Minnir dálítið á skiptingu Póllands og landvinninga Hitlers.

Landvinningar Hitlers 1935 til 1939 fóru fram án þess að hleypt væri af skoti, nema þá á Spáni.   

Í samræmi við Versalasamningana fór fram þjóðaratkvæðagreiðsla í Saar héraðinu, og í framhaldi af því við lögðu Þjóðverjar það undir sig.

Versalasamningarnir kváðu á um Rínarlönd væru herlaust svæði, en 1936 sendi Hitler her inn í þau og komst upp með það, án þess að Vesturveldin hreyfðu hönd né fót. 

"Hann er nú aðeins að fara inn í sinn eigin bakgarð" var sagt á Vesurlöndum, en Hitler sagði eftir á, að þarna hefði hann tekið mestu áhættuna á ferli sínum, og nú var hafin eins konar gambling hjá honum næstu árin. 

Sama árið réðust fasistar frá Afríku yfir til Spánar og hófu borgarstyrjöld við lýðræðisstjórnina þar með dyggri aðstoð Hitlers og Mussolinis. 

Hitler sendi meira að segja þýska árásarflugsveit "Condor legion" til þess að stunda nýjustu tækni í loftárásum og á endanum vannst sigur. 

1938 sameinaði Hitler Þýskaland og Austurríki (Ansluss) með hervaldi og næsta bráð var Tékkóslóavakí. 

Í Munchanarsamningunum 1938 knúði Hitler fram sameiningu Súdetahéraðanna við Þýskaland og í mars 1935 braut hann samkomulagið og lagði alla Tékkóslóvakíu undir sig; enn án þess að hleypf væri af skoti. 

Mussonlini hertók Albaníu í apríl og nú var komið að Póllandi, landinu sem stórveldin höfðu hernumið á árunum 1774 til 1793 í þremur áföngum. 

Pólland var endurreist í Versalasamningunum en hið svonefnda "Pólska hlið" bútaði Þýskaland sundur í tvennt og var það mikill þyrnir í augum Þjóðverja. 

Með því að ráðast á Pólland í september skiptu Þjóðverjar og Rússar landinu á milli sín; svipuð aðferð og 1774 til 1793. 

Fyrir 2014 horfði Pútín á Svartahafsströndina svipuðum augum og Hitler á Eystrasaltsströndina fyrir 1939. 

Það skyldi þo ekki vera að Pútín draymi um að hún verði öll undir rússneskum yfirráðum líkt og hitler dreymdi um Eystrasaltsströnd Þýskalands og muni sækja eftir því takmarki með öllum tiltækum ráðum og brögðum?

 

 

Fimm látnir eftir loftárás á Odessa

Hergögn og aðstaða mögnuð skotmörk í stríði. Neitun Íslendinga varð fræg 1939.

Hergögn og hergagnaverksmiðjur hafa löngum verið áhrifarík skotmörk í styrjöldum. Í blábyrjun innrásar Þjóðverja í Sovétríkin 22. júní 1941 réðust þeir á 66 flugvelli og eyðilögðu alls 1800 flugvélar eða fjórðung alls flugflota Sovétmanna.  

Þetta færði Þjóðverjum yfirráð í lofti frá fyrsta degi, en það var forsenda fyrir hina miklu sókn á landi, stærstu innrás allra tíma. 

Þjóðverjar höfðu alger yfirráð í lofti í innrásinni í Danmörk og Noreg 9. apríl 1940 og hefðu þurft að hafa slík yfirráð yfir Íslandi til þess að framkvæma aðgerðina Ikarus sem gerð hafði verið um þýskt hernám Íslands. 

Þá varð það til bjargar, að Ísland var alveg flugvallalaust land þótt Agnar Koefoed Hansen hefði flogið á þýskri flugvél með Bergi Gíslasyni sumarið 1938 og Bergur skráð niður 38 skoðaða staði, þar sem mögulega væri hægt að gera flugvelli, misstóra eftir aðstæðum. 

