Falleg athöfn. Íslensk lög: Ekki orð um hvernig vegir eigi að vera. Týpisk vegöxl.

Það var falleg og fjölmenn athöfn, sem fór fram í porti Vegagerðarinnar í dag. 

Þetta stóra port var þéttskipað af fólki og vélfákum, smáum og stórum. 

Þetta var samstöðufundur og minningarathöfn í senn og vel að honum staðið. 

Fallinna félaga í röðum véhjólafólks var minnst og hugurinn hjá aðstandendum, sem urðu fyrir miklum missi. 

Á leiðinni heim eftir Vesturlandsvegi kom setningin "við verðum að geta treyst vegunum" í hugann þegar ekið var eftir vegöxl á léttbifhjóli, sem virðist í fyrstu vera á mörkum þess að vera fær, vegna ójafna, rusls og malar á henni. 

En þegar Grafarholt nálgast, bregður manni í brún: Vegöxlin mjókkar og virðist bæði grófari og eldri, og  strax þar á eftir, nokkrum bíllengdum síðar, hverfur malbiksruddinn alveg og við tekur gróf möl, sem er það laus í sér, að hætta er á að missa stjórn á hjólinu og falla jafnvel af því, hugsanlega falla fyrir bíl á brautinni. 

Eins og venjulega er enga aðvörun að sjá fyrirfram. 

Vegaxlir gegna mikilvægu öryggishlutverki fyrir farartæki af öllum gerðum og þarf ekki að rökstyðja það. Þær þurfa ekki að vera það breiðar að það eigi að vanrækja að útbúa þær sæmilega svo að örugg not verði af þeim. 

Í þungri umferð á þessum vegarkafla á álagstímum þar sem bílaröðin er jafnvel nokkrir kílómetrar á lengd, getur hver vélhjólamaður, sem nýtir sér vegöxl, gefið eftir sem svarar einu auðu svæði fyrir einkabíl í röðinni og þannig liðkað fyrir umferðinni í heild. 

En, eins og sést á þessari mynd, sem er tekin þegar umferð er minni,  endar þessi vegöxl skyndilega, án nokkurrar viðvörunar. 

Er að vísu greinilega afgangsstærð allan aðdragandann varðandi lélegan frágang og rusl og möl á henni. 

En síðan snarversnar málið skyndilega.

Malbiksleifar framundan og þar á eftir eingöngu gróf möl, sem getur orðið til þess að sá, sem þar er, missi stjórn á farartæki sínu og falli jafnvel til jarðar, allt eins undir einhvern bílinn. 

Í gær var sú spurning lögð fyrir Ólaf Kr. Guðmundsson, sem hefur kynnt sér rækilega gerð vegamannvirkja í áratugi, hvað reglur giltu í íslenskum lögum um vegaxlir. 

Svarið var stutt og einfalt: "Engar." 

Sem sagt: Vegagerðin ríki í ríkinu. Engin furða að hún ætli að rannsaka sig sjálf. 

Svo mikil óreiða ríkir hvað varðar frágang á vegöxlum, að það er hvergi hægt að treysta neinu, - ekki einu sinni hægt að treysta því að þær séu í ólagi. 

Þær geta verið breiðar og sléttar og síðan allt í einu breyst í það að vera röð skorninga, lausamalar og rusls eða jafnvel horfið jafn skyndilega og þær birtust. 

Hvergi sjást aðvörunarmerkingar, þannig að gervallt íslenska vegakerfið er þannig, að aldrei er neinu að treysta. "Við verðum að geta treyst vegunum," en getum það því miður ekki.

 

 

„Við verðum að geta treyst vegunum“

Biskupsbeygjan - einhver mest áberandi beygjan á Íslandskortinu.

Nokkrar beygjur í vegakerfinu eru þess eðlis, að þær sjást á kortum í öllum stærðum. +

A leiðinni milli Reykjavíkur og Akureyrar eru nokkrar slikar beygjur, svo sem beygjurnar til hægri í Borgarnesi, á Blönduósi, austan við Héraðsvötn og um Moldhaugaháls norðan við Akureyri. 

