"Það vantar blaðsíður..."

Hér fyrr á árum hafði einn af eldri kynslóðinni aðgát ef hann þurfti að minnast á vitsmuni fólks, með því að segja einfaldlega: "Það vantar nokkrar blaðsíður í hann...". 

Þetta orðalag á við þegar talað er um minnkandi málskilning og orðaforða unglinga og ungs fólks. 

Mörg orðin, sem unga fólkið er margt hvert hætt að skilja, voru algeng í notkun allt fram á okkar daga, og eitt einkenni orðafæðarinnar er, að gripin eru upp einstök orð, sem útrýma eldri, betri, styttri og markvissari orðum. 

Þannig er tískuorðalagið "með þessum hætti" að ryðja í burtu orðunum "hvernig", "svona" "öðruvísi" og "hinsvegin." 

Dæmi: "Við ætlum að athuga með hvaða hætti er hægt að bæta þetta" í stað þess að segja: "Við ætlum að athuga hvernig er hægt að bæta þetta."

Æ oftar er tönnlast á orðunum "við erum að sjá" og "við erum að tala um", sem stundum er skotið inn aftur og aftur í orðræðuna í stað þess að nota beinar lýsingar án þessara aukaorða. 

Oft fylgir þetta óþarfa tal vaxandi sagnorðafælni, til dæmis; "við erum að sjá aukningu í fjölda nemenda" í stað þess að segja einfaldlega: "nemendum fjölgar."

Orðið "klárlega" ryður sér hratt til rúms á kostnað ágætra orða eins og "vafalítið", "eflaust," "vafalaust," "örugglega". 

Og áður hefur verið minnst á hið leiðinlega heiti "samnemandi", sem er að drepa mörg betri, fallegri og nákvæmari orð eins og "skólasystkin", "skólabróðir", "skólasystir", "bekkjarsystkin", "bekkjarbróðir" og "bekkjarsystir."

Útkoman er umhugsunarverð

Athugasemdir

[Helgi Viðar Hilmarsson, 4.12.2019 kl. 13:33]

Einn af vinum mínum aldist upp hjá ömmu sinni og afa. Þrátt fyrir að það vanti nokkrar blaðsíður í hann er hann mjög vel máli farinn og slettir aldrei ensku.  Ungt fólk var í mun meiri samskiptum við gamalt fólk hér áður fyrr sem hafði fullan málþroska. Þessi hnignun á sér ekki bara stað á Íslandi, ungt fólk á Bretlandi er sama marki brent. Ensk áhrif og pólitískur þrýstingur um hvorukyns nokun hjálpar heldur ekki íslenskunni.

[Þorsteinn Siglaugsson, 4.12.2019 kl. 19:51]

Orðskrípið "samstarfsfélagi" er nú nær alveg búið að taka við af hinum góðu og gildu orðum "samstarfsmaður" og "vinnufélagi".