Þessi minnisbók er enn varðveitt. 

Agnar var flugmálaráðunautur ríkisstjórnarinnar og réði Hermanni Jónassyni eindregið frá því vorið 1939 að samþykkja bón Hitlers um aðstöðu handa Þjóðverjum við gerð lendingarstaða fyrir Lufthansa vegna flugs yfir Atlantshafið. 

Þrátt fyrir ungan aldur var Agnar með allra fróðustu og reyndustu flugmönnum og sérfræðingum um flugmál í Evrópu og sagði við Hermann, að ef Íslendingar sæktust eftir því að lenda sem allra fyrst inni í hringiðu styrjaldarinnar skyldu þeir samþykkja kröfur Hitlers. 

Agnar byggði þessa skoðun sína á því að stórstigustu framfarir í sögu flugsins ættu sér nú stað, sem myndi kalla fram tvöfalt til þrefalt öflugri, stærri, hraðskreiðari og langfleygari flugvélar á örfáum misserum. Reyndist hann sannspár í því efni. 

Þjóðverjar höfðu flogið Focke-Wulf Fw 200 í einum áfanga fram  og til baka frá Berlín til New York 1938, 6300 kílómetra hvora leið. Veturinn 1940 til 1941 kallaði Winston Churchill vélar af þessari gerð "ógnvald Atlantshafsis". Þá sökktu þær fleiri skipum en allir kafbátar Þjóðverja til samans.  

Neitun Íslendinga á þeim tíma þegar enginn þorði að styggja Hitler vakti heimsathygli.  

Segjast hafa sprengt upp vopnabúr frá Bandaríkjunum í Odessa

"Mariopol líkist Hiroshima eða Aleppo, 90 prósent bygginga rústir einar."

Hugsanlega nota Rússar nú vopn keypt af NATO þjóðum við eyðingu Mariopol. 

Og kann að vera stutt í það að NATO þjóðir leggi Úkraínu til orrustuþotur sem smíðar voru í Sovétríkjunum. 

Á RÚV eftir hádegi í dag ver Mariopol umræðuefnið.   

"Maropol hefur alltaf verið eitur í beinum Pútíns" sagði Úkraínumaður, sem upprunninn er þaðan en hefur búið undanfarin ár á Íslandi. "Pútín hefur alla tíð séð ofsjonum yfir því að hún framleiddi 10 prósent af iðnaðarframleiðsl Úkraínu og var þar að auki á svæði milli Krímskaga og Donbass, sem Rússar ásælast." 

Rætt var við þennan mann í athyglisverðu og mjðg áhrifamiklu viðtali í útvarpsþættinum Heimskviðum á Rás eitt að loknum hádegisfréttatímanum.

Hann sagði að níutíu prósent bygginganna í borginni væru ónýtar og að borgin væri Híróshima eða Aleppo Úkraínu hvað byggingar snerti og lýsti áhrifaríku einnar mínútu símtali systur sinnar í Mariopol við við móður og systur sína, þar sem mæðgurnar voru staddar staddar hjá páfanum. 

Rússneskur hermaður leyfði þetta örstutta símtal. 

Það er sagt að allir tapi á stíði en Sergei sagði að þegar fjær drægi gætu bæði Úkraínumenn or Rússar unnið sigur eftir að Rússar væru lausir við Pútín.  

Rússar fengu vopn frá tíu ríkjum ESB

Tilhneigingin til að stækka bílana virðist endalaus.

Síðustu fimmtíu ár hefur staðið yfir að því er virðist endalaus stækkun flestra bíla þrátt fyrir allt talið um aukna sparneytni. 

Dæmin eru endalaus og hinn nýi Toyta Aygo X er dæmi þar. Aygo var upphaflega nokkuð minni en Yaris, um 25 sentimetrum styttri. 