Engin þeirra ber þó sérstakt nafn, heldur aðeins ein beygja til viðbótar; Biskupsbeygjan á Holtavðrðuheiði, sem liggur að vísu til vinstri á norðurleiðinni. 

Hugsanlega er þetta eina beygjan í íslenska vegakerfinu, sem ber sérstakt nafn.  

Á mynd Sigurðar Boga Sævarssonar af hluta beygjunnar, er horft á hana á suðurleið, og sést vel hvernig hún beygir til hægri niður í NOrðurárdal. 

Það er vel að Sigurður Bogi geri henni skil í Morgunblaðinu í dag, því að þetta er líklega eina beygjan í íslenska vegakerfinu, sem ber algerlega sérstakt nafn. 

Hún hefur áður verið að minnsta kosti einu sinni nefnd á nafn í fjölmiðlum, en það var í sjónvarpsþættinum Heimsókn uppúr 1970, þar sem farið var í ferð með flutningabílalest fram og til baka milli Reykjavíkur og Akureyrar. 

Vetrarmyndin hér er tekin í austnorðausturátt þar sem vegurinn beygir í samræmi við vegamerkið. 

Í Heimsóknarþættinum kom Biskupsbeygjan rækilega við sögu vegna fannfergis og snjómoksturs. 

Biskupsbeygjan er þó kannski merkilegust fyrir þá sök, að þegar komið er í hana að sunnan, myndi leiðin norður styttast um 60 kílómetra ef haldið væri beint áfram í austnorðaustur án þess að taka neina beygju og haldið áfram um norðlensku heiðarnar og yfir fjallarimann norðan við Mælifellshnjúk beint í dalsmynni Norðurárdals í Skagafirði. 

Á myndinni er rauði pallbíllinn fjærst búin að taka hluta beygjunnar í stað þess að halda áfram ef engin beygja væri á veginum. 

Sú leið lægi hins vegar um snjóþungar heiðar og erfið vegstæði víða, þannig að vísast er betra að láta reglustikuna ekki um veglínuna. 

Í staðinn er beygt rólega í alls 80 gráður til norðurs og haldið beint áfram út Hrútafjörð, alla leið út fyrir Reyki í Hrútafirði og beygt þar til norðausturs yfir í Miðfjörð og Víðidal. 

Það sem er kannski merkilegast við þessa beygju er, að ekki er 

Hvort beygjan hefur fengið nafn vegna hrakfara Ásmundar Guðmundssonar biskups eða Sigurgeirs Sigurðssonar er algert aukaatriði. 

Þeir eru bara tveir af þeim tugþúsundum vegfarenda, sem hafa spólað í brekkunni og þurft að moka snjó. 

 

Biskupsbeygjan senn úr sögunni

Glampandi Gullinbrú.

Arum og áratugum saman hefur svona sjón blasað við vegfarendum um allt gatna- og vegakerfið án þess neitt mark hafi verið tekið á þeim, sem hafa bent á þá lúmsku hættu, sem hið eggslétta yfirborð hefur búið yfir. 

Þessar myndir voru teknar á Gullinbrú í dag, en þetta slitlag var svo sannarlega eins og skautasvell síðastliðinn laugardag þegar það var lagt. 

Ljós bílanna speglast í yfirborðinu á neðri myndinni. 

Slikar framkvæmdir eru að sönnu bráðnauðsynlegar til að endurnýja slitlagið og koma í veg fyrir að hjólin myndi með slitáhrifum nagladekkjanna  vatnsrásir í malbikið, sem geta orðið fullar af vatni, þannig að dekkin á bílunum fljóti ofan á og missi grip.

Sú hætta er lúmsk rétt eins og hættan á því að skauta á nýlögðu malbikinu að sumarlagi. 

Nú verða vonandi gerðar umbætur í öryggisátt.

 

Var mun hálli en kröfur eru gerðar um

Vegaxlir það eina, sem skánar, en þó alltof hægt.

