80 ár síðan Þjóðverjar gerðu arfamistök í Orrustunni um Bretland.

Daginn áður en Trotsky var drepinn, en það gerðist 21. ágúst 1940, var orrustan um Bretland í fullum gangi og Winston Churchill hélt eina af sínum frægustu ræðum, oft kölluð "The Few", um bresku orrustuflugmennina, aðeins um 7-800 manns, sem höfðu í fullu tré við Luftwaffe, þótt við ofurefli væri að etja.  Setningin, sem skóp nafn ræðunnar var þessi: "Never in the field og human conflict have so many owed so much to so few."  

"Aldrei í ófriðarsögu mannkyns hafa svo margir átt jafn mikið að þakka jafn fáum."

Churchill vissi nákvæmlega hvað hann var að segja í ljósi þess að þegar Þjóðverjar völtuðu yfir Frakka fyrr um sumarið stóðu nýjustu og bestu orrustuflugvélar Frakka, Dewoitine, ónotaðar hundruðum saman og engir flugmenn voru til að fljúga þeim. 

En hugsanlega var 24. ágúst 1940 örlagaríkasti dagurinn þegar þýskar sprengjuflugvélar, sem áttu að varpa sprengjum á flugvélaverksmiðju í Rochester í Kent og á olíustöð í Thameshaven, villtust vegna þess að Bretar beittu þá radartruflunum og vörpuðu í staðinn sprenjum á miðborg Lundúna og East End. 

Þetta gaf Churchill tilefni til að svara beint og hefna fyrir þetta með því að senda 81 sprengjuflugvél í næturárás á Berlín, sem að vísu heppnaðist aðeins að hluta, en markaði þau þáttaskil, að þetta var fyrsta árás RAF á Berlín, og Göring hafði lofað því að Bretar myndu ekki ráðast á Berlín.  

Þetta freistaði Görings til að breyta um stefnu í loftárásunum með því að hefja stórárásir á London 7. september eftir að Hitler hafði hótað árásum á breskar borgir. 

Þessi stefnubreyting fól í sér einhver örlagaríkustu mistök Görings, því að fram að þessu hafði gengið nokkuð vel að ráðast beint á flugvelli, birgðastöðvar og aðra mikilvægasta staði fyrir breska flugherinn og eini möguleikinn til að sigra breska flugherinn var að eyða honum sjálfum og það sem hann þurfti. 

Í staðinn var farið út í það að reyna að brjóta þrek bresks almennings niður með því að "gereyða" breskum borgum. 

Hvorugt tókst; almenningur með konung og ríkisstjórn í forystu, efldist í stað þess að bogna og 17. september frestaði Hitler innrásinni "Sæljón" um óákveðinn tíma, og hún varð aldrei að veruleika.  

Alls misstu Þjóðverjar minnst 1800 flugvélar, en jafnvel allt að 2400 í orrustunni um Bretland; flugvélar, sem hefðu komið sér vel fyrir þá í herförinni gegn Sovétríkjunum árið eftir. Í ljós kom að þessi orrusta hefði tapast hvort eð var og að skynsamlegra hefði verið fyrir Þjóðverja, að hóta innrás í Bretland til málamynda strax í lok júní til að breiða yfir betri möguleika:  Innrás í Sovétríkin. 

Það má nefnilega færa að því rök, að hefði Hitler hafið í febrúar 1940 undirbúning fyrir innrás í Sovétríkin, sem gerð yrði í ágúst 1940, og verið með einfalda og rökrétta áætlun; að setja forgang í að bruna alla leið til Moskvu og taka hana, jafn mikilvæg og hún var fyrir miðstýrt ríki eins og Sovétríkin voru, hefði það verið eini möguleikinn fyrir Hitler til þess að vinna sigur í styrjöld við margfalt fjölmennari þjóð með margfalt meiri framleiðslumátt. 

