Hið nöturlega við "ótímabær dauðsföll."

Nýjustu upplýsingar varðandi mengun af áramótaflugeldunum hér á landi eru sláandi, einkum varðandi það að eitraðir þungmálmar frá þeim séu á ferð í svo miklum mæli þessar fáu klukkustundir, að það jafnist á við allt að 30 prósent af þungmálmamagni alls ársins. 

Jafnframt kemur fram að magn flugeldanna vaxi undra hratt ár frá ári hin síðustu ár. 

Nú er ég frekar talsmaður þess að menn geri sér dagamun, þótt það kosti einhvert lítið brot af heildar mengun ársins. 

En hinar háu tölur í rannsóknum á flugeldaæðinu og það, að um tugi mannslífa geti verið að vera að ræða vegna "ótímabærra dauðsfalla" ætti að fá fólk til að staldra við og skoða þetta mál betur, - spurningar eins og: Þurfum við endilega að skjóta upp svona yfirgengilega miklu magni af eitruðum þungmálmum? 

Og síðan er það þetta með "ótímabær dauðföll." 

Nýlega voru birtar tölur um þau hér á landi og jafnframt sagt frá því í "smáa letrinu" hvernig þau væru skilgreind. 

Ef manni sást yfir þetta "smáa letur" var hægt að vera nokkuð ánægður með stöðu Íslands í samaburði við önnur lönd. Við erum meðal þeirra efstu í þeim efnum að koma í veg fyrir ótímabær dauðsföll.  

Ótímabær dauðsföll voru skilgreind þannig, að það hefði mátt koma í veg fyrir þau með betri forvarnaraðgerðum, til dæmis varðandi banvæna sjúkdóma, sem færu leynt eða það að hafa ekki skoðað þætti eins og raunverulegt ástand líffæra á borð við hjartað og æðakerfið. 

En svo fylgdi það með í "smáa letrinu" að ein forsendan væri sú að miða aðeins við dauðföll upp að 75 ára aldri. Ekki fylgdi með, hvort Íslendingar einir settu þá forsendu inni hjá sér, en ef við höfum verið einir með slíka forsendu, vorum við mun líklegri til að komast í fremstu röð.  

Þetta gefur tækifæri fyrir dæmi með dálítið svörtum og köldum húmor: 

Maður með leynda hjartaveilu, verður 75 ára á nýjársdag. 

Ef hann dettur steindauður í hjartaáfalli fram á kvöldverðarborðið á gamlaárskvöld telst það ótímabært dauðfall. 

Ef hann hins vegar dettur fram á kvöldverðarborðið á nýjárskvöld telst það hins vegar ekki vera ótímabært dauðsfall. 

Með öðrum orðum telst það vera tímabært dauðsfall og jafnvel vel tímabært dauðsfall! 

Mengun af flugeldum á við náttúruhamfarir

Margar misþekktar samverkandi ástæður?

Oftast eru það margar samverkandi og þekktar ástæður, sem valda slysum. 

Ef ein ástæðan er tekin út og ekki til staðar gerist oft tvennt:

1. Það verður ekkert slys. 2. Slysið verður miklu stærra en ella. 

Nokkur atriði hafa þegar verið nefnd varðandi stórslysið í gær. 

1.  Bílaleigubíll stansar á veginum til þess að beygja yfir þvert yfir hann og komast að merktum útsýnisstað. 

2.  Um allt sunnanvert landið er lúmsk hálka, vegna þess að í röku lofti í nokkurra stiga frosti myndast oft hálkuglæra, sem ökumenn sjá ekki. 

3. Viðkomandi vegarkafli er ekki í flokki sama vegar 50 kílómetrum vestar varðandi hálkuvarnir af hálfu Vegagerðarinnar. Það eru ekki til peningar í það. Svona svipað og var í í óhappi á Biskupstungnavegi á dögunum. 

4. Ökumanni rútu mistekst að komast framhjá kyrrstæða bílnum, ekur á hann og rútan rennur út af veginum og veltur. 

5. Nokkrir af farþegunum kastast út úr rútunni og verða jafnvel undir henni. Ályktun: slíkt gerist yfirleitt ekki ef fólk er í bílbeltum. Spurning: Voru ekki belti í rútunni? Er það ekki skylt?

6. Ef það voru belti í rútunni, slösuðust einhverjir, sem voru í bílbeltum inni í rútunni við það að aðrir farþegar, sem ekki voru í beltum, köstuðust á þá? Ef það voru belti, af hverju voru ekki allir í þeim?  Það verða nefnilega allir að vera í beltum til þess að þau virki fullkomlega á heildina litið. 

7. Hvernig var ástand hjólbarðanna undir bílunum tveimur?

Atriði númer 5, 6 og 7 eru næsta dæmigerð fyrir íslensk umferðarslys að því leyti, að þeim er yfirleitt sleppt í upplýsingagjöf um slysin. Af hverju? 

Atriði númer 1 til 4 eru þess eðlis að ef eitt þeirra var ekki til staðar hefði ekki orðið neinn árekstur og ekkert slys. 

Í dag, daginn eftir slysið, er mest gert úr því að bilaleigubíllinn skyldi hafa verið stöðvaður, það sé hættulegur ósiður erlendra ferðamanna. 

Ályktun: Engir erlendir ferðamenn, engin slys. Það er heila málið. Finndu útlendinginn í málinu. 

Bíðum nú við, fólkið í bílnum ætlaði að komast út á merktan útsýnisstað og þetta var eina leiðin. Hvað var athugavert við það?  Til hvers eru merktir útsýnisstaðir? Eða var hann kannski ekki nógu vel merktur fyrr en komið var að honum? 

Eða þurfti ökumaðurinn að aka yfir heila óbrotna línu til að komast að honum? 

Ef svo var, af hverju var þannig um hnúta búið? Ef þetta var svona, hvernig átti erlendi ferðamaðurinn að vita fyrirfram um það að útsýnisstaður væri merktur, en ekki hægt að komast að honum á löglegan hátt nema aka framhjá honum, snúa við á löglegan hátt og koma til baka? 

Vissi íslenski rútubílstjórinn ekki um það í tæka tíð að þarna væri merktur útsýnisstaður og að þess vegna væri hætta á því að fólkið í bílnum á undan kynni að vilja komast þangað? Eiga bara útlendingar að vita slíkt?

Já spurningarnar hrannast upp af því að það vantar enn svo mörg atriði í upptalningu á orsökum slyssins og það er svo einfalt að leita að erlendum blóraböggli. 

Í frétt í gær var greint frá því að erlendir ferðamenn skiluðu 535 milljörðum inn í þjóðarbúið á ári. 

Samt eru ekki fyrir hendi núllkommannúlleitthvað prósent af þessari upphæð til þess að við höfum okkar margnefnda "innviði" í lagi. Í fréttinni var kvartað yfir því að hver einstakur ferðamaður skilaði minna fé í kassann hjá okkur en árið áður. "Enginn er búmaður nema að barma sér" og þarna má sjá hugsanlega hluta af ástæðu þess hve litlu er varið í innviðauppbygginguna.  

Helsti umferðaröryggissérfræðingur okkar segir að hvað öryggi á íslenskum þjóðvegum snerti, sé ástandið hjá okkur eitt það versta í Evrópu, jafnvel verra en hjá fátækustu þjóðum álfunnar á Balkanskaga. 

Það er nefnilega það. 

 

Skyndiákvarðanir ökumanna skapa hættu