Tímamótaverkfall?

Í 45 ár hefur ekkert gerst í samskiptum á vinnumarkaðnum sem er hliðstætt því sem nú er að gerast í kjaradeilunni í Straumsvík.

Aldrei fyrr hefur það gerst í samskiptum erlendra stóriðjufyrirtækja og íslenskrar verkalýðshreyfingar að frá erlendum höfuðstöðvum eins þeirra hafi komið fyrirskipun, sem gilda á í fyrirtækjum þess alls staðar í heiminum um að laun megi ekki hækka í þessum fyrirtækjum.

Þar með er vinnudeilan í Straumsvík orðin hluti af launapólitík fyrirtækisins hvarvetna og það, sem gerist í henni, mögulega fordæmisgefandi fyrir verksmiðjur þess víða um lönd.

Í 45 ár hefur það smám saman orðið óhugsandi í hugum Íslendinga að verkfallsaðgerðir valdi stöðvun í söluferli afurða álfyrirtækis eins og nú stefnir í í Straumsvík.

Á sama tíma og þetta er að gerast er ekki hægt að ná í forstjóra Rio Tinto af því að hann er í fríi í skíðaferð.

Í ljósi þess að krafan um launafrystingu var algild hjá fyrirtækinu og sömuleiðis krafan um aukna starfsemi verktaka, vakna áhugaverðar spurningar.

Er fjarvera forstjórans merki um það að lítið sé að marka yfirlýsingarnar um að stjórn fyrirtækisins hafi alvarlegar áhyggjur af deilunni og stöðu þess?

Eða er fjarveran merki um að eigendur fyrirtækisins séu tilbúnir að loka álverinu í kjölfar þess að öllum starfsmönnum verði sagt upp, en frá talsmanni álversins hefur komið fram sá möguleiki "að taka alla starfsmenn út af launaskrá", sem verkalýðsforystan íslenska telur ólöglega framkvæmd á verkbanni.

Eða er fjarveran tákn um magnað kæruleysi hjá yfirstjórn Rio Tinto eftir að í 45 ár hefur aldrei kastast svo mjög í kekki í samskiptum álvera og starfsmanna þess og nú hefur gerst?

Yfirlýsing forstjóra Landsvirkjunar í dag um að ekki sé hægt að anna eftirspurn eftir íslenskri raforku kemur einmitt á þeim tíma sem báðir deiluaðilar í Straumsvík eru að meta vígstöðu sína.

Það má túlka sem svo, að verði álverinu lokað, verði ekki vandræði við að finna kaupendur að orkunni.

Álverið í Straumsvík hefur alla tíð verið eitt af þessum stórfyrirtækjum, sem á íslenskan mælikvarða hefur verið talið of stórt til að það megi gerast að því verði lokað.

Sömuleiðis hefur það verið trú Íslendinga að ekki sé hægt að hugsa sér traustverðugri viðskiptavin og kaupanda íslensks vinnuafls en álver.

Í 45 ár hefur verið hægt að treysta því vegna eðlis starfseminnar að verkföll muni aldrei lama starfsemi þess eða verða til þess að menn missi vinnuna og góð launakjör.

Aðgerðir eigenda álversins til að auka framleiðni og bæta afkomuna undanfarin ár hafa að þeirra sögn ekki skilað þeim árangri sem að var stefnt og álverð sé þar að auki of lágt til að reksturinn beri sig.

Þess er því krafist að launþegar við álverið taki á sig sinn hluta af þeim taprekstri sem nú ríkir.

Það skapar nýtt sjónarhorn, því að hingað til hefur þjóðin öll tekið á sig verðfall á áli með því að hafa ákvæði í orkusölusamningum þess efnis að verð á orkunni fylgi álverði.

Við upphaf verkfalls við Straumsvíkurhöfn í nótt verða tímamót, hvort sem þau tímamót verða stór eða minni, því að nú þegar er komin upp ný og tvísýnd staða þar sem öryggi 45 ára samfellds stöðugleika ríkir ekki lengur.  

  

„Rio Tinto þarf að hugsa sinn gang“

Breyttar aðstæður geta eyðilögt viðtöl á neyðarlegan hátt.

"Neyttu á meðan á nefinu stendur", sagði tröllskessan í þjóðsögunni.

Stundum eyðileggjast viðtöl ef þau eru ekki birt strax og geta líka orðið ónýt ef þau eru birt eða endurbirt alltof seint.

Dæmi: Í desemberbyrjun fyrir nokkrum áratugum fór ég austur í Gunnarsholt og tók viðtal við Svein Runólfsson landgræðslustjóra um þann einstæða viðburð að verið væri að plægja akur þar eystra.

Fréttastjórinn brýndi mig að nota tækifærið vel og koma með minnst tvær fréttir til baka.

Ég lengdi því viðtalið og gerði holdanautarækt og fleiri aðstæður að efni í annað viðtal.

Þegar ég kom næst á vakt þremur dögum síðar hafði veðrið gerbreyst. Það snjóaði strax daginn eftir viðtalið og jörð var alhvít. Það stakk dálítið í stúf við efni viðtalsins svo að það var ákveðið að bíða átekta eftir næstu þíðu af fjölmörgum vetrarþíðum sem venjulega koma á Suðurlandi.

Leið nú veturinn og alltaf biðum við fréttastjórinn eftir að þíðan kæmi. En veturinn reyndist verða einhver hinn snjóasamasti og kaldasti í manna minnum svo að snjóa leysti ekki fyrr en í maí, og þá var viðtalið orðið gersamlega úrelt og ónýtt.

Það var því aldrei sýnt.

Fyrirgefðu, Sveinn.

Iðrast birtingarinnar sáran