"Flóðavarnargarðurinn hefur æpt á hækkun í marga áratugi.

"Katla kemur" hefur verið orðtak hjá mörgum Skaftfellingum í meira en hálfa öld.

Amma mín heitin, Ólöf Runólfsdóttir frá Hólmi í Landbroti, uppalin á Svínafelli í Öræfum, sagði mér frá Kötlugosinu 1918 fyrir 70 árum þegar hún var 22ja ára, og því mikla róti, sem það gos hafði á fólkið eystra, þar á meðal hana og Þorfinn Guðbrandsson, en bæði fluttu til Reykjavíkur og tóku þar saman. 

Síðan hef ég beðið eftir Kötlu. 

Einnig eftir næsta Heklugosi, einkum á meðan ég dvaldi langdvölum við Hvolsvöll sumrin 2010 til 2014.  

Hugsunin er ekki sú, að ég, Reynir Ragnarsson eða aðrir vilji að næsta Kötlugos verði jafn skætt og hættulegt og gosið 1918, heldur kannski frekar einskonar einkasamtal við hana þegar ég er á ferð um þetta svæði og veður er gott síðsumars, nokkurn veginn svona: 

"Heyrðu, gamla, það vita allir, að þú ætlar hvort eð er að gjósa. Verst er ef þú gýst snemma að vori þegar gróðurinn er lítill og viðkvæmur og askan þín drepur því mest. 

Og af því að líkurnar fyrir stóru gosi aukast yfirleitt við það að langt líði á milli gosa, væri skárra ef þú ert ekki að draga þetta lengi eða að safna í stórgos.

Nú er gott veður þar sem allir sjá til þín og úr því að kemur fyrr eða síðar, hvað sem hver segir, gerðu það þá nú svo að það sé afstaðið og allir geti verið rólegir eftir það." 

Í sjónvarpsþættinum Heimsókn 1975 þar sem farið var í heimsókn í Vík, var eðlilega fjallað talsvert um Kötlu og það nefnt sem fáránlegt dæmi um andvaraleysi, að flóðavarnargarður á milli kletta hinnar fornu sæbröttu strandar og allstórrar hæðar, sem ber heitið Höfðabrekkujökull, er augljóslega allt of lágur, úr því að hæðin sem hann liggur utan í með flugvöll ofan á sér, ber jökulsheiti og var mynduð í Kötlugosi. 

Hæðin, mun hærri en varnargarðurinn, er augljóst merki um afl Kötluhlaupa, og varnargarðurinn þyrfti því að verða að minnsta kosti jafnhár en helst hærri. 

Það yrði neyðarlegt ef þessi garður yrði allt of lágur og gagnslaus eftir margra áratuga tal um að styrkja hann og hækka. 

Katla er ekkert grín. Undir öllu Suðvesturlandi er fjögurra sentimetra þykkt öskulag úr gosi fyrir nokkur þúsund árum. 

Fyrir alla þá, sem þurfa að vera viðbúnir slíku reginafli, verður því að huga að viðbúnaði, þar á meðal styrkingu á varnargörðum. 

Katla er mér því hugstæð eftir sögurnar, sem amma gamla sagði af henni. Meira að segja á ég 44 ára gamlan jeppa, sem hefur síðustu árin fengið heitið "Kötlujeppinn". 

Það viðurnefni, sam aðrir en ég fundu upp, er til komið vegna þess að hann er jöklajeppi með 38 tommu dekk. Þau eru þetta stór, af því að sýslumenn og almannavarnarfulltrúar eiga það til að banna alla umferð bíla á ákveðnum bannsvæðum, nema að þeir séu á minnsta kosti 38 tommu dekkjum. 

Ég hef tiltæka þrjá jöklajeppa af mismunandi stærðum sem viðbragðsbíla,- allir með nógu stór dekk fyrir jöklaferðir. Í ferðum verður að vera sveigjanleiki og helst að vera ekki einn á ferð. 

Tveir jeppanna, Suzuki Fox árgerð 1988, 940 kíló á 31 tommu dekkjum, og "Kötlujeppinn", Range Rover, árgerð 1973, með Nissan Laurel dísilvél, eru fornbílar, en jeppinn í lengst til vinsri á myndinni, er líklegastur til notkunar,  Suzuki Grand Vitara dísil árgerð 1998 á 35 tommu dekkjum. 

Hann er aðeins 1480 kíló, 620 kílóum léttari en "Kötujeppinn" og flýtur því alveg jafnvel og sá stóri á snjó. Það má staðfesta með reynslu í jöklaferðum og með notkun á sérstakri flotformúlu. 

En samt verður að vera víðbúið að aðeins 38 tommu jeppinn fái grænt ljós hjá stjórnendum aðgerða vegna hamfara og að það þurfi að vera með slatta af fólki og farangri með í för. 

 

 

 

Sterkari tilfinning fyrir Kötlugosi

Klúður, sem hinir dánu minna okkur á. 600 nöfn verða lesin á laugardag.