1940 var Rauði herinn í tætlum eftir að Stalín hafði strádrepið lungann af herforingjum hans í ofsóknum, og lykilvopn Rússa á borð við T-34 skriðdrekana og Il-2 Sturmovik flugvélarnar voru ekki til fyrr en seint á árinu 1941, sennilega allt of seint ári eftir innrás. 

Í innrásinni Barbarossa 1941 gerði Hitler þau reginmistök, að stöðva framrásina til Moskvu þegar skriðdrekaher Guderians var kominn meira en hálfa leiðina þangað í ágústbyrjun, og lét Hitler þennan beittasta hluta hersins fara í sex vikna herferð suður til Úkraínu, að vísu til að framkvæma mestu umkringingu allrar hernaðarsögunnar, en þessi mikla töf varð til þess að of seint var farið að nýju af stað í átt við Moskvu þegar vetur gekk í garð, fyrst með haustrigninum og föstum skriðdrekum og flutningatækjum á drulluvegum, og síðar í fimbulfrosti sem stöðvaði herinn aðeins 18 kílómetra frá Kreml. 

Það munaði um það fyrir Rússa, að þá voru komnar þangað hersveitir sem þeir höfðu haft á austurlandamærunum og frægustu skriðdrekar stríðsins, spánnýir af færiböndunum fyrir austan Úralfjöll skutu Guderian skelk í bringu og færðu Rússum sigur í Orrustunni um Moskvu.   

 

80 ár síðan Trotskí var myrtur með ísexi

Svali sjávarins hefur oft mikil áhrif á veðrið.

Á hlýjum sólríkum dögum hitnar landið upp og heitt loft, sem er léttara en kalt, stígur upp. 

Við það myndast rými sem dregur loft af sjónum inn á landið, og sé nægur raki í loftinu, þéttist hann og verður að þoku. 

Fyrirbærið er alþekkt á stöðum eins og Patreksfirði, þar sem svokölluð "innlögn" kemur oft um miðjan daginn, svo að það verðir hrollkalt í svölum stinningskaldanum á sama tíma og hið upphitaða svæði á norðurströnd, sem skóp hitauppstreymi þar, heldur áfram að ylja meðan sólar nýtur. 

Á Akureyri er hafgolan byrjuð að sækja til suðurs, eða frameftir eins og það er kallað þar, um hádegisbil en er smá tíma að komast alla leið til inn í það rými, sem hitnaði upp og kom golunni eða kaldanum af stað.

Þetta á við um marga firði hér á landi, jafnvel smærri firði eins og Skerjafjörð og Kollafjörð. 

Þekur þokan þá stundum sjóinn, en nesin á milli Hafnarfjarðar, Skerjafjarðar og Kollafjarðar haldast hrein á meðan sólar nýtur. 

Eftir því sem sólin lækkar á lofti, sækir þokan á og getur fyllt allt Reykjavíkursvæðið upp og sömuleiðis myndast eftir sólarlag á Suðurlandsundirlendinu.     

Stærðar landsvæði eins og Borgarfjarðarláglendið og Suðurlandsundirlendið skapa oft mikið kalt vindstreymi úr norðri og norðvestri sem berst hratt allar götur norðan úr Húnaflóa og af Faxaflóa.  P.S. En þokan er þrátt fyrir svona algengustu meginstrauma óútreiknanleg, því að eftir að hún var búin að leggjast inn eftir Seltjarnarnesi í dag brá svo við í kvöld, að flóinn var allur heiðríkur í lognværri kyrrð, eins og sést á þesari mynd, sem að vísu hallar aðeins, en það er vegna bilaðs skjás á myndavélinni. 

Þokubakki læðist inn í höfuðborgina

"Allt orkar tvímælis þá gert er."

Bjarni heitinn Benediktsson mælti stundum þessi orð þegar rökrætt var um eða deilt um störf stjórnmálamanna. 

Máltækið lýsir ýmsum hliðum og sviðum stjórnmála og þjóðlífs, meðal annars þeirri, að eitt meginatriði lýðræðisins sé að upplýsandi og gagnleg umræða fari fram um störf og aðgerðir stjórnmálamanna.  