Ónógar varúðarmerkingar á vegum eins og lýst er í pistli á undan þessum, eru ekki það eina, sem bjátað hefur stórlega á í íslenska vega- og gatnakerfinu. Það á við um vegaxlirnar og þetta er niðurstaða þess sem árlega notar vegakerfið til þess að fara um það á bifhjóli og hefur nýlega farið helstu leiðir í austur og norður frá Reykjavík. 

Þótt bifhjólinu sé hægt að aka á hámarkshraða er ævinlega stór hluti ökumanna á bílum, sem eru vel yfir þeim hraða og skapa pressu á aðra ökumenn. 

Sú pressa er einkar óþægileg fyrir vélhjólamenn, ekki aðeins vegna hraða bílanna, heldur líka vegna þeirrar óvissu um ástand vegaxlanna, sem enn er fyrir hendi, og líka vegna þeirrar óvissu sem alger skortur á aðvörunarmerkingum veldur.  

Áratugum saman hafa vegaxlirnar verið eins konar afgangsstærð, þótt þær gegni afar miklu öryggishlutverki, ekki aðeins vegna gangandi fólks og hjóla, heldur líka vegna bíla, sem bila og verða að staðnæmast um stundarsakir.

Í stað þess að vegaxlirnar séu öryggisatriði hefur vanræksla við gerð þeirra og viðhald valdið hættu í stað þess að minnka hana. 

Þetta hefur að vísu skánað sums staðar, en áfram er hins vegar varasamt að treysta vegöxlunum, vegna þess að bæði eru þær ójafnari og þaktari drasli eða möl en aðrir vegarhlutar, og einnig skortir algerlega aðvörunarmerkingar á þeim, þar sem vegfarendur eru varaðir við í tíma. 

Að vísu hefur ástand sjálfra vegaxlanna skánað síðustu ár, en það gengur alltof hægt.  

Boða til mótmæla vegna slyssins

Aldrei aðvörunarmerkingar þessa dagana, svo munað sé eftir.

Þegar komið er af slitnu og grófgerðu slitlagi á vegi yfir á glæruhált nýtt malbik er voðinn vís. Maður, nákominn síðuhafa, lenti í þessu fyrir allmörgum árum og mölbrotnaði svo á ökkla að það þurfti margar aðgerðir í nokkur ár til að gera hann gangfæran á ný. 

Engin aðvörun, engin merking.

Núna má sjá svona hættukafla út um allt og hvergi eru neinar aðvörunarmerkingar þótt augljóst sé hver hættan er.  "Það er bannað að detta" er eitt helsta boðorð vélhjólamanna en þegar ekið er inni í röð af bílum sem byrgja fyrir útsýnið framundan og allt í einu komið út á glæru nýs malbiks, þarf oft ekki að spyrja að leikslokum, hvort sem það er hellirigning eða sólskin. 

Í Þýskalandi og víðar erlendis eru aðvörunarmerkingar settar það langt frá hættusvæði eða lokaðri akrein eða vegi, að ökumenn geti gert sínar ráðstafanir í tíma.

Hér í landi virðist hins vegar algengur sá hugsunarháttur að gefa engar aðvaranir í umferðinni eða þá allt of seint. Erlendis gefa menn stefnuljós í tíma en hafa það ekki eins og hér, að gefa annað hvort ekkert stefnuljós eða gefa það svo seint að komið er inn í beygjuna. 

Í eina skiptið sem síðuhafi hefur verið nærri því að detta enn sem komið er á sínum ferli á vélhjóli, var þegar taka þurfti að stað í brekku við umferðarljós fyrir aftan tvo bíla fyrir framan. Þá kom í ljós eins konar svunta af nýlögðu malbiki yfir gatnamótin, og mátti hafa sig allan við að komast af stað, án þess að og detta við það að spóla og renna til. 

Ekkert merki til aðvörunur.  

Hér á síðunni var sagt frá því fyrir allmörgum árum að verktaki lokaði nyrsta hluta Háaleitisbrautar klukkan sjö að morgni og lokaði með því leið inn í og út úr 700 manna byggð fram eftir degi. 

