Bankar ríki í ríkinu?

Bankar og fjármálafyrirtæki reyndust vera ríki í ríkinu í ótal löndum í aðdraganda Hrunsins. Þrátt fyrir stór orð var fjármálakerfið ekki stokkað upp að neinu ráði í kjölfar hrunsins heldur lagðar miklar byrðar á almenning til þess að helstu orsakavaldar kreppunnar gætu náð vopnum sínum og lagt í aðra vegferð. 

Írar og Íslendingar voru í hópi þeirra þjóða sem gengu í gegnum miklar hremmingar og ganga raunar enn.

Ég sá athyglisverða fréttaskýringu á bandarískri sjónvarpsstöð varðandi völdl og áhrif bankanna. Var sú fréttaskýring síst af öllu til að gefa von um að vantraust bandarísks almennings á Bandaríkjaþingi minnkaði, en þingið nýtur nú aðeins trausts 7% þjóðarinnar.

Sjónvarpsmaðurinn nefndi tvo atburði, sem gerðust um svipað leyti, og vekja spurningar um það hvort um tilviljun var að ræða að þetta gerðist á svipuðum tíma.

Annars vegar það, að tillögur þingsins í málefnum bankanna fólu í sér svo stórfelldan flótta frá upphaflegum fyrirætlunum, að engu var líkara en að tillögur bankanna sjálfra hefðu orðið ofan á.

Hins vegar það, að þingið samþykkti að framlög fyrirtækja til framboða þingmanna mættu verða tíu sinnum hærri en hingað til.

Sjónvarpsmaðurinn upplýsti að bankarnir væru í hópi þeirra fyrirtækja sem styrkja stjórnmálamenn mest.

Hann þurfti því ekki að bæta við þeirri spurningu að úr því að bankarnir gætu tífaldað styrki sína hér eftir, var það þá tilviljun að þetta tvennt gerðist á svipuðum tíma, annars vegar mikil eftirgjöf gagnvart bönkunum og hins vegar heimild til margföldunar á framlögum þeirra til einstakra frambjóðenda og þingmanna? 

„Bankarnir hegða sér óásættanlega“

Óttinn er helsta og lymskulegasta vopnið sem fyrr.

Adolf Hitler notaði ótta þjóðanna við nýjan hildarleik heimsstyrjaldar til þess að þvinga fram samninga fyrir aðgerðum hans eða aðgerðarleysi gagnvart þeim. 

Þetta tókst honum í félagi við Mussolini að minnsta kosti átta sinnum í röð, ýmist með algeru aðgerðarleysi Breta, Frakka og Sovétmanna eða gegn máttlausum mótmælum:

Hitler fór óáreittur inn í Rínarlönd 1936, studdi Franco í borgarastyrjöld á Spáni 1936-39, Mussolini tók Eþíópíu 1935-36, Hitler tók Austurríki 1938, samdi um yfirtöku Súdetahéraðanna sama ár, tók Tékkóslóvakíu 1939 og Ítalir tóku Albaníu sama ár og Hitler gerði griðasamning við Stalín í ágúst 1939.

Einu viðspyrnuna veittu Íslendingar 1939 þegar þeir neituðu Þjóðverjum um leyfi til nota landið fyrir flug sitt yfir Atlantshaf en á svipuðum tíma tóku Íslendingar þó 30 norska skógarhöggsmenn fram yfir vel menntaða Gyðinga sem innflytjendur til landsins.  

Þrátt fyrir þetta hafði Hitler í ræðu og riti, svo sem í bók sinni Mein Kampf, gert skilmerkilega grein fyrir fyrirætlunum sínum. Höfuðatriðin voru yfirburðir hins aríska kynstofns "Ubermenschen" yfir undirmálsþjóðum, "Untermenschen" á borð við Slava og blökkumenn, "Drang nach Osten" til að skapa "Lebensraum" fyrir Þjóðverja, uppgjör við hina glæpsamlegu Bolsévika í Kreml og útrýming Gyðinga.

