning um að ekki skapist óþarfar tafir og fjárútlát í umferðinni sjálfri. 

Sem sagt; heildaryfirsýn og þjónusta sem tryggja sparnað þegar á heildina er litið. 

Þetta hugarfar virðist oftast vera framandi hér á landi. 

Á þessari bloggsíðu hefur margoft verið bent á dæmi um hroðvirkni og skeytingar- og tillitsleysi, sem viðgengst óátalið hér á landi í þessum efnum. 

Svo sem þegar ökumenn fengu ekki upplýsingar um lokaða Suðurlandsbraut hér um árið, fyrr en þeir höfðu ekið að skurðbakkanum sjálfum; þegar 700 manna íbúðabyggð við Háaleitisbraut var lokuð inni snemma morguns og fram á miðjan dag án þess að merkingar eða upplýsingar væru gefnar kvöldið áður; eða þegar eitt merki á réttum stað á Reykjanesbraut hefði getað komið í veg fyrir að fólk þyrfti að aka aukalega sex kílómetra í þremur bæjarfélögum í stað eins kílómetra vegba lokunar á frárein frá Reykjanesbraut inn í Garðabæ við Vífilsstaði. 

Nú er það Bústaðavegurinn og síðan verður það auðvitað áfram og áfram æ ofan í æ. 

 

Vissu ekkert fyrr en þau sáu skilti

40 ára gömul spurning frá upphafi farsíma: Trufla þeir flugið?

Þegar fyrstu stóru og þungu farsímarnir voru teknir með í flug fyrir fjórum árarugum, var talað um að ekki mætti nota þá um borð í flugvélum. 

Þegar þáverandi stjórnendur símans voru spurðir um ástæðu þessa, varð tregt um svör og þannig hefur það verið síðan. 

Og mikið óskaplega virðumst vera orðin háð þessu tæki. 

Þegar málið er rætt skín í gegn hve hve agalegt það sé fyrir okkur að mega ekki djöflast í snjallsímunum hvar sem er og hvenæar sem er. 

Í tengri frétt er sagt frá því hvað "óþægilegt" mörgum þyki að geta ekki legið í símanum í flugferðum. 

Bíðum nú hæg; er þetta tæki orðið að svo miklum alvaldi í lífi okkar, að það hafi forgang á allt annað?

Svo virðist vera ef marka má hin tíðu og slæmu slys, sem verða vegna notkunar þeirra við akstur bíla og við ótal annað, sem fólk er að gera. 

"Var að teygja sig niður til að reyna að ná í farsíma, sem hafði dottið í gólfið" er ritað í eina skýrsluna yfir alvarlegan árekstur, sem varð vegna þess að bílstjórinn, sem hafði misst símann, ók þvert í veg fyrir umferðina á móti á meðan hann var að reyna að "bjarga" farsímanum frá því að liggja á gólfinu. 

Á einum þeirra vegarkafla, þar sem einna flest alvarleg slys hafa orðið í vegakerfinu, hafa tvö þeirra að minnsta kosti orðið vegna forgangsins sem snjallsímarnir hafa áunnið sér.

Og nú er svo komið að allt vegakerfið eins og það leggur sig er orðið að einni risastórri svartri klessu í stað svartblettanna, sem fyrrum voru í varasömum beygjum. 

Lestur af snjallsímum og skjám nýtur ekki aðeins forgangs í bílum og flugvélum, heldur einnig hjá hjólreiðafólki og göngufólki á hjólastígum og gangstígum.  

Síðuhafi axlarbrotnaði í upphafi þessa árs vegna þess að á dýrasta og besta hjólastíg landsins mætti hann á hjóli sínu öðru hjóli þar sem hjólreiðamaðurinn starði niður fyrir sig til að reyna að lesa af skjá og sveigði snögglega og fyrirvaralaust yfir á rangan helming stígsins. 

Þarf að slökkva á símanum í flugi?