Ekkert merki, engin aðvörun kvöldið áður. 

Stjórnandinn á staðnum reif kjaft og sagði að samkeppnin milli verktaka væri svo mikil að þeir hefðu ekki efni á því að merkja neitt. 

Þegar snúið var sér til borgarinnar kom í ljós, að merkingaskylda var inni í útboðsskilmálum, en því miður væri ekki mannskapur eða peningar hjá borginni til þess að gera neitt. 

Hringurinn lokaðist. 

Árið áður höfðu þeir sem óku um hluta af Suðurlandsbrautinni komist í öngstræti þegar þeir voru komnir út á skurðbakkann! 

Fyrir þremur árum lokaði verktaki frárein af Reykjanesbraut úr norðri niður í Garðabæ, þannig að þeir, sem annars hefðu farið þarna, þurftu að aka fimm kílómetra hring um Hafnarfjörð og Garðabæ til þess að komast leiðar sinnar í stað þess að ef merking hefði verið einum gatnamótum norðar hefðu engin vandræði orðið. 

Í hve marga áratugi í viðbót á svona ástand að líðast?  

Tveir létust í árekstri á Kjalarnesi

Hvað gerði fólkið i Venhorst?

"Kaupmaðurinn á horninu", sem var svo ómissandi þáttur í þjóðlífinu fyrir hálfri öld, má muna sinn fífil fegri. Brotthvarfi hans úr þjóðlífinu hefur verið tekið eins og náttúrulögmáli, og fá ráð hafa sýnst vera til varnar. 

Tíndar hafa verið til alls konar ástæður, svo sem nýir verslunarhættir í stórmörkuðum, með sjálfsafgreiðslu og tilheyrandi kostum stærðarinnar, en einnig almenn einkabílaeign. 

Kaupstaðurinn Venhorst í Hollandi er um tvö þúsund manna bæjarfélag í um tíu kilómetra fjarlægð frá miklu stærri bæ.

Myndin er tekin á fjölmennri Evrópuráðstefnu þar 2017.

Fyrir nokkrum árum var svo komið í Venhorst, að öll smásöluverslun var að deyja út. 

Svipað vandamál og í mörgum íslenskun þorpum, svo sem Kópaskeri og Vopnafirði. 

En íbúar Venhorst dóu ekki ráðalausir, heldur settust á rökstóla og krufðu vandamálið til mergjar. 

Þeir rákust strax á þá staðreynd, að stór hluti íbúanna var kominn á eftirlaunaaldur og hafði enga atvinnu og litla afþreyingu.  Samskipti bæjarbúa voru komin í lágmark.  

Þarna leyndist visst tækifæri, og farið var í vinnu við að greina vandann á þann hátt að skoða, hve margir íbúar voru tilbúnir til að fórna hluta af tíma sínum í sjálfboðavinnu eða fyrir afar litla þóknun við að inna nauðsynlega þjónusu af hendi. 

Niðurstaðan varð sú að opna að nýju smásöluverslunina og dreifa störfum við hana á íbúana sjálfa. Hagkvæmnisathugun leiddi í ljós, að þegar heildarkostnaður var reiknaður saman, var dýrasta lausnin fólgin í því að halda áfram að láta íbúana aka langar leiðir á einkabílum til verslunarerinda. 

Þess lausn leysti heilmikið líf og fjör úr læðingi, og árið 2017 var 43ja þjóða mörg hundruð manna þriggja daga ráðstefna Dreifbýlisþings Evrópu ( European Urban Parliament) haldið í Venhorst með glæsibrag, þar sem ýmsar lausnir fólksins, sem bjó þar, vöktu aðdáun og umræður. 

Það hafði komið í ljós að fjöldi þeirra, sem vildi taka að sér vaktir og störf í versluninni var hæfilega mikill, og alveg nýtt líf færðist í samskiptin í bænum. 