 Í ofanálag var stærsta atriðið í stefnu Hitlers "aldrei aftur 1918", þ.e. heitstrenging um það að aldrei framar skyldu þýskir ráðamenn "svíkja þjóð sína" með því að gefast upp fyrir erlendu hervaldi, heldur berjast til síðasta manns.

Það var ekki tilviljun að "frelsi gegn ótta" var eitt af fjórum tegundum frelsis, sem Roosevelt Bandaríkjaforseti setti fram sem markmið lýðræðisþjóða heims.

Nú stendur yfir barátta fyrir þessu mikilvæga frelsi, sem er einn af hornsteinum vestrænnar lýðræðis- og mannréttindahugsjónar.

Það vita blóðþyrstir og hatursfullir vígamenn andstæðingar frelsis, mannréttinda og lýðræðis vel, og þess vegna fremja þeir voðaverk sín á þann hátt að það skapi sem mestan ótta.

Ef þeim tekst að ná því markmiði sínu að láta óttann glepja okkur sýn, svo að við hættum að þora að láta skoðanir okkar í ljósi og grípum í staðinn til óttablandinna ráða þar sem ofbeldi, kúgun og brot á mannréttindum eru talin réttlætanleg, ná þeir því takmarki sínu að koma á svipuðu ástandi hjá okkur og ríkir þar sem forneskjulegar og villmannlegar kúgunaraðferðir í grimmilegri og öfgafullri framkvæmd og túlkun á trúarsetningum eru orðnar yfirsterkari landslögum hjá þjóðum, sem hafa mannúð, mannréttindi, lýðræði og frelsi sem leiðarsteina.

Munum, að frelsi frá ótta var eitt af fjórum tegundum frelsis Roosevelts, og að hinar þrjár voru: Tjáninga- og skoðanafrelsi, trúfrelsi og frelsi frá skorti.       

Einn hefur gefið sig fram

Sleppti einni af fyrstu Toyotunum.

Þegar Toyota kom til sögunnar hér á landi 1965 opnaðist möguleiki til þess að eignast duglegan en mjög ódýran ferðabíl til að fara í erfiðar ferðir um allt land til að skemmta á öllum árstímum.

Fram að þeim tíma hafði ég notað minnstu bíla landsins af NSU-Prinz gerð. 

Ástæðan fyrir hikinu gagnvart jeppunum var sú að fram að þessum tíma voru einu jepparnir sem veittur var stórfelldur bændaafsláttur af á opinberum gjöldum, Willys, Rússajeppi GAZ 69 og Land Rover. Allir þessir bílar stóðust þær kröfur um bændaafslátt að vera styttri en 2,40 m á milli öxla en en þá skorti alla vélarafl, fannst mér, voru með fjögurra strokka kraftlitlar vélar.

Toyota Landcruiser var hins vegar með sex strokka vél, aflmikla vél á þeirra tíma mælikvarða, og aðeins voru 2,29 metrar á milli öxla þannig að hann féll óvænt inn í afsláttarkerfið góða. 

Ég ákvað því að skella mér í hóp þeirra fyrstu sem fengi sér slíkan bíl, en í þeim svifum bárust fréttir af alveg nýjum bandarískum jeppa, Ford Bronco, sem var líka nógu stuttur, 2,33 m á milli öxla, með sex strokka kraftmikla vél, en heldur minni, léttari og eyðslugrennri en Landcruiserinn, auk þess sem hann var með gormafjöðrun að framan og mun þýðari en Toyotan.

Ég gerðist því þátttakandi í svonefndu Bronkó-æði sem gekk yfir landið og varð af tækifæri til þess að taka þátt í innreið bíltegundar, sem hefur notið mestu vinsælda sem um getur í sögu bílsins á Íslandi.

Báðir þessir bílar, fyrstu árgerðir af Ford Bronkó og Landcruiser, voru hins vegar einstaklega góðir bílar og merkilegt hve margir af þeim eru enn gangfærir. 

