Hver hafa áhrifin orðið á Bárðabungu?

Svo lengi sem elstu menn muna hefur Bárðarbunga einfaldlega verið næst hæsti staður á Íslandi og ekkert annað. 

En síðan hefur það gerst síðustu áratugi að hún hefur smám saman komist inn í fréttirnar fyrir annað en þetta, nú síðast í fyrradag. 

Þá kemur í ljós í fyrsta skipti, að vegna umbrotanna í þessari stóru eldfjallaöskju síðustu þrjú ár, hefur jarðvarmi vaxið svo mjög um alla öskjuna, ekki síst á börmum hennar, að úr lofti sést beint niður á landið undir íshellunni í gegnum gat, sem hefur myndast lóðrétt um hundrað metra yfir ofan lalndið undir jöklinum. 

Fyrstu ummerki um breytt ástand á þessum hluta jökulsins mátti sjá 1983, þegar gaus í Grímsvötnum eftir næstum hálfrar aldar hlé. 

Síðustu hálfa öld hefur aukin jarðvarmi í svonefndum Skaftárkötlum fyrir sunnan Bárðarbungu, smám saman valdið tíðari og vaxandi hlaupum í Skaftá. 

1995 varð eldgos undir jökli við Hamarinn og eftir skjálftahrinu í september 1996 varð síðan eldgos í Gjálp, sem er á milli Bárðarbungu og Grímsvatna. 

Síðan hafa orðið eldgos í Grímsvötnum 1998, 2004 og 2011. Grímsvötn hafa verið virkasta eldstöð landsins í gegnum aldirnar, en á svæðinu undir þeim og Bárðarbungu þrýstist annar af tveimur stærstu möttulstrókum jarðar upp og þrýstir á yfirborðið. 

Um síðustu aldamót spáðu jarðvísindamenn því að bráðnun jökla með tilheyrandi minnkun, þynningu og léttingu, myndi valda stóraukinni eldvirkni undir Vatnajökli og það virðist vera að ganga eftir. 

Aukinn órói í Bárðarbungu og eldgos tengd henni virðast vera merki um þetta, og enda þótt íshellan ofan á Bárðarbungu hafi kannski lækkað um nokkra metra, er það fyrst og fremst vaxandi jarðhiti sem hefur orðið til þess að þessi áhrifamesta eldstöð landsins hefur í fyrsta sinn opnað sig og sýnt okkur niður í iður sín. 

Þess er rétt að geta, að svarti flöturinn yst hægra megin á myndinni af sigkötlunum tveimur á Bárðarbungu, er annað skrúfublaðið á flugvélinni, sem myndin er tekin úr. 

En lengst í fjarlægð til vinstri eru Grímsvötn. 

Djúpstæð áhrif hopandi jökla

Tvennt nýtt og afar hættulegt í stöðunni.

Allar götur frá 1951, þegar Harry S. Truman þáverandi Bandaríkjaforseti rak Douglas MacArthur stríðshetju sína úr embætti yfirhershöfðingja liðs Sameinuðu þjóðanna í Kóreustríðinu, hefur það verið yfirlýst stefna Bandaríkjanna að beita aldrei kjarnorkuvopnum að fyrra bragði. 

MacArthur hafði ýjað að því að vegna íhlutunar Kínverja í stríðið kynni að verða nauðsynlegt að grípa til kjarnorkuvopna, en Truman sá, að slíkt gæti hleypt stöðunni upp í það horf að úr yrði allsherjar kjarnorkustríð við Rússa. 

Þegar her Sþ rak Norður-Kóreumenn út úr Suður-Kóreu og sótti fram allt til Yalufljóts, gerðu Kínverjar það öllum ljóst, að þeir myndu ekki líða að valdajafnvæginu á Kóreuskaga yrði raskað frá því sem verið hafði fyrir 1950 og sendu hundruð þúsunda kínverskra "sjálfboðaliða" inn í Norður-Kóreu til þess að reka Bandaríkjamenn út úr Norður-Kóreu. 

Kínverjar eru miklu öflugri þjóð á alla lund nú en 1951 og hættan er því sú, að þeir muni gera svipað og 1951 ef Vesturveldin ætli að steypa stjórnendum Norður-Kóreu með hervaldi. 

Stórhættulegt hernaðarbrölt Norður-Kóreumanna gerir hins vegar hættuna á allsherjarstríði með hræðilegum afleiðingum meiri en nokkru sinni síðan 1951. 

Donald Trump er fyrsti Bandaríkjaforsetinn síðan 1945 sem útilokar ekki beitingu kjarnorkuvopna af fyrra bragði og víkur þar með frá stefnu allra Bandaríkjaforseta síðan 1951. 

En það þarf tvo til, og leiðtogar Norður-Kóreu bera að sjálfsögðu höfuðábyrgð á því hvernig komið er með því að grípa til æ meira ögrandi vopnaskaks og vígbúnaðaraðgerða með beinum hótunum um að beita kjarnorkuvopnum af fyrra bragði. 

Báðir höfuðaðilar réttlæta hina nýju og stórhættulegu stöðu með því að þeir séu að tryggja öryggishagsmuni sína, en staðan er hins vegar orðin mesta ógn við svona öryggishagsmuni, sem orðið hefur síðan svipað tal helstu ráðamanna stórvelda heims leiddi til upphafs Fyrri heimsstyrjaldarinnar. 

Tilbúinn að beita kjarnavopnum

Rannsókn Ríkisendurskoðunar er nauðsynleg.

Þótt öll vandræðin í framkvæmd framleiðslunnar hjá United Silicon séu dregin frá, blasir við, að allt frá byrjun var þetta fyrirtæki alls ekki í stakk búið til að uppfylla jafn einfaldlega hluti og að standa í skilum við verktaka og opinbera sjóði, sem samið var við.

Þarna vantar milljarða.

Og jafn einfalt og augljóst atriði og það, hvort húsið ætti að vera 15 metrum hærra en tilskilið var, klúðraðist.

Hverju er um að kenna að svona lausung skyldi viðgangast? 

Vill fá úttekt á máli United Silicon