Páskar með hret af tvennum toga. "Gegn háska um páska!"

Skýrslur um veðurfar hér á landi sýna, að á tímabilinu frá janúar og fram í apríl, svokallaða útmmánuði, er umhleypingasamt. 

Loftþrýstingur hér á landi er lægsti meðaltalsloftþrýsingur sem finnst á jörðinni og veldur það því, með samspili við næst hæstu loftþrýstinshæð heims yfir Grænlandi, að hretviðrasamt getur orðið hér á þessum tíma árs. 

Í þetta skipti má flokka fimbulkulda um páskana undir slíkt. En síðan ber svo við, að þessir páskar verða aðrir páskarnir í röð, þar sem farsóttarbylgja kallar fram hörðustu sóttvarnaraðgerðir í sögu heimsfaraldursins. 

Um páskana í fyrra var það fyrsta bylgja farsóttarinnar sem kallaði á harðar sóttvarnaraðgerðir, en núna er það fjórða bylgjan sem hefur kallað á enn harðari aðgerðir en nokkru sinni fyrr. 

Bestu óskir um gleðilega páska fylgja ljóðinu "Gegn háska um páska!"

Og á eftir, að loknum leik Íslands og Lichtenstein, er stefnt að því að birta það sungið Bjarna Atlasyni á facebook. 

 

GEGN HÁSKA UM PÁSKA. 

 

Andæfum háska´um páska!

Þegar hættu að höndum ber

í hatrammri sótt og elli

æðrulaus samt við ætlum hér 

ógnina´að leggja´að velli. 

 

Páskahretin hafa fyr 

herjað og barið þungt á dyr; 

um aldir þó stóðu menn óbeygðir

andspænis miklum felli 

en unnu svo bug á hrelli. 

 

Andæfum háska´um páska!

 

Í takti við göngum öll sem eitt; 

við illskeyttan vanda´að striða. 

Við þurfum ekki að óttast neitt

nema óttan sjálfan og kvíða. 

 

Hátíð, sem helgast von og trú

halda við skulum, ég og þú,

í samhug og sigurvissu nú, 

samtaka Víði´að hlýða

og horfa til betri tíða. 

 

Hátíð, sem helgast von og trú

halda við skulum, ég og þú, 

í samhug og sigurvisssu nú

sigla til betri tíða;

skynsemi´og hugdirfð hlýða

í upprisu gleði´og gáska, 

sem gefst eftir háska´um páska. 

Miklum kulda spáð um páskana

Lenging tímans ætti að laga stöðuna eitthvað.

Það kon öllum í opna skjöldu þegar eldgos hófst í Geldingadölum og staðið var frammi fyrir gríðarlegri eftirspurn að skoða það og jafnframt skorti á aðstöðu, þar sem innviðir, mannafli og tími auk veðurs voru afgerandi þættir.  

Síðasta atriðið, tíminn, er takmörkuð auðlind og þess vegna gott til þess að vita til þess að gerðar verði ráðstafanir til að nýta þessa auðlind sem best. Ef vel tekst til í þeim efnum, ætti það að geta orðið atriði til að laga vandann eitthvað. 

Opna fyrr og loka einnig fyrr

Alveg fyrirsjáanleg og eðlileg örtröð.

Síðustu 780 ár hafa þau eldgos, sem næst hafa verið Reykjavík, verið í Surtsey, Heimaey, Heklu og Eyjafjallajökli í 110 til 120 km fjarlægð í loftlínu.

Akstursleið til þess að komast í návígi við hraun í Heklugosi hefur verið um 145 kílómetrar og akstursleið plús gönguleið að Fimmvörðuhálsi var enn lengri og torsótt meðan það gos stóð. 

Nú bregður svo við að eldgos er í um 30 km fjarlægð í loftlínu frá Reykjavík og akstursleiðin plús gönguleið að rennandi hrauni er um 60 km. 

Þá verður það að stórfrétt dag eftir dag hve margir vilji nota óviðjafnanlegt tækifæri til að fara og skoða þetta fyrirbæri, sem er svona nálægt hlaðvarpanum. 

Frekar væri það frétt ef aðsóknin og örtröðin væri minni, því að svona atburður er svo fáheyrður meðal þjóða heims, að það var og er bæði fyrirsjáanlegt og eðlilegt hve ásóknin er mikil, ekki hvað síst þegar veðrið er það langbesta frá upphafi gossins eins og það var í dag.

Það verður líka að taka tillit til þess, að vísindamenn treysta sér engan veginn til að spá um lengd þessa litla en ákaflega fallega sannkallaðs túristagoss.  

 

Of mikil umferð um neyðarleið

Matarforðabúr og bjargræði í hallærum fyrr á tíð.

