Aldrei að vita hvað kaupahéðnum dettur í hug.

Black Friday og Cyber Monday eru dæmigerðir fyrir það að meira að segja sé hægt fyrir kaupahéðna að nýta atburð í sögu Bandaríkjanna, sem hafa engin tengsl við aðrar þjóðir, til þess að gera sér stórgróða. 

Í þessu tilfelli er atburðurinn landnám hóps Englendinga á austurströnd Bandaríkjanna, sem fæddi af sér Thanksgiving day. 

Nú bregður svo við að það eru Kínverjar sem eiga hugmyndina að degi einhleypra, sem er margfalt skárri hugmynd eins og hinar tvær og alveg jafn ágæt og dagur elskenda, sem á sér sögu margar aldir aftur í tímann í mörgum löndum. 

Orðinn stærstur af „risunum þremur“

"Á hreindýraslóðum", kvikmyndin, sem mönnum sást því miður yfir.

Kvikmyndin "Á hreindýraslóðum", sem Eðvarð Sigurgeirsson tók í ferð inn í Kringilsárrana 1943, var friðaður allt fram til 2006, þegar byrjað var að drekkja honum í aurvatn Hálslóns vegna Kárahnjúkavirkjunar. 

Raunar er textinn með myndinni einstakur að öllu leyti, langt á undan sinni samtíð og raunar framúrstefnulegur enn í dag, eins og sést vel á þeim hluta hans sem Andri Snær Magnason birtir í bók sinni Sagan af tímanum og vatninu. 

Gildi Kringilsárrana fólst ekki aðeins í einstæðum jarðminjum og gróðurfari, heldur einniggn í því að þetta gróðurfar og skjól í þeim hluta hans, sem hallaði niður að Jöklu, tryggði tilveru dýranna, sem annars voru í útrýmingarhættu hér á landi. 

Sá fjórðungur ranans, sem sökkt var í aur Hálslóns var einmitt skjólsælasti hluti hans, og jökulsárnar Kringilsá og Jökla sáu um að vernda dýrin fyrir ágangi. 

Ef þessi kvikmynd hefði orðið að gagni sem heimild við kynningu á svæðinu, sem umturnað var vegna lónsins, hefði það getað orðið mikilsvert. 

Því miður sást mönnum yfir það. 

Nú má Kringilsárrani muna fífil sinn fegri, fossunum þremur í Kringilsá verið drekkt, þremur í aur og þess efsta, stærsta foss á hálendinu norðan Vatnajökluls, bíða sömu örlög, en er reyndar á kafi í lóninu frá júlí/ágúst og fram á vor. 

Hreindýrin, sem áður voru í rananum og á Brúaröræfum eru farin og stækkandi hluti ranans er sandi orpinn vegna leirfoks fyrri hluta sumars. 

Hreindýrin veidd þrátt fyrir friðun

Drengskapur Dana var einstakur á heimsvísu.

Það þarf ekki annað en að skoða frægustu söfn heims til að sjá hve einstakan drengskap Danir sýndu Íslendingum með hinni miklu afhendingu helstu íslensku handritanna 1971. 

Í frægustu söfnunum í París og London eru firn af mörgum af merkustu minjum og dýrgripum heims, sem þessar nýlenduþjóðir sönkuðu að sér í nýlendunum í Afríku og Asíu og dettur ekki í hug að skila til síns heima. 

Þetta þýðir að vísu ekki að ekkert megi endurskoða varðandi íslensku handritin í ljósi reynslunnar sem fengist hefur í tæpa hálfa öld, en varast skyldi að hrapa að gassafengnum niðurstöðum. 

Þess má geta í þessu sambandi að Jón Sigðursson hafði lungann af starfsævi sinni laun frá danska ríkinu þegar hann bjó í Kaupmannahöfn og vann þar ómetanlegt starf í þágu dsnskrar og norrænnar menningar. 

Fágætt verður það að teljast á heimsvísu í ljósi þess að Jón var forystumaður í sjálfstæðisbaráttu Íslendinga, að hann hefði slíka stöðu hjá ígildi nýlenduveldis. 

Handritin eigi heima í Danmörku

Eitt flóknasta og erfiðasta viðfangsefnið.

Deilur um fíkniefni hafa verið áberandi í íslensku þjóðlífi og stjórnmálum síðustu 130 ár.

Því að áfengi er fíkniefni, og sett var á áfengisbann 1915 en síðan aflétt 1937 eftir þjóðaratkvæðagreiðslu. 