Nú er hann hinsvegar orðinn álíka stór og Yaris var upphaflega, en á sama tíma hefur Yaris líka stækkað. 

Stækkun Aygo veldur því að nú hefur viðbagðstíminn ö-100 km/klst aukist um meira en sekdndu. 

Volkswagen Golf hefur lengst um hálfan metra, breikkað um 20 sentimetra og þyngst um 400 kíló á sínum ferli frá 1973 og svipað er að segja um Polo. 

Honda Civic var minni í upphafi ferils síns en Aygo X er nú, en nu er Civic meia en hálfum metra lengri en fyrir tæpri hálfri öld, 500 kílóum þyngri og 40 sm breiðari; allt annar bíll að öllu leyti. 

Toyota RAV 4 hefur lengst um 40 sm á sínum ferli, breikkað um 20 sm og þyngst um 400 kíló. 

Ástæðurnar eru margar. Ef bílarnir eru góðir þegar blankir nemendur kaupa þá, vilja þeir kannski gjarnan halda sig við merkið þegar þeir eru komnir í góðar stöður, og bílarnir eru látnir elta pyngju þeirra. 

Síðan er það líka snobbið fyrir stærðinni á stöðutákninu eins og sást á stækkun amerískra bíla á árunum 1955-1970.  

Aygo X í stórborginni

Það tók meira en tvö ár að klára vopnahlésviðræður í Kóreustríðinu.

Vopnahlé í styrjöldu er oft sýnd veiði en ekki gefin. Oft byrja þreifingar á meðan stríðsaðilar eru leitast eftir því að skapa sér sem besta samningsstöðu, til dæmis með því að semja þegar þeirra yfirráðasvæði er stærst. 

Dæmi um þetta er Kóreustyrjöldin sem stóð 1950 til 1953 og kom á borð tveggja Bandaríkjaforseta, Harry S. Trumans og Dwight D. Eisenhowers. 

Fyrri hluta styrjaldarinnar sveiflaðist víglínan suður og norður allan Kóreskagann, en eftir að víglínan varð nokkuð stöðug á svipuðum slóðum og landamæri Suður-og Norður-Kóreu tók alveg óratíma að ná samkomulagi um vopnahlé. 

Síðan 1953 eru liðin 69 ár, sem ekki hefur tekist að gera friðarsamninga! 

Þegar litið er á núverandi áhrifa- og yfirráðasvæði Rússa í Úkraínu, sést að borgin Mariupol er nokkurn veginn í miðju þess svæðis og það er líklega ástæðan til þess hve hart hefur verið barist um þessa iðnaðarborg, sem verður að miklu leyti í rúst ef eða þegar Rússar ná henni til fulls á sitt vald. 

Síðustu ár Afganistanstríðsins voru ýmist þreifingar eða viðræður stríðandi aðila um stríðslok og nefna má mörg hliðstæð dæmi. 

Rússar hafi ekki náð Maríupol á sitt vald

Hitler fagnaði því að þýski herinn hefði tekið Stalingrad haustið 1942.

Umsátur í hernaði og herkví eru ævinlega dramatísk fyrirbrigði og verða oft fræg. Sem dæmi má nefna umsátrið um Massada í sögu Gyðinga, umsátrið um Borgarvirki úr Íslendingasögunum og  umsátrin um Leningrad, Demyansk, Sevastopol og Stalingrad í Seinni heimsstyrjöldinni. 

Sókn 6. hersins til Stalingrad haustið 1942 gekk nógu vel til þess, að Hitler lýsti því yfir eftir að her hans hafði komist að Volgubökkum og króað liðsmenn Rauða hersins inni í þessari verksmiðjuborg, að þar hefði unnist mikill sigur. 

Hann fagnaði þessu og gaf út þá yfirlýsigu að Stalingrad væri fallin "að undanteknum örfáum afmörkuðum smáblettum."  

