Margir óvissuþættir skapa óvissu, svo sem "sænska leiðin."

Þótt dánartölur séu skásta leiðin til að meta ástandið í COVID-19 faraldrinum og bera saman mismunandi lönd og landsvæði, er hún hvergi nærri nógu áreiðanleg.

Í pistli hér á síðunni fyrir um viku var giskað á að þrátt fyrir hátt dánarhlutfall hafi Svíum tekist að komast hjá öngþveiti og örvæntingu vegna þess hve heilbrigðiskerfi þeirra væri vel stætt. 

Nánari athugun á þessu síðustu daga virðist hins vegar ekki styðja þessa ályktun. 

Í fyrsta lagi bendir ýmislegt til að Svíar hafi vantalið stórlega þá, sem hafa dáið úr veirunni, og þá helst vegna þess að þar sem dánartíðnin hefur verið hæst og erill heilbrigðisstarfsfólks mestur, hafi ellimóðum sjúklingar, svo sem á hjúkrunarheimilum, verið víða vanræktir stórlega, og ekki fengið þá hjálp eða aðstoð sem þeir þurftu. 

Og brögð hafi verið að því að vantelja bæði smitaða og veika og taka ekki sýni, þannig að niðurstaðan af samanlagðri vanrækslu hefur oft orðið einföld þegar slík hefur verið raunin: 

"Fékk lungnabólgu og dó."  Sem er ein algengasta frásögnin af dauða gamals fólks. 

Ofan á þetta bætist hve hin skakka tala er samt há, 320 á hverja milljón íbúa, eða tíu sinnum fleiri en hér á landi. 

Sé raunin þessi er dapurlegt að það land, sem oft hefur verið tekið til fyrirmyndar um traust velferðarríki, skuli vera á slíkri niðurleið; eins og víða um lönd búið að draga seglin saman og minnka birgðir til þess að spara í ríkisrekstrinum. 

Í Belgíu er dánartalan með þeim langhæstu, 780 á hverja milljón íbúa, eða um 25 sinnum hærri en hér á landi, en samkvæmt nánari athugun virðist það að miklu leyti stafa af því, að í Belgíu er tala látinna úr COVID-19 jafnvel lægri en skráð tala, vegna þess að við mat á dánarorsök er vafi túlkaður á þá lund að COVID-19 sé dánarorsökin. 

Óvissuþættirnir eru líka óvenju margir vegna þess hve misjafnlega og oft óútreiknanlega veiran hegðar sér, sumir fái hana jafnvvel án þess að vita af því, en aðrir verði skyndilega fárveikir og komir í lífshættu fyrr en varir sem getur endað með dauða. 

Dæmin um hratt og magnað smit eru líka sláandi, svo sem það þegar einn maður setti afléttingu á börum og veitingahúsum í Seoul í Suður-Kóreu á hvolf með því að valda smiti hjá meira en hundrað manns. Þar með varð að loka þessum stöðum á ný. 

Og svipað stórfellt hraðsmit gerðist í líka í einn sænskri afmælisveislu. 

Þetta sýnir hvernig lítið má útaf bregða þegar byrjað er að aflétta hömlum til þess að koma i veg fyrir að, að stöðvun atvinnulífsins geti orðið dýrkeyptari en faraldurinn sjálfur. 

Enn sem komið er hefur stjórn þessara mála gengið afar vel hér á landi, og er vonandi að hægt verði hitta á skástu lausnina, jafnvel þótt önnur eða þriðja bylgja ríði yfir.  


mbl.is Önnur bylgja gæti verið hafin í Kína
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Kreppa: Oftast meiri órói og átök.

Djúpar kreppur í efnahagslífi þjða kalla oftast fram óróa og átök. Margt bendir til dæmis til þess að kreppa og skortur í Frakklandi vegna kólnunar veðurfars af völdum Skaftárelda 1783, sem stóð í nokkur misseri, hafi ýtt undir óróann, sem skóp Frönsku stjórnarbyltinguna. 

Ein hörðustu átök í stéttabarattunni spegluðust í Gúttóslagnum svonefnda 1932, þar sem tilefnið var kauplækkun hjá verkafólki og minnstu munaði að stórslys hlytist af í þessum átökum. 

Þar varð þó ekki komist hjá alvarlegum áverkum. 

Í kreppunni fyrstu árin eftir Heimsstyrjöldina fyrri urðu átök sem lögðu grundvöll að einveldi Mussolinis á Ítalíu 1922 og að Nasistaflokki Hitlers, sem náði alræðisvöldum í Þýskalandi 1933-34, en það var nánast bein afleiðing af atvinnuleysi og ófremarástandi af völdum heimskreppunnar. 

Áður en hún skall á var nokkurra ára tímabil sem svonefndir Locarno-samningar lögðu grunn að og gáfu von um að bærilega yrði hægt að vinna úr þeim vandamálum, sem illa grundaður Versalasamningur hafði lagt að 1919. 

Hitler fékk ekki afgerandi byr undir vængi fyrr en heimskreppan dundi yfir með þeim skammsýnu aðgerðum þjóðarleiðtoganna að reisa töllamúra og draga úr alþjóðaviðskiptum og samvinnu með harðvítugri þjóðernisstefnu.   

Hörmungarkaupið, sem verkamenn risu gegn í Gúttóslagnum er að vísu á allt öðru plani en kaup og kjör flugliða á okkar tímum. 

En oft nægir það eitt þegar um kjarasamninga og kjör er að ræða, að deiluefnið felist í kauplækkun og kjararýrnun. 

 


mbl.is „Þetta er grafalvarlegt“
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Hvað með Alcoa Fjarðarál? "Rýtingur í bakið"?

Alcoa Fjarðarál nýtur þeirra sérréttinda að vera í raun með undanþágu frá því að greiða tekjuskatt, sama hvað vel gengur. 

Í orkusölusamningi fyrirtækisins var sett ákvæði, sem bindur hendur ALþingis allan 40 ára samningstímann til að setja ekki þak á þær upphæðir, sem Alcoa má færa til á milli dótturfyrirtækja sinna til þess að komast hjá því að greiða tekjuskatt af þeim stóru upphæðum, sem álverið hefur grætt frá því það var tekið í notkun. 

Um samningana gildir sama góða leyndin og þykir svo sjálfsögð um orkuverðið, en víst er að skattfrjálsi gróðinn nemur mörgum tugum milljarða króna samtals þessi ár. 

Ákvæðið góða felur í sér, að einfaldur sölusamningur milli tveggja aðila bindur hendur Alþingis áratugi fram í tímann, en í stjórnarskránni segir skýrt að Alþingi hafi fjárveitingavaldið og setji fjárlög. 

Mikið og eðlilegt fár hefur verið út af því að nokkur stórfyrirtæki hafi "rekið rýting í bakið" á samstöðunni um neyðaaðstoð til fyrirtækja sem COVID-19 faraldurinn léki grátt, þegar upp komst að greiða átti arð í stórum stíl á sama tíma sem tekið var á móti neyðaraðstoð. 

Hvað er þá hægt að segja um Alcoa sem fær að halda sínum falda gróða vegna skattfríðinda, sem tryggð eru áfram eins og ekkert sé og þar að auki þiggja "neyðaraðstoð" í formi stórfellds afsláttar á orkuverði?  


mbl.is Landsvirkjun lækkar verð til álvera
Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Bloggfærslur 10. maí 2020

Innskráning

Ath. Vinsamlegast kveikið á Javascript til að hefja innskráningu.

Hafðu samband