Sterkur bjór kom 1989 og sí og æ eru lögð fram frumvörp um sölu víns í almennum verslunum. 

Áhugafólk um kannabis mæla með því að leyfa neyslu þess á svipaðan hátt og vín er leyft, en þeir, sem gerst ættu að vita um afleiðingar þess, fólk, sem hefur farið í meðferð vegna hassneyslu eða fengist við slík mál, mælir margt sterklega gegn því að fara að fjölga leyfðum fíkniefnum. 

Meðal röksemda gagn því að leyfa hassið, er sú, hve lúmsk að því er virðist sakleysileg neysla þess sé;  og oft á tíðum grunnur undir neyslu sterkari efna. 

Ekki einfalt að afglæpavæða neyslu fíkniefna

Midflokkurinn leitar af listfengi ad kjósendum.

Páll Magnússon hittir naglann á höfuðiðð varðandi þau atkvæðamið, sem Miðflokkurinn leiti á til að afal sér auðfengis fylgis; þ. e. inn í "hjarta Sjálfstæðisflokksins". 

Þess utan virðist Miðflokkurinn sækjast eftir fylgi vaxandi hópa á Vesturlöndum, sem hefur illan bifur á alþjóðasamvinnu og alþjóðahyggju, styður "sterka leiðtoga" sem boða harða þjóðernisstefnu og sjá tollamúra sem öflugt tæki til að efla hag viðkomandi ríkis inn á við. 

Flokkar af þessu tagi hafa verið skilgreindir sem populistaflokkar og er svo sem ekkert við því að segja í lýðræðisþjóðfélögum að flokkar leiti sér fylgis eftir lýðræðislegum leiðum, svo framaum heimildum m sem helstu skilyrðum lýðræðis sé fylgt og umræðan byggð á yfirvegun og traustum heimildum.

En verra er ef æsingur, falsfréttir, yfirboð og spil á tilfinningar brengla og afvegaleiða umræðuna. 

Skaðinn var þegar orðinn, en hve mikill var hann?

Þegar WOW varð gjaldþrota hafði hallarekstur félagsins þegar valdið miklu tjóni.

Fyrir þá, sem þurftu að taka ákvörðun um aðgerðir, var spurningin aðeins, hvaða aðgerðir myndu valda minnstu tjóni þegar upp yrði stað. 

Það verður ekki fyrr en komin verður reynsla á þá leið, sem var farin, sem hægt verður sð setjast niður og reyna að finna út með samanburði, hvaða fjárhæðir mismunandi leiðir hefðu kostað. 

Hefði til dæmis komið til greina að gera svipað og þegar stórt fyrirtæki varð gjaldþrota síðasta vetur, að þrotabúið hefði haldið rekstrinum áfram til að byrja með?

Fall WOW vegur þungt í frumvarpi til fjáraukalaga

Enn á ný sækja múrarnir á.

Fram til 1989 voru múrar, bæði rammgerir og raunverulegir eins og Berlínarmúrinn, eða virkir í fjölbreytilegu formi, áberandi í samskiptum þjóðanna. 

1947 sagði Winston Churchill í frægri ræðu sem kennd var við Fulton að rammgert Járntjald hefði verið reist frá Eystrasalti í norðri suður til Miðjarðarhafs. 

Fram eftir öldinni var ígildi múrs í formi Apartheid aðskilnaðarstefnu stjórnvalda hvítra í Suður-Afríku og fyrsta aðgerð Gandhis sem féll undir hugtakið borgaraleg óhlýðni beindist gegn hindrunum sem voru við lýði í landinu. 

Norður-Kórea varð æ lokaðra land.

En síðan gerðist að Berlínarmúrinn og Járntjaldið og Apartheid stefnan í Suður-Afríku féllu óvænt, og heimurinn stóð í þeirri trú að upp væri runnin tími brúa í stað múra. 

En á síðustu árum er þetta að snúast við. Komnir eru til valda áhrifamiklir stjórnmálaflokkar, ríkisstjórnir og valdagráðugir leiðtogar, sem vilja ólmir reisa múra í stað þess að byggja brýr. 

Norður-Kórea r lokuð sem aldrei fyrr, mikill múr hefur verið reistur til að loka Palestínumenn inni í hernumdu landi sínu og hart sótt fram í því að reisa úr milli Bandaríkjanna og Mexíkó. 

Ótaldar eru allar þær fjölbreyttu aðgerðir sem eru ýmist komnar í gildi eða verið að undirbúa, og birtast í formi tollmúra og hliðstæðra hafta. 

Enn á ný sækja múrarnir á.