Sunnar var stóra sóknin 1942 komin til Grosny langleiðina til olíulindanna við Kaspíahaf og her Rommels var kominn inn í Egyptaland í seilingarfjarlægð við Kaíró og Súezskurðinn. 

En 8. nóvember gerðu Bandamenn innrás í Norður-Afríku úr vestri og sóttu til austurs. Skömmmu síðar tapaði Rommel orrustinni um El Alamain, og í janúarlok gafst von Paulus upp í Stalingrad eftir vel heppnaða brellu Rússa, sem lokuðu 6. herinn inni með tangarsókn. 

Þarna gafst upp 300 þúsund manna her og aðeins örfá þúsund liðsmannanna lifði stríðið af. 

Það væri freistandi að vonast til þess að yfirlýsingar Pútíns um allsherjar sigur Rússa í Maríopol með aðeins eina verksmiðju ótekna væru af svipuðum toga og keimlík yfirlýsing Hitlers á sínum tíma varðandi Stalingrad. 

En líkurnar eru því miður nær engar.

Það er enginn óvígur stórher Úkraínumanna að koma á vettvang til að breyta stöðunni yfir í innikróun rússnesks hers. 

Stalingrad var mikilvæg iðnaðarborg og Maríopol er það líka. Báðar lagðar í rústir í stórorrustum. 

Mariopol hefur lykilstöðu fyrir þá fyrirætlan Rússa að leggja undir sig svo stóran hluta af austanverðri Úkraínu að Rússar fái og haldi öflugri fótfestu á meirihluta strandarinnar við Svartahaf.  

Fagnaði „frelsun“ Maríupol

Sjókvíarnar að hopa en loftlínurnar ekki.

Undanfarna tvo áratugi hafa tvö fyrirbæri notið eins konar tilbeiðslu hér á landi, sjókvíar í fiskeldi og loftlínur í rafstrengjum.  

Haldið hefur verið fram, að landkvíar og jarðstrengir séu alltof dýr fyrirbæri til þess að þau eigi rétt á sér. 

Þeir, sem hafa andæft þeim hafi gjarnan verið úthrópaðir sem "öfgafólk / á móti atvinnu / á móti uppbyggingu / á móti framförum / á móti landsbyggðinni." 

Samt var það margítrekað hjá t.d. samtökum veiðifélaga og öðru náttúruverndarfólki, að það væri meðmælt landeldi. 

En nú bregður svo við landeldi er í sókn, meðal annars af ástæðum, sem greint er frá í viðtengdri frétt á mbl.is. 

Hér á síðunni hefur verið fjallað um hatramma tregðu Landsnets við það að leggja rafstrengi í jörð, sem hefur verið stunduð á sama tíma og tregðan við að nota landkvíar í fiskeldi hefur verið í gangi. 

Því miður virðist lítið lát vera á því. 

 

Ný undirstöðugrein að taka á sig mynd

MiG-21 hefur flogið síðan 1957 og MiG-29 síðan 1977.

Orrustuþoturnar, sem nú er verið að senda frá NATO löndunum Póllandi og Rúmeníu til Úkraínumanna, eiga uppruna sinn frá Sovétríkjunum sálugu og flaug MiG-21 fyrst 1957 og hlaut meiri útbreiðslu en nokkur önnur orrustuþota. 

Ástæðan var sú að þetta var alveg einstaklega öflug þota miðað við lágt verð, ódýrt viðhald og auðvelda stjórnun á flugi. 

MiG - 29 kom fram tuttugu árum síðar en munurinn á vélarafli, hraða og fluggetu var aðeins um 10 prósent. 

Fyrrum Varsjárbandalagsþjóðir fengu þessar þotur frá Sovétríkjunum, og eftir að þessi leppríki Sovétríkjanna urðu NATO þjóðir var hagkvæmast og þægilegast, bæði rekstarlega og varðandi þjálfun og færni flugmanna og annarra, sem sáu um þoturnar, að nota þær áfram. 