Vitanlega eru aðstæður misjafnar eftir stöðum og verður því að vanda vel til undirbúnings lausnar, sem virkar. 

Kaupfélaginu bjargað frá lokun

Þúsundir nota ekki bílbelti og fjöldi lötrar enn út við vinstri vegarbrún.

Nú nálgast sá tími þegar hálf öld er liðin frá því að bílbelti fóru að ryðja sér til rúms erlendis og síðar hér. 

Eftir mikla baráttu við fordóma tókst að koma hér á skyldu til að nota beltin, en það dróst þó allt of lengi.

Skipt var yfir í hægri umferð fyrir 52 árum. 

Engu að síður blasir víða við, að enn þann dag í dag er eins og að sumir bílstjórar haldi enn að hér sé vinstri umferð á vegum sem hafa verið tvöfaldaðir og eru með 2-3 akreinar í sömu átt.

Þótt aðstæður séu þannig, að engin beygja er út af veginum til vinstri, aka þeir lúshægt úti á vinstra kanti á akrein, sem ætluð er fyrir hraðari umferð en hinar. 

Og ný könnun er sögð sýna, AÐ þúsundir manna noti ekki bílbeltin, rétt eins og að enn sé hér árið 1968.   

Kastaðist út úr bíl í veltu

Það þarf ekki alltaf "1500 kíló af stáli" til að flytja til 100 kíló af mannakjöti.

Tákn síðustu hálfrar aldar að minnsta kosti hefur verið að allir, sem þurfa að færa sig úr stað, verði að nota til þess einkabíl, sem að meðaltali vegur um 1500 kíló. 

Í innanborgaraksti er að meðaltali 1,1-1,2 menn í hverjum bíl, sem samsvarar samanlagt 100 kílóum. 

Staðalímyndin hefur verið að koma á slíku tæki til almennra kosninga. 

Nú hefur örlítið verið hreyft við henni þegar forseti Íslands kemur hjólandi á kjörstað. 

Allt frá því fyrir rúmum sextíu árum þegar síðuhafi hætti að nota reiðhjól og tók upp akstur á minnsta, umhverfismildasta og ódýrasta bíls landsins þá, NSU Prinz 30, sem er þarna á efstu myndinni við hliðina á rafreiðhjóli, hefur fylgt því könnun á möguleikum til þess að einfalda og gera mun ódýrari og skilvirkari aðferðir, sem einstaklingar noti til þess að færa sig á milli staða á sem umhverfismildastan, ódýrastan og einfaldastan hátt. 

Til þess að kanna málið betur hafa nú staðið yfir tilraunir í fimm ár við að finna þessar lausnir, skoða reynsluna og orkueyðsluna við íslenskrar aðstæður. 

Núna eru þessi reynslufarartæki eftirfarandi. 

1. Rafreiðhjól á stystu vegalengdum með 25 km/ klst hraða með orkukostnað upp á 0,3 krónur á kílómetrann. 

2. Rafknúið léttbifhjól í A1 (samsvarar 50 cc) með 45 km hraða og orkukostnað 0,8 kr/km.  

3. Minnsta og ódýrasta rafbíl landsins með 90 km hraða og orkukostnað 2,8 kr / km

4. Bensínknúnið léttbifhjól í A2 flokki (samsvarar 125 cc) með 90 km hraða og orkukostnað 5,0 kr/km. 12 kr/km. 

5. Eiginkonan keypti ódýrasta og einfaldasta bílinn á markaðnum 2014, 90 km hraði, 4 sæti og orkukostnaður 12 kr/km. 

Athygli skal vakin á hjólinu á neðstu myndinni, rafknúnu léttbifhjóli í A1 flokki (50 cc) sem nær 45 km hraða, kemst 45 km á hleðslu, en 90 km á tveimur rafhlöðum, því rafhlöðurnar eru útskiptanlegar, sem er ein af gagnlegustu nýjungunum í gerð rafhjóla.

Á þessu hjóli er hægt að hafa með sér aukarafhlöðu í farangurskassanum aftan og ofan á hjólinu, og skipta henni út við þá tómu. 

