Óþarfi að klifa á röngum fullyrðingum.

Innrás Bandamanna í Normandy 6. júní 1944 var forsenda þess að bjarga mætti sem flestum þjóðum í Mið- og Vestur-Evrópu frá því að lenda undir oki alræðisstjórna Hitlers og Stalín.

Innrásin var stærsta innrás af hafi í veraldarsögunni, markaði þáttaskil í stríðsrekstri Bandamanna í Evrópu og ber að halda merki hennar sem mest á lofti.

Er þetta ekki nóg?

Svo er ekki að sjá þetta sé nóg fyrir alla. Í mörgum fjölmiðlum hér er klifað á því að innrásin í Normandy hafi verið mesta hernaðarinnrás allra tíma.

Samkvæmt öllum helstu og viðurkenndustu heimildabókum um Seinni heimsstyrjöldina er þetta ekki rétt.

Í þeim öllum er innrás nasista í Sovétríkin 22. júní 1941 talin stærsta innrás hernaðarsögunnar. Meira en 3.000.000 hermenn réðust á 3000 kílómetra langri víglinu inn í Sovétríkin, búnir 3500 skriðdrekum, 600.000 vélknúnum ökutækjum, 750.000 hestum og þúsundum flugvéla.

Til samanburðar réðust 160.000 manns inn í Normandy á 80 kílómetra langri strandlínu.

Sama niðurstaða verður þótt herleiðangarnir séu skoðaðir í heild sinni frá upphafi til enda. Þótt þrjár milljónir hermanna Bandamanna hafi streymt til bardaga á Vesturvígstöðunum 1944 til 1945 voru það margfalt fleiri sem streymdu til vígvallanna í Sovetríkjunum.  

Enn fjarstæðari er þessi fullyrðing í leiðara Morgunblaðsins: "Um 150 þúsund hermenn..hófu með því frelsun hinnar herteknu Evrópu."   

Hver var þessi Evrópa sem nasistar höfðu hertekið? Jú öll ríki álfunnar frá Frakklandi til Úkraínu að Sviss og Svíþjóð undanskildum. Í júní 1944 stóð þegar yfir "frelsun hinnar herteknu Evrópu" á Ítalíu og á austurvígstöðvunum og hafði staðið yfir allt frá því í febrúar 1943, þegar Þjóðverjar töpuðu orrustunni um Stalíngrad.  

Það má færa rök að þeim skilningi leiðarahöfundar að leggja nasista og kommúnista að jöfnu en varla getur það talist sanngjarnt þegar rætt er um hlut Rauða hersins í styrjöldinni að meta hlut hans einskis.    

En, hvað um það, lítum á þessi orð leiðarans: "Innrásin markaði upphafið að endalokum nasismans".

Þessi orð fela í sér beina sögufölsun, því að svo vitnað sé aftur í öll helstu sagnfræðirit um Seinni heimsstyrjöldina var það orrustan um Stalingrad í árslok 1942 sem markað þau þáttaskil í styrjöldinnni að eftir það voru nasistar á samfelldum flótta á aðalvígstöðnunum, austurvígstöðvunum allt þar til Berlín féll vorið 1945. 

Sjá má setningar eins og "Stalingrad, the real turning point" í sagnfræðiritunum vegna þess að lengi eftir stríðið voru uppi kenningar á Vesturlöndum um það að orrustan um El Alamain í október 1942 hefið markað þáttaskilin.

En heraflinn sem barðist við El Alamain var  aðeins 5% af þeim herafla sem barðist á austurvígstöðvunum.

Ég tek undir með þeim, sem finnst að síst hafi verið of lítið gert með afmæli innrásarinnar í Normandy 6. júní 1944 og mikilvægi hennar. Nógu stórbrotin og árangursrík var hún þótt ekki sé sífellt verið að klifa á röngum fullyrðingum um hana.

  

Innrásarinnar minnst í Normandí

Tómlæti varðandi mannréttindabrot geta komið okkur í koll.

Í nokkur ár hef ég fylgst með því áhyggjufullur hvernig fólk ypptir öxlum og lætur sér fátt um finnast þótt beitt sé ólöglegum njósnum með símhlerunum og brotin með því mannréttindi, sem eru hornsteinn vestræns lýðræðis og frelsis.

Upplýsingar mínar og fleiri um þessi mál hafa ekki vakið hina minnstu athygli, heldur lætur fólk eins og þetta séu sjálfsagðir hlutir.

Oft er þetta sama fólkið og átti ekki orð af hneykslun yfir njósnum STASI og leyniþjónustunni í kommúnistaríkjum Evrópu á sínum tíma.