Sú var tíðin að Breiðafjarðareyjar og raunar fjörðuinn allur voru öruggasta búsvæði á Íslandi. 

Þetta kom einna best fram í Móðuharðindunum þegar yfir 70 prósent bústofns landsmanna hrundi niður og fjórðungur þjóðarinnar sjálfrar. 

Það var síðasta stóra hungursneyðin í sögu landsins og má það merkilegt heita í ljósi þess gífurlega mannfellis, sem varð á Írlandi rúmri hálfri öld síðar. 

Þar virðist sjást munur á því að hafa Englendinga eða Dani sem herraþjóð, en söfnun Dana og aðstoð við Íslendinga áttu ekki erlendar hliðstæður á þessum tíma. 

Í Móðuharðindunum flúði fólk til Breiðafjarðarsvæðisins til að bjarga sér úr nauðum. 

Hið gjöfula lífríki til sjávar og sveita skóp grundvöll fyrir veldi ýmissa auðmanna og valdamanna.  

En í tæknibyltingu sjávarútvegs og landbúnaðar sem hófst í lok 19. aldar hófst hnignunarskeið sem lagði á endanum byggðina í eyjunum nær alveg í eyði.   

Nú hillir kannski loksins undir breytingu á þessu vegna hins mikla náttúruverðmætis sem Breiðafjörðurinn er og kominn er tími til að líta meira heildstætt á allan fjörðinn frá fjalli til fjöru og úteyja sem eina stórkostlega auðlind í sjálfu sér. 

Það getur opnað ýmsa nýja möguleika sem reist gæti við fornt veldi og gildi þessa einstæða svæðis, bæði á landsvísu og heinsvísu. 

Keyptu nýverið Svefneyjar á Breiðafirði

Þarna gaus heldur betur, meðal annars fyrir rúmum þúsund árum.

Lambafell er aðeins fáa kílómetra frá Hellisheiðarvirkjun og eldstöðvunum, sem eru beinlínis á nýtingar- og uppdælingarsvæði þeirrar virkjunar. 

Þar runnu hraun og fór einn hraunstraumurinn alveg niður í Ölfus þegar verið var að setja kristni í lög á Alþingi og heiðnir menn sögðu, að hraunrennslið í áttina að Hjalla þar sem einn hinna hálfkristnu goða bjó sýndi að goðin væru reið. 

Og svar Snorra goða varð fleygt: "Hverju reiddust goðin þegar hraunið brann er nú stöndum vér á?"

Ef nú er að renna upp nýtt tímabil upp á nokkrar aldir með umbrotum á Reykjanesskaga, getur allur skaginn verið undir, eins og sjá má á góðu korti, sem birt var af honum á mbl.is fyrir nokkrum dögum. 

Skoða skjálftavirkni undir Lambafelli

Þarf að hafa svona nöfn rétt rituð erlendis. "Reykjarvík"?

Það er ánægjulegt þegar íslenskt fyrirbæri kemst ofarlega á virta lista erlendis líkt og Rauðalækur kemst núna hjá Lonely Planet. 

Þótt það kunni að sýnast smámunasemi í augum einhverra er hins vegar bagalegt og alger óþarfi að rita nöfnin ekki rétt. 

Nafnið Rauðalækur er rétt ritað á korti enda heitir bærinn Rauðalækur vestan við Hellu því nafni, kenndur við mýrarrauða í landareigninni.  

Á íslenskum kortum er svo að sjá að nafnið Rauðasandur sé rétt ritað, þannig að ekki er villan hjá Lonely Planet komin þaðan. 

Nú er það svo að til eru einhverjir sem halda fram nafninu Rauðisandur en það verður að ríkja samkomulag og eining í svona málum.  

Eða er vitað um einhver sem vill að nafn Reykjavíkur sé skrifað Reykjarvík? Til eru tvö eyðibýli með því heiti og tengdum heitum eins og Reykjarvíkurfjall. 

Rauðisandur meðal bestu stranda Evrópu

Lán í óláni, farsóttin skapar nýja tegund hótelgesta.

Ekki þarf að fjölyrða um það gríðarlega tjón sem heimsfarsóttin hefur skapað hér á landi. Fátt er ömurlegra en tómt hótel. 

Af þeim er yfrið nóg eftir ferðaþjónustusprengjuna miklu 2011-2019, en fátt er svo með öllu illt að ei boði gott, því að fyrir bragðið eiga þeir sem þurfa að útvega húsnæði vegna farsóttarinnar, svo sem fyrir fólk í sóttkví, úr nógu að velja. 

Ef hægt er að velja eitthvert orð yfir það, sem mikilvægast er í baráttunni við afleiðingar faraldursins, er það orðið "útsjónarsemi." 