Auk þess er hægt að hlaða rafhlöðurnar með því að taka þær úr hjólinu. 

Hjólið kostar nýtt 264 þúsund krónur eða talsvert minna en flest rafreiðhjól, og vegna lipurleika síns tvöfalt meiri hraða en á rafreiðhjólunum, skilar því afar vel áfrm í borgarumferðinni.  

Kom hjólandi á kjörstað

1940: "Hitler has missed the bus." Núna: "Við sleppum alveg við veiruna."

Stundum verða digurbarkaleg ummæli fleyg, sem sýna óhóflega bjartsýni í erfiðum aðstæðum. 

Nefna má dæmi um tvenn.  

4. apríl 1949 sagði Neville Chamberlain á fundi með þingmönnum Íhaldsflokksins breska um stríðið, sem þá hafði staðið á vesturvígstöðvunum í sjö mánuði án nokkurra tíðinda: "Hitler has missed the bus." 

Hann lýsti því nánar hvernig allt benti þá til þess að Hitler hefði misst af tækifærinu til þess að ráðast af alvöru á Frakka áður en Bretar hefðu sent her sinn til Frakklands, hátt á fjórða hundrað þúsund hermenn með gríðarlega miklu herbúnaði. 

Þjóðverjar kölluðu ástandið "Sitz krieg" og Bretar "Phoney war." 

Það hlakkaði í Chamberlain, sem sá fram á áframhaldandi trausta forystu sína fyrir Bretum. 

Búið var að flytja nær öll börnin, sem höfðu í stríðsbyrjun verið sent frá stórborgum út í sveit, til baka. 

Bretar voru að undirbúa stöðvun á járnflutningum Þjóðverja frá Narvik sjóveg til Þýskalands til að svipta þá öruggu flæði af nauðsynlegu sænsku járni frá Kiruna og Gellivara með því að leggja tundurduflagirðinar utan við Narvik. 

En dýrðin stóð ekki lengi. Aðeins fimm dögum síðar, 9. apríl, varð alger kúvending þegar  Þjóðverjar réðust á Danmörku og Noreg, lögðu Danmörk undir sig á einum degi og náðu þeim yfirráðum strax í lofti yfir Noregi, að Bretar og Frakkar fóru hrakfarir, sem ollu því að í maíbyrjun varð Chamberlain að segja af sér embætti vegna þess máls.

10. maí hófst siðan dæmalaus sigurför Þjóðverja sem lögðu Niðurlönd og Frakkland undir sig á aðeins sex vikum. Bretum tókst að bjarga her sínum vopnlausum yfir Ermasund og misstu allan herbúnað sinn. 

Síðara dæmið eru margítrekuð ummæli Trumps Bandaríkjaforseta í febrúar og byrjun mars um að kórónaveiran væri ekki neitt neitt; ekki til, og að Bandaríkjamenn gætu verið alveg rólegir, því að landið myndi sleppa alveg við hana. 

Því ylli flugbann á Kínverja og afburða sterk staða öflugustu þjóðar heims í sóttvarnarmálum. 

Ummæli dr. Anthony Fauci, hins bandaríska Þórólfs, segir því miður allt aðra sögu. 

 

 

Eiga við „alvarlegt vandamál“ að stríða

Svipað fyrirbæri og í Suður-Evrópu?

Þegar atvinnuleysi varð sem mest í kjölfar efnahagskreppunnar 2008, var það áberandi í ríkjum Suður-Evrópu við Miðjarðarhafið, hve gríðarlega stór hluti hinna atvinnulausu voru ungt fólk. 

Í gegnum tölurnar skein líka sú hætta sem skapast þegar atvinnuleysi gengur frá einni kynslóð til annarrar, en þetta eykur líkurnar á því að erfitt sé að koma yngri kynslóðunum á réttan kjöl ef þær þekki ekkert annað en það umhverfi, sem hinir tekjulægri og atvinnulausu lifa í. 

Ungt fólk er 40,4% allra atvinnulausra