Og upprunalegi Landcruiserinn hefur verið framleidur í Brasilíu að mestu leyti óbreyttur í hálfa öld undir nafninu Toyota Bandeirante.

Ég bætti fyrir Toyota "svikin" 1965 síðar á ævinni og set hér inn þrjár myndir af "minnsta Toyota jöklajeppa landsins", Hi-Lux árgerð 89, þar sem hann er að leggja af stað síðdegis með bátinn "Örkina" austur að Kárahnjúkum vorið 2006 og er síðan á neðstu myndinni eldsnemma morguninn eftir kominn hálfa leið á leið út Eyjafjörðinn. 

Miðmyndin er af honum þegar ég skildi hann eftir á Sauðárflugvelli seint í október síðastliðnum, nú orðinn fornbíll. 

Bandarískt jeppatímarit valdi fyrstu gerð Bronco sem besta jeppa allra tíma, miðað við þann tíma sem hann var framleiddur og það er ekki svo galið val. Bíllinn var að vísu aðeins framleiddur í 11 ár frá 1966-1977, en með átta strokka vélinni, sem kom 1967-8 var hann alveg dýrlegur jeppi.

Ég lét setja millisæti frammi í, lækka gólfið afturí miklu meira en aðrir gerðu og setja tvö hliðarsæti aftast, og þá gat 9 manna fjölskylda ferðast saman í bíl, sem var styttri en Yaris er nú !  

  

Toyota fagnar 50 ára afmæli á Íslandi

Sem betur fer fældu þeir þá bestu í burtu.

Ekki þarf að fara í grafgötur með vilja þeirra kumpána Adolfs Hitlers og Benito Mussolinis til að framleiða gereyðingarvopn. 

Þeir þorðu ekki að beita eiturgasi af ótta við að slíkar árásir yrðu endurgoldnar en framleiðsla kjarnorkusprengju var heillandi í augum Hitlers.  

Tveir vísindamenn þessa tíma eru einkum tengdir við gerð kjarnorkusprengjunnar, Albert Einstein og Enrico Fermi. Einstein ásamt fleirum vakti athygli ráðamanna Bandamanna á möguleikunum til framleiðslu kjarnorkusprengju og Fermi var talinn "faðir kjarnorkusprengjunar" því að hann var aðalmaðurinn á bak við hina tæknilegu og eðlisfræðilegu hlið smíði hennar. 

Einstein hraktist úr landi undan Gyðingaofsóknum nasista og Fermi flúði líka frá Ítalíu til Bandaríkjanna vegna kynþáttaofsókna Mussolinis.

Þetta er kannski það eina jákvæða sem hægt er að finna varðandi kynþáttaofsóknir nasista og fasista.

Annað jákvætt er það hve óhæfir margir af helstu stjórnendum nasista voru.

Hafa sagnfræðingar í vaxandi mæli þakkað það vangetu þeirra að þeir töpuðu stríðinu.

Sagt er að þegar Churchill var í miðju stríðinu greint frá fyrirhuguðu banatilræði við Hitler hafi hann beðið menn fyrir alla muni að láta hann í friði, því að lifandi væri hann besti bandamaður þeirra.

Hafði Churchill vafalaust í huga þráhyggju Hitlers þegar hann bannaði lífsnauðsynlegt undanhald og setti ofan í við eða rak frábæra hershöfðingja eins og Heinz Guderian og Erwin Rommel um stundarsakir ef þeir dirfðust að mögla.

Von Manstein var snjallasti hershöfðingi Hitlers, skipulagði einhverja snjöllustu herför allra tíma inn í Niðurlönd og Frakkland í maí-júní 1940 og var snillingur í undanhaldshernaði hugmyndafræðinni á bak við hana, svo sem björgun hersveita frá Krímskaga, Sardiníu og Austur-Prússlandi.  

