Jökulgilið; svæðið að Fjallabaki hefur lengi skákað öllu.

Giljaheimurinn sunnan við Landmannalaugar hefur lengi skákað öllu á norðurhveli jarðar hvað snertir fjölbreytni og litadýrð.

Þegar síðuhafi flaug með danska kvikmyndargerðarmenn um gilið fyrir fimmtíu árumm, bað einn þeirra um að gert yrði hlé á fluginu og lent við Veiðivötn vegna þess að hann væri orðinn veikur. 

Samt var það ekki ógleði eða uppköst sem veikin fólst í, heldur yfirþyrmandi ofurgleði, að honum liði eins og honum hefði verið kippt út úr jarðneskri tilveru inn í geðveikislegan veruleika einhverrar fjarlægrar plánetu og að það væri ofvaxið mannlegri getu að meðtaka svona mikið magn ólýsanlegrar fegurðar.   

Svæðið allt, Þrengslin, grænu hryggirnir tveir, Hrafntinnuhraun, Blámannshattur, Brandsgil, Ljótipollur, Kýlingar, Vatnaöldur, Hraunv-tn - listinn virtist endalaus. 

Nokkru sinnum síðar á næstu áratugum var flogið um gilið og meira að segja farið um það að vetrarlagi þegar öll gilin, hryggirnir, drangarnir og kvíslarnar nutu sín í hvítri vetrardýrð, en enda þótt sjónvarpsáhorfendur tækju andköf yfir þessari undursamlegu náttúrusmíð, voru nýjar og nýjar fréttir af virkjaamöguleikum á svæðinu tíðari.  

Þegar svæðið var síðar borið saman við sjálfan Yellowstone þjóðgarðinn, Bryce Canyon og önnur helstu náttúrudjásn Bandaríkjanna og þau voru þrátt fyrir rómaða fegurð hvergi nærri jafnokar hinna íslensku, harðnaði bara ásóknin í virkjanir á íslensku svæðunum. 

Fyrst núna virðist kannski vera að rofa til í þessum efnum, og ef svo er, er það mikið fagnaðarefni. Þótt það hafi tekið svona langan tíma. 

Myndin hér á síðunni er af forsíðu og baksíðu ársrits Landverndar, sem lá frammi á aðalfundi félagsins í gær, og hún er tekin að Fjallabaki af landslagi, sem hefur verið á aftökulista virkjanafíkla í hálfa öld vegna 35 megavatta, sem framleiða megi með drekkingu svæðisins. 

Þótt vænlegar horfi nú með að af því verði ekki, verður að halda vökunni í þeim efnum, því að það hefur áður gerst, að eftir að svo virtist sem búið væri að kveða þennan draug niður, hefur hann birst afturgenginn.  

 

Skákar þessi perla Stuðlagili?

Athugasemdir

[Sigurður Antonsson, 13.6.2021 kl. 16:15]

Fögur er hlíðin og aldrei oflofuð. Sé ekki fyrir mér að einhver nái taka af okkur gulleggið. Ef það verður fært í hendurnar fárra manna stjórn, þeirra sem ekki eru kosnir í sveitastjórnir eða Alþingi er voðin vís, sambærilegt og að setja nýtingu sjávarauðlindarinnar í hendur örfárra.

Í meira en tvo áratugi hafa ljósmyndarar og áhugafólk vegsamað litadýrðina að fjallabaki í ljósmyndabókum fyrir ferðamenn, í kvikmyndum og sjónvarpi og gert garðinn frægan. Hver fagmaðurinn á fætur öðrum lofað og dýrkað litadýrðin og auðnina. Gull Íslands, sem þarf að upplifa í kyrrð og oft með erfiði að fjallabaki og um fáfarna slóðir.

Fólkið sem byggir svæðin gerir okkur kleift að heimsækja þau. Að setja aðgengi að hálendisperlum undir fámennis stjórn gæti verið upphafið að endalokum, grósku mikils tímabils. Allir sjálfssprottnir Sauðár flugvellir að baki og aðeins sjáanlegir fuglum himinsins.

[Ómar Ragnarsson, 13.6.2021 kl. 16:48]

Reynslan af rekstri þeirra 30 þjóðgarða í átta löndum, sem ég hef skoðað, er hvergi sú sem hrakspár þjóðgarðaandstæðinga hér lýsa. 

Sauðárflugvöllur er ekki inni á því svæði sem nú stendur til að gera að hálendisþjóðgarði. 

[Sigurður Antonsson, 13.6.2021 kl. 18:44]

Þjóðgarðar eru mismunandi og samanburður við garða í fjölmennum ríkjum þar sem skipulag minnir meira á heraga ekki sambærilegt. Víðáttan í fyrirhuguðum hálendisþjóðgarði er mikill og ólíklegt að fjármagn sé á lausu til að gera eins vel og t.d. Bandaríkjamenn gera hjá sér. 

Með áhugamannasamtökum hefur tekist bærilega að skipuleggja ferðir fyrir sem flesta að Fjallabaki og í Landmannalaugar. Nálægðar sveitir eru með mikinn bakstuðning fyrir ferðamenn inn á hálendið og eiga að hafa eitthvað að segja um skipulag og ferðir. Í Öræfum eru frjáls samtök og fyrirtæki að draga að geysilegan fjölda ferðamanna og ferðamenn geta svo farið inn í Vatnajökulsþjóðgarð, þar sem er opinber stjórnsýsla, eftirlit kostað með skattfé. Snæfellsjökulsþjóðgarður er góðra gjalda verður með milljarða árlegum kostnaði?

Glapagoseyjar eru dæmi um fámennt og dýrt land þar sem aðsókn ferðamanna hefur verið takmörkuð, ferðamenn á bilinu 300-400 þúsund á ári. Engin vissa er fyrir því að Hálendisþjóðgarður á Íslandi verði velheppnaður ef markmiðið er óljóst. 

[Ómar Ragnarsson, 13.6.2021 kl. 20:06]

Það hefur verið gerð viðamikil og ítarleg hagfræðileg rannsókn á Snæfellsnessþjóðgarði sem sýnir, að fyrir hverja krónu, sem lögð er í hann græðast 23. Það er ekkert sem bendir til þess að í stækkuðum Vatnajökulsþjóðgarði, sem hálendisgarður á að verða, verði ekki jafnvel enn öflugri starfsemi frjálsra fyrirtækja um ferðamennsku en nú er.