Á sínum tíma stóð Reagan Bandaríkjaforseti við Brandenborgarhliðið og grátbað Gorbatsjov að rífa múrinn. 

Núverandi forseti BNA er hins vegar önnum kafinn við að mæla fyrir því að reisa múra af fjölbreyttu tagi nánast hvar sem því verður við komið og verði stærsta draumsýn hans að veruleika, mun glæsilegasti múr okkar tíma rísa, meira en 3000 kílómetra langur, og afgirða hinn endurheimta glæsileika Ameríku, sem er aðeins norðan þessa glæsta mannvirkis.  

Og ekkert var eins

Kuldatrúarmenn hörfa aftur um árþúsundir.

Afneitarar hlýnunar loftslags sem héldu jafnvel fram hraðri kólnun á timabili, hafa nú byrjað að hörfa nokkur árþúsund og allt að milljónir ára aftur í tímann, með þeirri röksemd að hlýnunarskeið fyrir þúsund árum og annað hlýnunarskeið fyrir tvö þúsund árum hafi ekki haft neinar hamfarir í för með sér. 

Með því að jafna núverandi byrjun á enn stærra og langvinnara hlýnunarskeiði við hin gömlu hlýnunarskeið ganga afnteitararnir alveg fram hjá þeirri staðreynd að fjöldi jarðarbúa var fyrir öldum og árþúsundum aðein örlítið brot af því sem nú er, og stór svæði á okkar dögum með hundruðum milljóna íbúa, sem munu verða fyrir barðinu á hækkun sjávar og öðrum afleiðingum hlýnandi loftslags, voru jafnvel óbyggð fólki fyrir eitt þúsund eða tvö þúsund árum. 

Sem íslenskt dæmi um þá gerbreytingu sem ný eða fjölmenn byggð veldur, eru snjóflóðin mannskæðu á Norðfirði, Flateyri og Súðavík þar sem fórust rúmlega 50 manns samtals af því að komin var þéttbýl byggð þar sem engin byggð hafi verið áður.

Annálsritarar fyrri alda greindu ekki frá þessum flóðum, af því að ekkert tjón varð af þeim. 

Samtímis flóðinu á Flateyri féll langsstærsta snjóflóðið innst í Dýrafirði.

Það snjóflóð vakti enga athygli því að búið var að færa þjóðveginn utar í fjörðinn og engin fórst í því.

Annað íslenskt dæmi:  Eyjafjallajökull. Þótt gosið í honum á nítmjándu öld hefði verið með jafn mikluð  öskufalli og gosið 2010 ekki haft nein áhrif á samgöngurnar eins og þær voru á  19. öld. 

Að sjálfsögðu á að miða mat á áhrifum hlýnunar á okkar tímum við það ástand heimsbyggðarinnar sem nú er, en ekki á það ástand sem ríkti við gerólíkar aðstæður fyrri árþúsunda. 

Metfjöldi gróðurelda

Gráa svæðið að dökkna og stækka.

Það var sagt um daginn að nýjustu fréttir um að Ísland væri komið á gráan lista varðandi mikilsverð mál myndi ekki hafa nein áhrif. 

Nú verður að útskýra betur tengda frétt á mbl.is um að Ísland sé komið á bannlista og ítreka að þetta sé allt saman í viðunandi lagi. 

Ísland sett á bannlista

Hver er stærsti ókostur falsfrétta?

Stigmögnun svonefndra falsfrétta varðandi stjórnmál undanfarin ár er auðvitað alvarleg ógn við lýðræðið, en annar ókostur þeirra er jafnvel enn verri, en er það lúmskur, að sjaldan er á hann minnsti. 

Hann er sá, að þegar magn stórlega misvísandi frétta er komið yfir ákveðin mörk, myndast hætta á því að meirihluti kjósenda hætti að trúa nokkurri frétt, hvor sem það er falsfrétt eða óhrekjanleg staðreynd sem felst í henni og bæti jafnvel um betur með því að hætta alveg að fylgjast með nauðsyhlegum staðreyndum.  

Ef niðurstaðan verður þessi, hrynur helsta grunnstoð virks nútima lýðræðis. 

Og stuðningsmenn helstu talsmanna þjóðernisofstækis og svokallaðra sterkra leiðtoga þeirra, sem vilja beita svipuðum aðferðum og notaðar voru fyrir Seinni heimsstyrjöld, eru að sjálfsogðu manna iðnastir við að breiða út eigin falsfréttir en saka jafnframt aðra hástöfum um að gera það. 

Ábyrgð stjórnmálamanna er mikil