Því finnst sennilega að þetta sé í góðu lagi hér með því að nota sama orðalagið um þá sem hleraðir eru og um þá sem beittir voru harðræði og ólöglegum yfirheyrslum í Guðmundar- og Geirfinnsmálunum á sínum tíma: "Þetta eru nú engir kórdrengir".

Í umræðunni núna um ýmis mál sjást vaxandi merki þess að fólk sé reiðubúið til að gefa afslátt á mannréttindum, jafnvel þótt þau séu grundvöllur stjórnkerfis í lýðræðislandi, þar sem frelsi og jafnræði eiga að vera hornsteinar.

Hugarfarið að baki beitingu valds og mannréttindabrota er lúmskt, því að sé það látið afskiptalaust eða óáreitt veldur eftirgjöfin hættu á að það færist sífellt í aukana og að það muni fyrr eða síðar koma okkur í koll.  

Í minntist í fyrradag í bloggi á heræfinguna Norður-Víking 1999. Það ár stóð yfir mikil deila, sem nefnd var Eyjabakkadeilan og helstu þátttakendur í þeirri deilu voru annars vegar íslenskt náttúruverndarfólk, en hins vegar þáverandi valdhafar með utanríkisráðherra í broddi fylkingar.

Heræfingin var að vísu skráð á ábyrgð NATO en það hefði verið óhugsandi í frjálsu ríki að erlendur her æfði sig í að sprengja náttúruverndarfólk í tætlur á hálendi landsins með öflugust hertólum heims nema með samþykki utanrikisráðherra þess lands og hugsanlega að hans frumkvæði.

Svo sofandi var ég sjálfur yfir eðli þessa máls á þeim tíma, að ég sá engan veginn alvarleika málsins þá og vaknaði ekki til vitundar um það, fyrr en Andri Snær Magnason rifjaði það upp í bók sinni "Framtíðarlandið".

Nú sé ég að svo virðist sem allir virðist jafn sofandi yfir þessu máli og öðrum af svipuðum toga nú og 1999. Það er uggvænlegt.  

Kerfisbundin „mistök“ saksóknara

Framsýni og skilningur Roosevelts.

Þegar Japanir réðust á Pearl Harbor 7. desember 1941 snerust Bandaríkjamann einhuga gegn þeim í styrjöld, sem stóð í tæp fjögur ár. Fram að þessum degi, "day of infamy" eins og Roosevelt kallaði hann í ræðu sinni þegar lýst var yfir stríði gegn Japönum, hafði verið mjög sterk hreyfing einangrunarsinna í Bandaríkjunum sem hvorki vildi afskipti þeirra af hernaði Japana í Kína, sem staðið hafði stanslaust í fjögur ár né afskipti þeirra af styrjöldinni í Evrópu.

Nú var landið komið í stríð og vildu margir að Bandaríkjamenn einbeittu sér að því að fást við Japani. Það var afar skiljanleg afstaða, því að fyrsta hálfa ár stríðsins einkenndist af nær samfölldum óförum Kana og sigurför Japana, sem lögðu Suðaustur-Asíu undir sig allt suður undir meginland Ástralíu og vestur til Indlands.

En Roosevelt nýtt sér nú þann myndugleika, sem hann hafði öðlast með því að hafa þó búið Bandaríkin eins vel undir ófriðinn og kostur var, þrátt fyrir vanbúnað þeirra, og séð það fyrir að þátttaka þeirra í stríðinu hafði allan tímann verið óhjákvæmileg.

Hann krafðist þess og fékk því framgengt að stríðið við Þjóðverja og Ítali yrði sett á oddinn, jafnvel þótt með því yrði tekin mikil áhætta varðandi glímuna við Japani.

Með þessu sýndi hann mikla framsýni og skilning, því að í ljós kom, að minnstu munaði að Bandamenn misstu af lestinni í Evrópu og kæmu það seint til skjalanna þar með innrás í Frakkland, að Rússar myndu geta knésett Þjóðverja einir og marsérað vestur að Rín með afleiðingum, sem hefðu stórskert framtíðar valdajafnvægi í álfunni og gert Bretland að eins konar útverði vestræns lýðræðis eftir stríð.

Benda má á að kommúnistar urðu mjög áhrifamiklir á Ítalíu og í Frakklandi eftir stríðið og því var afar mikilvægt að halda veldi og áhrifum Rússa í skefjum.

Stríðið á Ítalíu 1943-45 sýndi, að fjallalandslagið þar hentaði Þjóðverjum afar vel svo að þeir gátu varist ofurefli í ljósi öflugra varnarlína sem þeir nýttu fjöllin til að gera.

Dæmi um það var eitt klaustur, Monte Cassino, sem tafði för hers Bandamanna í hálft ár, eitt og sér.  

D-dagsins minnst með tilþrifum