Hermann Göring var afleitur eins og best kom fram í orrustunni um Bretland og hinni fráleitu áætlun um að nota loftbrú til að bjarga 6. hernum í Stalingrad frá ósigri. Hann lét glepjast af snilldarlegri björgun meira en 100 þúsund manna herafla Þjóðverja, sem lokaðist inni í rúma þrjá mánuði við bæinn Demyansk norðvestur af Moskvu í ársbyrjun 1942.

Þá tókst með loftbrú að flytja hátt í 20 þúsund særða hermenn í burtu, álíka marga bardagahæfa inn, birgja herinn upp af hergögnum og vistum og ná honum út úr herkvínni.

Við Stalingrad var um að ræða þrefalt stærri her auk þess sem lofther Rússa var orðinn miklu öflugri en við Demyansk.  

Þegar Albert Speer var falið að taka yfir skipulagningu á hernaðarframleiðsu Þjóðverja tók hún risastökk fram á við svo að vopnaframleiðslan var meiri 1944 en nokkru sinni fyrr þrátt fyrir hinar hrikalegu eyðileggingu sem loftárásir Bandamanna olli.

Það sýndi hve óhæfir fyrirrennarar Speers höfðu verið.

Þegar Ernst Udet, afburða flugmaður, var gerður að yfirmanni, kom fljótt í ljós að hann var algerlega vonlaus í slíku starfi og hlutverkið var honum svo gersamlega um megn að hann framdi sjálfsmorð.

 

Fundu leynilegt kjarnorkuver nasista

"Löng og krókótt leið..."

"Long and winding road" söng Paul McCartney á sínum tíma og vandamál heilbrigðiskerfisins okkar ná 15 ár aftur í tímann og gæti þess vegna tekið 15 ár að leysa þau, því að þetta er langtímavandamál og ristir miklu dýpra en svo að einir kjarasamningar leysi þau. 

"Ef flótti lækna úr landi heldur áfram, veit ég ekki til hvers var verið að gera þennan samning" segir einn bloggarinn í dag. 

Ég held að svarið við þessu sé, að eins og er sé þetta spurning um að byrja á því að búa til einhverja viðspyrnu til þess að minnka flóttann og að það þurfi langtímaáætlun til að að forðast það að við verðum 2. flokks þjóð í þessum efnum með tilheyrandi keðjuverkunum út í allt efnahagslífið og þjóðlífið. 

Staða lækna er einfaldlega þannig, að þeir, sem okkur bráðvantar mest til starfa, sérfræðingar á hinum ýmsu sviðum, hafa menntast og unnið erlendis og eiga því afar auðvelt með að fara þangað til starfa fyrir miklu hærri laun og þó einkum miklu betri starfsaðstöðu. 

Í athugasemdum við annan pistil hér á síðunni koma fram tölur um það hvað nágrannaþjóðir okkar ýmsar eyða í sín heilbrigðiskerfi á hvern íbúa. Þar stingur í augu hve miklu minna er varið í þetta hér á landi en í öðrum löndum.

Ástæðan er sú að fyrir um 15 árum hófst hér mikill söngur um það að langmest opinbert fé færi í heilbrigðis- og velferðarkerfið og að þar væri eftir mestu að slægjast við að draga úr útgjöldum og spara.

Alveg gleymist og gleymist enn, að hærri meðalaldur, vaxandi veikindi og örorka vegna óheilbrigðs lífsstíls er jafnt og þétt að fækka þeim, sem eiga að vinna fyrir hinum sístækkandi hluta þjóðarinnar sem kerfið þarf að þjóna.

Einnig að flóknari og dýrari tækni eykur útgjöldin.  

Felur í sér algjöra uppstokkun

Óendanlega margar jarðir?

Ef eilífðin og óendanleikinn eru ráðandi í alheimi sem er óendanlega stór og tíminn byrjaði aldrei og endar aldrei eru óendanlega miklar líkur á tvífarajörðum og tvíförum okkar. 