Rökræðan snýst oft um útfærslur aðgerða frekar en meginatriði, eins og sóttvarnir og takmarkanir á frelsi. 

Þá getur notkun talna oft tekið á sig villandi eða umdeilanlega mynd. 

Sem dæmi má nefna hrifningu sumra yfir þeirri leið sem Svíar fóru, og er það nefnt sem dæmi að í Svíþjóð séu dauðsföll af völdumm COVID-19 nokkuð færri en í Bretlandi, og það nefnt sem röksemd fyrir því að við hefðum átt að fara leið Svía. 

Nær hefði verið að nota samanburðartölur við Ísland, þar sem mikilvægasta talan er sláandi: 

Hingað til hafa 27 dáið hér á landi úr COVID-19 á hverja milljón íbúa, en 570 í Svíþjóð.  

"Árangur" Svía hefur fram að þessu skilað meira en 20 sinnum hærri dánartíðni en hér á landi, og fórnarkostnaðurinn að þessu leyti sláandi. 

Hefðum við viljað sætta okkur við 200 látna úr veikinni hér á landi?

Má segja að fórnarkostnaður Svía felist í meira en 5000 sænskum mannslífum og heildardánartíðni í Svíþjóð er sögð vera meiri það sem af er þessu ári en hún hefur verið á sama hluta árs í 170 ár. 

 

Gagnrýnin á fullan rétt á sér

Átti að verða fyrsta einkavélin, sem ekki væri hægt að magalenda.

Eftir að Piper PA-28 kom fram á sjónarsviðið um 1960 var hún það vel hönnuð hjá hönnuðinu Fred Weick, að enn í dag er verið að smíða ný afbrigði af henni, svo sem dísilknúna vél. 

Weick afrekaði það 1937 að hanna lágþekju, sem ekki þurfti fótapedala, því að hún var ekki með hliðarstýri. Í Fyrri heimsstyrjöldinni misstu margir flugmmenn fæturna í brotlendingum, en þeir gátu flogið þessari tveggja manna vél, sem hét Ercoupe. 

Hæðarstýri hennar voru þannig hönnuð, að þá átti ekki að vera hægt að láta hana ofrísa eða fara í spuna. Fyrir bragðið varð að vera á varðbergi að fletja flugið við lendingu nógu vel út til að lenda ekki of harkalega. 

Þess má geta að eitt afsprengi Cherokee er tveggja hreyfla og hefur talsvert verið notuð í flugkennslu, auk þess sem hún var löngum einhver hagkvæmasta tveggja hreyfla einkavélin. 

Þegar gerð var Cherokee vél með uppdraganlegum hjólin, var hún með búnaði, sem var þannig hannaður, að ekki væri hægt að magalenda henni. 

Skynjari var neðan á vélinni, sem nam lofthraðann, og færi hann niður fyrir ákveðinn hraða, setti vélin sjálf niður hjólin þótt flugmaðurinn gleymdi því. 

En það var hér á Íslandi, sem slíkri vél var samt í fyrsta skipti lent á maganum og gerðist það á Reykjavíkurflugvelli. 

Flugmaðurinn gleymdi að setja hjólin niður en kom of lágt inn til lendingar vegna þess hvað hún var hlaðin og gaf fullt afl til þess að forðast harkalega lendingu. 

Hreyfillinn dældi svo miklu lofti á fullu afli í gegnum skynjaran að hann sýndi mun meiri hraða en hinn raunverulega alveg niður undir jörð, og þegar flugmaðurinn dró af aflinu, var vélin komin svo nálægt, að hjólin komust ekki alla leið niður svo að vélin magalenti. 

Þetta var fyrir um hálfri öld og búnaðurinn var lagður niður. 

Nú geta flugmenn þvi magalent svona vélum eins og atburðurinn á Ísafirði sýnir.  

Sneru við vegna magalendingar