Sú viðleitni getur oft borið meiri árangur en flest annað, svo sem við notkun þess fjár, sem veita þar í mótvægisaðgerðir á sem flestum sviðum.  

Líklega mörg hótel undir farsóttarhús

Eitthvað svo ólíkt Þjóðverjum þetta sundurlyndi.

"Það verður að vera regla á hlutunum" er orðtak, sem lengi hefur verið eins konar tákn fyrir Þjóðverja og Þýskaland, veldi og velgengni þeirrar þjóðar og svokallaða þýska nákvæmni.  

Orðtakið fékk að vísu á sig óorð á nasistatímanum, en þegar Vestur-Þýskaland reis úr öskustó eftir Heimsstyrjöldina síðari á þann hátt, að rætt var um þýska efnahagsundrið, fékk það vissa uppreisn.  

En ekkert er algilt og nú sýnist bleik brugðið í sóttvarnarmálum í landi þeirra Adenauers, Willy Brandts og Helmuths Kohl.  

Merkel hvetur öll lönd Þýskalands til að skella í lás

"Ég sit og gægist oft út um gluggann / á gosið þegar minnkandi´er muggan.."

Í dag hefur verið sæmilega bjart veður en þó hefur verið snjómugga hér og þar.

Út um stofugluggann við Spöngina á Borgarholti hefur mátt sjá löngum skýjabólstur yfir skýjahulunni eftir Reykjanesskaganum, sem vegna þrákelkni sinnar þar er líklegur til að vera gufubólstur, sem myndast við það að heitt loft streymir upp í kaldara loft og þéttist. 

Er þar með líkast til einhvers konar ígildi gosmakkar frá gosstöðinni í Geldingardölum.  

Á meðfylgjandi mynd má sjá fjallið Keili á bak við blokkir í Espigerði, vinstra megin neðst á myndinni, en grunaður gufu/gosbólstur hátt hægra megin. 

Þetta kallast á við fyrsta eldgosið sem síðuhafi minnist, Heklugosið 1947 að því leyti til að þá var hægt að fylgjast með gangi þess mikla goss í útvarpi heima hjá sér. 

Þannig stóð á að í upphafi nokkurra vikna sjúkdómslegu byrjaði Hekla að gjósa og þá lét amma gamalt útvarpstæki í té í rúmlegunni og í gegnum gömlu gufuna og lestrarlærdóm opnaðist veröldin. 

23 gosum seinna er síðan loks hægt að horfa á gos beint út um gluggann heima hjá sér og á sama tíma virða fyrir sér mannlífið á verslunartorginu í Spönginni, og raula hið dýrlega rokklag um gluggann með textann færðan í stílinn, einhvern veginn svona:  

GLUGGINN Í GOSINU.  

Ég sit og gægist oft út um gluggann 

á gosið þegar minnkandi´er muggann

og fólk á förnum vegi 

fótgangandi´á nóttu´og degi; 

það er alveg tilvalið að sjá¨! 

Skoða þarf hvort dregið hafi úr virkni

Sérstaða fólgin bæði í veirunni sjálfri og afleiðingum hennar.

Stofnun Eimskipafélags Íslands á árum Fyrri heimsstyrjaldarinnar var ekki kölluð "Óskabarn þjóðarinnar" að ástæðulausu. 

Dýpsta kreppa síðustu aldar 2917 varð að stærstum hluta vegna lélegra skipasamgangna af völdum stríðsins sem meðal annars leiddi af sér skort á nauðsynjum og hækkandi verð. 

Úr varð hliðstæða þess að í Gamli sáttmála 1262 var eitt mikilvægasta atriðið að Noregskonungur tryggði skipasamgöngur fyrir Íslendinga. 

Heimskreppan mikla á fjórða áratugnum varð vegan hruns hátimbraðs verðbréfakerfis þar sem skorti á raunvirði peninganna og hlutabréfanna, og svipuð kreppa en öllu minni varð 2008. 

Flest samdráttarskeið á Íslandi voru í heila öld vegna sveiflna í fiskafla og á verði á útfluttum fiskafurðum.  

Bæði fáránleg uppsveifla 2011 til 2018 og hrunið í kjölfarið 2020 voru af nýjum ástæðum, í ferðaþjónustu þar sem náðarhöggið kom vegna nýs kreppufyrirbrigðis; heimsfaraldurs. 

 

Þegar tvennt nýtt ber að höndum eins og núna, verður mikilvægast að skilgreina og skilja vandann og heppilegustu úrræðin sem best. 

Meginatriðið er þó skýrt; að halda uppi atvinnu af dirfsku og yfirsýn og forðast of mikla þröngsýni í því að styrkja svokallaða innviði af víðsýni sem nýtist á öllum sviðum þjóðlífsins.  

Erfitt að bera saman hrunið og kórónukreppuna