Inn á milli í þeim lista af atriðum, sem hafa leitt til þess sem er að gerast á svonefndum Landssímareit en er í raun helgireitur allar götur frá landnámi, hefur orðið klúður sem verður núlifandi Reykvíkingum ekki til sóma í framtíðinni. 

Á afdrifaríkum augnablikum voru menn ekki vakandi, heldur næstum eins dauðir og það fólk, sem þarna var lagt til hinstu hvílu í gegnum aldirnar.

Alþingi hefði til dæmis átt að standa vaktina betur. Það rifjaðist upp þegar sjá mátti Sturlu Böðvarsson fyrrum þingforseta meðal þeirra sem kveiktu þarna ljós á allraheilagramessu 1. nóvember sl. og sýndi með því samstöðu með þeim, sem vilja standa vörð um þennan helgireit, líkast til helgum allt frá landnámsathöfn Ingólfs Arnarsonar, þá í heiðni, en síðan í kristni. 

Á laugardaginn klukkan 14:00 verður athöfn á rétt utan víggirðinga stórvirku vélanna, þar sem lesin verða nöfn 600 manns, sem vitað er með vissu, að hafa verið grafin þarna. 

Það er táknrænt að nú skuli hafa fundist líkkista og bein undir Landssímahúsinu. 

Kannski einhver sem er einn af þessum 600, eða einn af þeim, sem ekki verða nefndir næstkomandi laugardag. 

 

 

Fundu kistuleifar í Víkurgarði

Hvolsvöllur var notadrjúgur í eldgosunum 2010 og 2011.

Á árunum 2010 til 2014 nýttist túnið á Vestari Garðsauka rétt við Hvolsvöll vel fyrir kvikmyndatökuflug vegna eldgosanna í Eyjafjallajökli og Holuhrauni.

Hægt var að nota það fyrir þrjár brautir, um 800 metra langa hverja, þar sem ein brautin var vel merkt og nothæf fyrir fleiri flugvélar, þótt hún kæmist ekki endanlega á skrá hjá Isavia með alþjóðlega viðurkenningu.

Myndina hér við hliðina tók Eggert Norðdal, sá snjalli myndatökumaður. 

Reynslan af því að koma Sauðárflugvelli á Brúaröræfum í flokk alþjóðlegra viðurkenndra valla haustið 2011 sýndi, að það var flókið ferli og þurfti samráð og samþykki alls tíu ólíkra aðila.  

Við Hvolsvöll var gist í bíl á túninu, og þjónusta á Hvolsvelli var nokkur hundruð metra frá. En þar var ekkert flugskýli eins og er á Hellu og við Stórubót á Rangárvöllum. 

Aðal vandkvæðin voru fólgin í raflínu, sem þveraði aðra brautina á þessu túni og hefur dregist í áratugi að setja í jörð. 

Svo er að skilja að aðstæðurnar á Guðnastöðum séu góðar fyrir drjúglanga flugbraut og að flugskýli verði reist. 

Skortur á aðstöðu er helsta vandamálið og hamlar því að hinir miklu möguleikar í flugi séu nýttir, enda eru samgöngurnar hindrun fyrir því að Vestmannaeyjar geti fengið til sín miklu fleiri og verðskuldaða ferðamenn en nú er. 

Ber því að fagna hverju því framtaki, sem reynt er til þess að efla ferðaþjónustuna í Eyjum.  

Guðni stefnir á flug milli lands og Eyja

Slys og óhöpp vegna misskilnings um sjálfvirkan búnað. Íslenskt dæmi.

Mannskæð flugslys vegna misskilings varðandi sjálvirkan búnað, hafa gerst um dagana í fluginu. Hér skulu nefnd tvö erlendi dæmi, og eitt íslenskt dæmi um magalendingu. 

Bandarískt sly varð til þess að breyta þjálfunaraðferðum flugfélaganna á alþjóðamælikvarða. 

Það var þannig til komið að vegna þess hve áríðandi er að flapar séu settir niður fyrir flugtak, var sjálfvirkur búnaður í vélum á þessum tíma, sem sá um það að setja flapana niður ef flugmennirnir gleymdu því. 

Síðan gerðist það að í einni slíkri þotu þurfti að fljúga nokkur flug í röð þótt þessi búnaður væri bilaður. 

Og það kom ekki að sök því að flugmennirnir lásu gátlistann vel og fóru eftir honum. 

En þá kom að flugtaki við slæm skilyrði þegar athygli flugmannanna truflaðist vegna slyddu, sem settist á vængina, og varð það til þess að þeim sást yfir að setja flapana niður. 

Í flugtaksbruninu skildu þeir ekkert í því hve treglega gekk að hefja þotuna til flugs, og beindist öll athyglin að því að skoða afköst hreyflanna og meta áhrif slyddunnar á vængina. 