Ég bið því að heilsa tvífara mínum, sem situr og er að blogga það sama og ég eða svipað og ég, við skiptum hugsanlega um líkama í draumum okkar í nótt í krafti fjarhrifakenningar Helga Pjeturss og vitnum í sömu ljóðlínuna um Drottin allsherjar:

"Vítt um geim um lífsins lendur

lofuð séu´hans verk.

Felum okkur í´hans hendur

æðrulaus og sterk.  

 

Fundu plánetu líka jörðinni

Rímar við fyrstu upplifun mína af dauðanum.

Þegar ég var fimm ára gamall í sumardvöl að Hólmaseli í Flóa talaði aðeins eldri drengur á bænum, sem ég lék mér oft við, um það að hænur gætu synt. Ég trúði honum ekki og þetta endaði með því að við klófestum hænuunga og settum hann í vatn í tunnu til að sannreyna þetta. 

Unginn var heitur í höndum mér og óskaplega hræddur, og ég fann hvernig hjarta hans barðist ótt og títt. 

Unginn virtist í fyrst geta synt því að hann hamaðist með fótunum og vængstubbum sínum og komst á nokkra ferð, en síðan hægðist á honum og loks flaut hann bara líflaus og drukknaður. hann. 

Þegar ég hélt á vesalings unganum dauðum og köldum í lófa mér og fann að hann var strax byrjaður að kólna og hjartað sló ekki lengur var það fyrsta upplifun mín af dauðanum og hún var gríðarlega sterk. 

Svo sterk voru þessi viðbrögð að ég gat engan veginn sofnað um kvöldið af ótta við að þegar ég sofnaði væri ekki víst að ég vaknaði nokkurn tímann aftur. 

Það var að sjálfsögðu fullkomlega órökrétt að meiri hætta væri á því að deyja í svefni í vöku, en réðist sennilega af því hve svefninn virtist líkur dauðanum hvað það varðaði að þá væri manni kúplað út úr meðvituðu lífi. 

Þessi tilfinning var svo óviðráðanleg og sterk að hún hélt mér vakandi langt fram á nótt þangað til ég leið loks útaf. 

Ég óttaðist ekki aðeins dauðann og það að deyja kannski strax, heldur var engu líkara en ég óttaðist það mest að vera ekki vakandi þegar ég dræpist og mætti því helst ekki sofna það sem eftir væri ævinnar. 

Vandamál hinnar sextán ára gömlu stúlku rímar við þessa fyrstu upplifun mína, sem bráði af mér næsta dag eftir að fyrir lá að ég gæti ekki fengið það uppfyllt að vera vakandi til æviloka. Að þessu leyti held ég að ég skilji hið sérkennilega vandamál dönsku stúlkunnar, sem er kannski aðeins sérkennilegt vegna þess hve lengi hún hefur verið haldin þessari óviðráðanlegu tilfinningu.  

„Mamma, nú mun ég deyja“

Alvöru áhættugerningur.

Það er athyglisverð tilviljun að sama daginn og Vestur-Íslendingur framkvæmir það sem kallað er "lífshættulegur áhættugerningur" er verið að leika sér með mun stærri og alvarlegri áhættugerning þar sem er læknadeilan svonefnda. 

Það var ljóst að eldsprengingunni í gervivíkingaskipinu í Reykjavíkurhöfn var stjórnað með fjarstýringu og ekki sett í gang fyrr en í þann mund sem kappinn hafði stokkið yfir eldtungurnar á borðstokkunum og var að lenda í sjónum. 

Læknadeilan er hins vegar alvöru áhættugerningur þar sem teflt er með líf margra og ekki hægt að stjórna því með fjarstýringu hvort eða hvenær mannslífi er fórnað eða stórfellt og óbætanlengt heilsutjón verður. 

Burtséð frá málstað deiluaðila og málsatvikum er þetta mál nú að fara út fyrir verjandi mörk. 

„Þetta er mjög alvarlegt ástand“

Komnar á fimmta hundraðið.

Þegar fyrrverandi útvarpsstjóri taldi sig knúinn til að veita stöðugum árásum á Ríkisútvarpið andsvar tiltók hann að frá 2008 hefðu birst 350 slíkar aðfinnslur í Morgunblaðinu einu. 

