Sigurinn í síðasta Þorskastríðinu 1976 var mikilvægur.

Í stórmerkri blaðagrein við lok síðasta Þorskastríðsins 1976 notaði Pétur Guðjónsson  athyglisverða rannsóknarblaðamennsku til að sýna fram á, að Bretar gátu alls ekki sigrað í því stríði. 

Ástæðan var einföld og óvænt: Bretar áttu ekki skipakost til að beita lengur á Íslandsmiðum vegna skuldbindinga flotanst í öðrum heimshlutum. 

Freigátur Breta voru of margar í lamasessi eftir fyrirhyggjulausa árekstra þeirra, sem skópust af því, að þær voru alls ekki hannaðar til þess að fylgja eftir árekstrahótunum sínum við íslensk varðskip.  

Þessi léttu og hraðskreiðu herskip voru eins og pjátur, af því að höfuðatriði í nútímasjóhernaði er hraði og lipurleiki. 

En íslenskir skuttogarar hins vegar eins og klettar við árekstra aftan á þær og íslensku varðskipin voru sterkbyggð og auðvitað hvergi nærri eins hraðskreið og bresku herskipin.  

Síðsti og stærsti áreksturinn þegar Falmouth sigldi á Tý, skipti sköpum, því að herskipið var með gapandi og flakandi stefni eftir áreksturinn, en Týr rétti sig hins vegar vel siglingarhæfur upp á vélaraflinu fullu áfram eftir áreksturinn, brunaði að næsta togara og klippti vörpuna aftan úr honum. 

Freigátan var úr leik í marga mánuði eftir þetta. 

Kalda stríðið hjálpaði okkur, því að vegna hernaðarlegrar þýðingu Íslands og nauðsynlegrar aðstöðu Bandaríkjamanna hér, gátu Bretar ekki látið herskip sín beita fallbyssum sínum á sama tíma og okkar skipherrar gáfu tóninn með að hin íslensku gætu gert það, til dæmis í frægri aðför Týs gegn togaranum Everton, þegar kúlum var skotið. 

Bretar neyddust til að gera samning, sem gaf þeim svo stuttan aðlögunartíma að því að fara fyrir fullt og allt út úr 200 mílna landhelginni, að ekki leið á löngu, að þeir gátu ekki beitt lengur ákvæðum um veiðireynslu annarra þjóða í henni hvað varðar þorsk og ýsu. 

Síðar hafa komið til nýir deilistofnar eins og makríll, en þorskurinn stendur óhaggaður í skjóli sæts sigurs í stríðunum, sem eru kennd við hann.  

 

Norðmenn loka á skip ESB og Breta um áramót

Athugasemdir

[Jón Steinar Ragnarsson, 14.12.2020 kl. 16:41]

Tŷr var að klippa þegar keyrt var á hann og náði að klára það eftir að hann rétti sig við. Það voru tveir svona stórir árekstrar á hann þennan dag. Annar undir kvöld, án tilefnis. Reyndar voru árekstrarnir þrír því fyrr um daginn hafði Niad gert gat á stefni Týs, svo sjór fossaði inn alla ganga. Dýnum og annað lauslegt notað til að stoppa í gatið.

Týr hélt ekki fullu vélarafli því önnur skrúfan rifnaði af við áreksturinn. Honum tokst með herkjum að komast undan tveim dráttarbátum inn fyrir fjórar mílur og þaðan var svo dólað inn á Djúpavog.

Það er einhver bábylja sem hefur fest sig í sögunni að áreksturinn hafi bara verið einn. Það átti virkilega að ganga frá skipinu þennan dag, samkvæmt ordrum að ofan.

Man þetta sem gerst hafði í gær því ég var þarna um borð og var sá eini sem slasaðist.

Þessi atburður varð liklega til þess að menn settust niður og fundu diplómatíska lausn á deilunni, því stríðinu lauk skömmu síðar. Þarna var í tvígang gerð heiðarleg tilraun til að drepa 25 íslenska gæslumenn.

[Ómar Ragnarsson, 14.12.2020 kl. 17:23]

Þakka þér innilega fyrir þennan fróðleik, Jón Steinar. Ég var búinn að finna það út áður en þessir árekstrar urðu, að svona atvik gerðust þegar brælukafla linnti og gott veður tók við. 

Til þess að geta gert það, sem þú lýsir, þurfti gott veður og Hvalbakssvæðið var lang líklegasti vettvangur.  

Ég var þá með réttindi til að fljúga Cessna 310 tveggja hreyfla flugvél, sem gat verið tólf tíma á lofti ef farið var á hentugan hraða til þess. 

Fékk leyfi bæði Emils Björnssonar fréttastjóra og Eiðs Gunasonar varafréttastjóra til að fara einn með kvikmyndatökuvél mína í flug yfir Hvalbak til að ná "kvikmyndamyndskeiði aldarinnar" af því sem myndi gerast. 

Var hins vegar svo endemis óheppinn að að kvöldi þessa dags var á dagskrá Kastljósþáttur um stórmálið Svörtu skýrsluna. 

Bað Emil um að þættinum yrði frestað, en hann sagðist ekkert efni hafa í staðinn. 

Ég sé ævinlega eftir því að hafa ekki farið samt og tekið áhættuna á því að vera rekinn fyrir tiltækið.  

Eftir því sem árin líða verður þetta atvik æ merkilegra og jafnvel þótt eitthvað hefði gert það að verkum að flug mitt yrði árangurslaust hefði samt átt að láta slag standa og fara. 

[Jón Steinar Ragnarsson, 14.12.2020 kl. 18:30]

Þú jefðir vafalaust náð fréttaefni aldarinnar þarna, því allt var orðið á suðupunkti. Æsing bretanna mátti heyra í talstöðinni. Það var annað en yfirvegun Kærnested og ahafnarinnar á Tý, sem hlýddu fordæmi hans. Þegar hermenn hennar hátignar beruðuná sér bossana og heltu sorpi yfir í Tý, uppálagði Guðmundur að við skyldum standa teinréttir og gera honnör. Engin skrílslæti okkar megin.

Það var reyndar frekar slæmt skyggni þennan dag en ekki alslæmt veður. Seinni áreksturinn var birtu brugðið. 
Sjúkraflugið mitt suður var með lítilli þriggja sæta vél sem var á vegum Morgunblaðsins. Það var húkkað far fyrir mig. Þar var RAx ungur og upprennandi ljósmyndari. Það var rennt yfir miðin á leiðinni til að ná myndum af Óðni sem hafði látið narta af sér brúarvænginn.

Óli Tynes var í borð um Falmouth, þegar ósköpin gengu á og sakna ég þess að sjá greinargóða lysingu frá honum. Það er víst of seint eins og með langflesta sem upplifðu þetta. Við erum ekki margir uppistandandi af Tý sem upplifðu þetta. Þá má telja á fingrum annarrar handar. Enga hef ég hitt síðan þá, en hef þó átt í bréfaskiptum við Tryggva lilla, sem var ungur stýrimaður um borð. Hann sendi mér mynd af okkur, þar sem hann er að búa um gat á hausnum á mér eftir fyrri áreksturinn. Ég var neðanþilja í fyrri klessunni og fékk einhverja pústra.