110 þúsund í Noregi. Hve margir hér á landi og hvar?

Nú hefur það verið upplýst að um 110 þúsund Norðmenn eigi heima á svæðum, þar sem aðstæður eru líkar þeim sem eru í bænum Ask í Noregi. Það verður forvitnilegt hvernig Norðmenn vinna úr þessari staðreynd. 

Þær upplýsingar, sem hafa komið fram hjá jarðfræðingi eftir skriðuföllin á Seyðisfirði, leiða hugann að því, hve margir búa hér á landi við hliðstæða áhættu varðandi staðsetningu byggðar. 

Það sem gerir úrvinnslu úr rannsóknum á þessu sviði og mat á áhættu svo erfiða viðfangs er sá harði veruleiki sem við blasir ef málið er skoðað nógu vel og áhættan metin, en hið síðastnefnda er mikið vandaverk; og ekki allt sem sýnist í fljótu bragði. 

Hér á landi hefði til dæmis átt að fara strax í það eftir snjóflóðið á Norðfirði 1974 að skoða hvaða byggðasvæði á landinu byggju við svipaðar aðstæður og í Norðfirði, þ. e. við óviðunandi snjóflóðahættu, sem hafði ekki verið rétt metin, af því að eðlilega hafði aldrei áður orðið manntjón á svæði þar sem engin byggð hafði verið.

Það var ekki fyrr en nær 50 manns höfðu farist í snjóflóðum á árunum 1974-1995, sem farið var út í stofnun Ofanflóðasjóðs og gerð rýmingaraðgerða og varnarmannvirkja. 

Og í upphafi ársins 2020 kom í ljós að enn vantar stórlega á að nóg hafi verið aðgert. 

Hvað Seyðisfjörð snertir telur jarðfræðingurinn, sem rætt var við um það bæjarstæði, að mest allur bærinn standi á hættusvæði hvað snertir aurskriður og snjóflóð. 

Síðast varð manntjón 1950, þegar 5 fórust. 

Síðan eru að vísu liðin 70 ár, og einhver kann að álykta sem svo, að ef svona gerist á 70 ára fresti sé það tiltölulega sjaldgæft. 

En þá sést fólki yfir mikilvægt atriði: Ef tíðni stórra skriðna er 70 ár til lengri tíma litið, getur slík skriða samt fallið hvenær sem er, til dæmis á næsta ári. Við ráðum engu um það hvenær hættan verður svona mikil.  

Sem hliðstæðu má nefna að í upphafi keppni í rannakstri hér á landi, fékkst tækifæri til að ræða áhættuna þegar við kepptum í fyrsta sinn í HM í ralli í Svíþjóð 1981.  

Þegar aðstæður og fjöldi þátttakenda á Íslandi voru athuguð kom í ljós að áhættan á Íslandi samsvaraði því að einn maður létist á öld. 

Þegar heim kom fögnuðu margir þessum tíðindum, aðeins eitt banaslys á öld, en það kom aðeins hik á fögnuðinn þegar þeim var bent á, að umrætt dauðsfall gæti alveg eins orðið á næsta ári eins og eftir hundrað ár. 

Sorglegt og óraunverulegt ástand í bænum

Athugasemdir

[ls (IP-tala skráð) 3.1.2021 kl. 21:10]

Það hefur reyndar verið haft eftir fræðingum (jarðfræðingum minnir mig) að aðstæður eins og þarna séu hvergi í þéttbýli hér á landi.

Það hefur líka komið fram að sama eigi við um aðstæður eins og í Seyðisfirði, þó að það slíkar aðstæður séu víst við einhverja sveitabæi þá sé það hvergi við þéttbýli.

Auðvitað er samt gott að velta fyrir sér hvað gæti gerst á hverjum stað til að vera viðbúinn og hugsanlega getað afstýrt því.

[Ómar Ragnarsson, 3.1.2021 kl. 21:23]

Það getur varla skaðað neinn þótt farið sé um sviðið. Vitað er að svonefndir Almenningar á Siglufjarðarleið skríða fram um einhverja sentimetra á hverju ári og að þar geti orðið hrikalegt framhlaup. Þótt það sé ekki í byggð er umferð á þessum vegi.  

Á sínum tíma var farin vafasöm leið þegar hafnað var svonefndri Fljótaleið með jarðgöng á norðanverðum Tröllaskaga, en með henni voru öll helstu vandamálin leyst, örugg jarðgangaleið milli Siglufjarðar og Skagafjarðar, Eyjafjarðar og Tröllaskagasvæðisins. 

Nú heimta menn helming Fljótaleiðarinnar í viðbót við Héðinsfjarðargöngin.