Sem dæmi um slíkar árásir má nefna ásakanir um hlutdrægni fréttastofu Sjónvarpsins sem hefði verið landráðum líkust með því að taka viðtal við fulltrúa Norðmanna í samninganefnd um makrílveiðar á Norður-Atlantshafi. Var þó búið að taka margsinnis viðtöl við íslenska samningamenn um makrílveiðarnar. En til voru þeir sem töldu ámælisvert að tala við aðra aðila deilunnar. 

Þessum útvarpsstjóra varð ekki vært en samt heldur flaumurinn áfram og einnig er á stundum hart sótt að fréttastofu Stöðvar 2.  

Þannig má með snöggu innliti í net og fjölmiðla í dag sjá tvo slíka pistla, þar sem fréttastofurnar eru sakaðar um hlutdrægni. Björn Bjarnason átelur fréttastofu Sjónvarpsins fyrir að hafa sagt fréttir af því hvaða afleiðingar verkfall lækna, sem hófst í gær, muni hafa á störf spítalanna, en þar var meðal annars  fólst meðal annars fjöldi þeirra aðgerða sem þyrfti að fresta.

Björn telur þetta ekki hafa fallið undir hugtakið fréttir því að þetta hefðu verið spádómar! Og með þessu hefði fréttastofan verið að knýja á um útkomuna úr deilunni!

Í leiðara Morgunblaðsins fær Stöð 2 ákúrur með því að voga sér að taka við tal við Össur Skarphéðinsson, sem hafi verið með fjarstæðu- og spunakennda fréttaskýringu vegna yfirlýsingar forsætisráðherra um afturköllun aðildarumsóknar að ESB.

Segir orðrétt í leiðaranum: "Slíkar fréttaskýringar pólitískra spunameistara gera lítið fyrir áhorfendur annað en að draga úr trúverðugleika fréttatímans og fréttamannsins."

Og í lokin er hnykkt á með því að segia: "Að fréttastofan taki þátt í spunanum er annað og verra mál."

Ofangreind dæmi af ótal mörgum sýna, að ljósvakafréttastofurnar vinna sér til óhelgi í augum þessara óstöðvandi síbyljugagnrýnenda með því einu að taka viðtöl við báða aðila eða dirfast að leita upplýsinga um annað en það sem þegar hefur gerst.

Er það íhugunarefni að meðal þeirra sem hamast mest gegn fjölmiðlunum eru fyrrverandi og núverandi ritstjórar, sem maður hélt að hefðu kunnað eitt af boðorðum fréttamennsku:

Hvað? Hverjir? Hvenær? Hvernig? Af hverju? Hvaða sjónarmið? Hvað svo? 

Pistlarnir og ummælin í Morgunblaðinu einu um hina vondu fréttastofu Sjónvarpsins voru orðnir 350 í tíð fyrrverandi útvarpssstjóra. Líklega eru þeir nú komnir vel á fimmta hundraðið, því að ekki linnir þessari síbylju.  

 

    

Samningafundi slitið

"Það endar með því..."

Það var hent á lofti fyrir rúmri öld þegar kerling ein frétti af því að Þjóðverjar hefðu sagt Frökkum stríð á hendur og varð að orði: "Þetta endar með því að þeir drepa einhvern." 

Og það var hlegið að ummælum kerlingar, en áður en yfir lauk höfðu um 10 milljónir ungra manna verið drepnir í algeru tilgangsleysi. 

Nú má sjá á tveimur sviðum hjá okkur, hjá Landhelgisgæslunni og í ástandi heilbrigðiskerfisins að ef ástandið á þessum sviðum heldur svona áfram óbreytt muni það enda með því að einhver láti lífið. 

Og rétt eins og 1914 er það rammasta alvara en ekki tilefni til að hafa í flimtingum. 

Öryggi sjómanna stefnt í tvísýnu