Þegar lagt var til að sýna HM fjórum mánuðum eftir mótið.

Einu sinni var ekkert sjónvarp í júli og ekkert sjónvarp neinn fimmtudag ársins. Í fundargerðum Útvarpsráðs þess tíma mátti einu sinni sjá umræður um það, hvað ætti til bragðs að taka vegna þess að HM var í júlí. 

Heitur áhugamaður um stærsta mótið í þessari vinsælustu íþróttagrein heims talaði fyrir daufum eyrum varðandi þegar hann benti á þann möguleika að senda út á einfaldasta mögulegan hátt algerlega hrátt, án dagskrárþulu eða leiklýsanda. 

(Dagskrárþulurnar voru reyndar samt lagðar niður um 15 árum seinna) 

Ekki fannst tími í dagskrárdrögum fyrir ágúst ef sent yrði út eftir á. 

Allt var í steik á áríðandi fundi um málið. 

En á næsta fundi kom einn fundarmaður með áhugaverða tillögu. Hann sagðist hafa farið gaumgæfilega í gegnum allar heimildir um dagskrána fram að jólum og fundið auð pláss í nóvember, sem myndu henta vel. 

Hann var spurður hvernig í ósköpunum það gengi að draga svona lengi að senda HM út. 

Og svarið lét ekki standa á sér: Sjónvarpsáhorfendur myndu finna rækilega fyrir missinum af beinn útsendingu í ágúst eða septemberm, en í nóvember yrði svo langt um liðið frá mótinu, að þeir yrðu búnir að gleyma hvernig leikirnir hefðu verið og setjat æstir fyrir framan sjónvarpstækin, gagnteknir af spenningi!

Verður klippt á útsendinguna?

"Hafðu ekki of miklar áhyggjur; eitthvað annað drepur þig fyrst."

Þessi hughreystandi orð má heyra fólk í heilbrigðisstéttum segja varðandi suma sjúkdóma, sem greinast hjá fólki á efri árum, ef niðurstaða læknisskoðunar eins og skimunar hjá viðkomandi hefur leitt í ljós hægfara sjúkdóm á byrjunarstigi. 

Sem dæmi má nefna mergæxli á forstigi. Í orðunum felst engin óviðeigandi kaldhæðni, heldur hughreystandi sannindi.  

Hughreystingin byggist á þeim ævarandi sannindum, sem síðuhafi uppgötvaði furðu seint, að því lengur sem maður lifir, því meiri líkur séu á því að maður drepist. 

Viðbrögð flestra, sem heyra þessi sannnindi sögð, eru hlátur þótt þetta sé í sjálfu sér ekki hlátursefni, heldur þvert á móti. 

En á móti kemur að lífið og erfiðleikar þess verða oft léttbærari ef ltið er á það með hæfilegum skammti af húmor. 

Séra Jakob Jónsson skrifaði doktorsritgerð á sínum tíma um húmor og íroníu, sem finna mætti í guðspjöllunum. 

Ellihrörnun er hluti af Lögmál alls lífs á jðrðinni og svokallaðir hrörnunarsjúkdómar eru að því leyti eðlilegir og óumflýjanlegir. 

Hins vegar eru skæðir sjúkdómar eins og Alzheimer oftast á skjön við eðlilega hrörnun og því er það fagnaðarefni ef tekst að finna lækningu við þessum illskeytta sjúkdómi, sem tryggi, að jafnvel þótt hægfara stig hans sé í gangi, se hraðinn það miklu minni en eðlilegur hrörnunarhraði að það verði eitthvað annað sem leggi viðkomandi að velli. 

Þar með geta hughreystandi orð við sjúkdómsgreiningu orðið þau, að það sé ólíklegt að hinn greindi sjúkdómur geti orðið viðkomandi að aldurtila, einfaldlega vegna þess að hann muni af völdum annarra banvænna orsaka ekki fá nægan tíma til að verða banvænn.  

Aldrei jafn nálægt því að finna lækningu