Það verður sérkennilegt fyrir rússneska hermenn í bardögum við úkraínska að verða fyrir barðinu á rússneskum orrustuþotum í höndum andstæðinganna.  

„10 óvinir“ á móti hverjum úkraínskum hermanni

Svipaðar fréttir núna og frá Kína 1949 ?

Þeir, sem hlustuðu á útvarpið árið 1949, muna sumir eftir því að hafa heyrt hvernig her kommúnista hélt áfram sókn sinni í borgarastyrjöldinni í Kína dag frá degi fram á það ár í framhaldi af sókn kommanna eftir lok styrjaldar, sem hafði staðið í landinu allar götur 1937 og var líklega grimmilegasti hluti heimsstyrjaldarinnar.

Fyrir bragðið urðu nöfn kínversku borganna, sem féllu í hendur kommanna, minnisstæð, enda voru þær bæði margar, stórar og merkilegar. 

Í stríðinu höfðu Bandaríkjamenn stutt stjórn þjóðernissinna Chang Kai Chek í baráttu Kínverja við innrásarher Japana, en eftir stríðið var komin stríðsþreyta í Bandaríkjamenn og þeir fluttu her sinn heim bæði frá Evrópu og Asíu. 

Við þetta efldust sveitir kommúnista, sem höfðu orðið að hörfa undan í stríðinu, og hófu nú sókn á hendur Þjóðernissinnum; sókn, sem óx ásmegin jafnt og þétt, og þáttur af því var taka einnar borgarinnar eftir aðra árið 1949, Shanghai síðasta stóra borgin, uns stríðið var unnið í október.

Menn þjóðernissinna flúðu út í eyjuna Tævan, þar sem þeir og arftakar þeirra hafa ríkt síðan. 

Nú, rúmum 70 árum síðar er hafin sókn í stríði Rússa við Úkraínumenn, þar sem hugsanlega má búast við upptalningu á nöfnum borga, sem barist verður um eina af annarri.  

Það er dapurlegt og einhvern veginn svo fjarlægt, að þegar komið er vel fram á 21. öldina virðist draugar síðustu aldar, hvað varðar stríðsfréttir, komnir á kreik að nýju. 

Í þessu nýja stríði 21. aldarinnar á annar aðilinn undir högg að sækja, og í þetta sinn, eins og fyrir þremur aldarfjórðungum, telja Bandríkjamenn sig ekki getað blandað sér í stríðið nema að mjög takmörkuðu leyti.  

 

 

 

Annar kafli stríðsins hafinn og erfitt að flýja

Skiptir miklu hvar kvika gæti komið upp og orðið að ösku eða hrauni.

Það eru margir staðir á svæðinu milli Eldeyjar, Svartsengis og Grindavíkur, þar sem eldgos gæti gert usla. 

Á loftmynd sem tekin er nyrst yfir hinni rúmlega tíu kílómetra löngu gígaröð Eldvörpum nokkrum kílómetrum fyrir sunnan Svartsengi og Bláa lóninu, er horft út til Reykjaness, og eru Reykjanestá og Eldey fjærst, og gufumekkirnir í Reykjanesvirkjun sjást vel. 

Gos í sjó gæti valdið miklu tjóni, því að undir vatni eða jökli koma oft skæð öskugos. 

En það eru fleiri verðmæti þarna sem eru bæði dýr og viðkvæm. Reykjanesvirkjun er verðmætt mannvirki aðeins örfáa kílómetra inni á landi, og af Eldvörpum og Stapafelli má sjá, að það er óþægilega stutt í Svartsengisvirkjun með sínu Bláa lóni, að ekki sé nú talað um byggðina í Grindavík.   

Hraunið í Geldingadalagosinu kom upp á alveg einstaklega heppilegum stað og ekki hægt að treysta á að gosin, sem nú sýnist vera hætta á að komi upp á nýju eldvirknistímabili valdi jafn litlu tjóni og verði jafnframt að jákvæðri auglýsingu fyrir landið.