Aldrei kom til þess að þeir athuguðu flapana og þess vegna fórst vélin eftir að hafa verið óhæf til flugs. 

Ástæða þessa var rakin til þess, að í undirmeðvitund flugmannanna var komin ósjálfrátt traust á því að sjálfvirki búnaðurinn leiðrétt mistök þeirra.

Í gegnum tíðina voru þeir orðnir vanir því. 

Hliðstætt gerðist þegar Airbus þota fórst yfir Suður-Atlantshafi og brugðist var rangt við í ókyrrð.  

Flugstjórinn hafði lagt sig og kom ekki fram í stjórnklefann fyrr en vélin var hröpuð langleiðina niður í hafið og sá því of seint, hvað var að, og ekki var hægt að bjarga vélinni. 

Allir um borð fórust, þeirra á meðal einn Íslendingur. 

Bæði þessi slys ollu hræringum í þjálfun flugmanna þar sem krafist var tíðari og jafnari þjálfun við að fljúga við misjafnar aðstæður og láta ekki langvarandi notkun sjálfstýringar slæva hæfnina. 

Þegar fjögurra sæta eins hreyfils flugvélin Piper PA-28R kom á markað 1967, stóð R í nafninu fyrir retractable, - hægt var að taka hjólin upp og setja þau niður. 

Þegar hún kom til Íslands var hún eina smáflugvélin í heiminum, sem var með sjálfvirkan búnað, sem setti hjólin niður fyrir lendingu, ef flugmaðurinn gleymdi því. 

Þetta var einfaldur búnaður. Sérstök lofttúða undir vélinni nam hraðann sem loftið var á í gegnum hana, og gaf merki til búnaðarins um að setja hjólin niður ef vindhraðinn í gegnum túðuna varð minni en 110 mílur. 

Í aðflugi að Reykjavíkurflugvelli úr suðri, var vélin eitt sinn drekkhlaðin og kom full lágt inn. 

Flugmaðurinn jók því aflið svo mjög að lofthraðinn í gegnum túðuna fór ekki niður fyrir 110 mílur. 

Þegar flugmaðurinn minnkaði loksins aflið á hreyflinum til að vélin settist, fór lofthraðinn að vísu niður fyrir 110 mílur, en vélin var svo lágt, að hjólin komust ekki nema hálfa leið niður, og böggluðust undir vélinni, svo að úr varð magalending. 

Þessi búnaður var í framhaldinu aflagður, enda ljóst, að Murphys lögmálið gildir um þetta eins og svo margt annað.  

Boeing sagt hafa leynt gallanum

Smá De Gaulle í þessu?

Frakkland var eitt öflugasta rík veraldar um langa hríð og eitt af helstu nýlenduveldunum. 

Á Napóleonstímanum fór franski herinn sigurför um Evrópu þar hann kollsigldi sig í herförinni til Moskvu. 

Eftir dýrkeyptan sigur í Fyrri heimsstyrjöldinni lögðu Frakkar höfuðáherslu á varnarhernað gagnvart Þjóðverjum, og sást alveg yfir þá byltingu sem fólst í notkun flugvéla og skriðdreka.

Charles De Gaulle hershöfðingi reyndi hvað hann gat til þess að koma eldri yfirhershöfðingjum Frakka upp úr hjólförum úreltra hernaðaraðferða, en án árangurs. 

Alger niðurlæging Frakka 1940, sem voru með fjölmennasta her heim það ár, var honum mjög þungbær og ekki síður að þurfa að vera undir pilsfaldi Breta og Bandaríkjamanna í gagnsóknni gegn Hitler. 

Sum ummnæli hans gagnvart Bretum voru glannaleg og pirruðu yfirmenn Breta og Bandaríkjamanna.  

Þegar Frakkar gengu í NATO komst De Gaulle til mikilla valda níu árum eftir stofnun bandalagsins, og fór fljótlega að fara sínar eigin leiðir, meðal annars með því að auka stórum sjálfstæði Frakka, til dæmis varðandi það að Frakkar byggðu upp sitt eigið kjarnorkuveldi.

Rætt hefur verið um það, að svipuð ummæli Macrons nú hafi verið slitin úr samhengi, en þau verða samt að teljast klaufaleg í ljósi þess, hve þau eru digurbarkaleg í ljósi þess hvað framlag Bandaríkjanna til NATO eru miklu meiri en hinna aðildarþjóðanna.

Þó verður að líta til þess að það er Bandaríkjunum sjálfum nauðsynlegt eigin öryggis vegna að leggja þennan ómissandi skerf af mörkum.  

 

Trump heldur áfram árásum á Macron

Bæði sætar og beiskar minningar rifjast upp.

Viðtal við Rúnar Guðbjartsson á mbl.is snertir síðuhafa djúpt. Einhverjar fyrstu og ljúfustu bernskuminningarnar úr Stórholtinu voru tengdar fjölskyldunni hinum megin við götuna, þeim Stínu og Hafliða, eins og þau voru kölluð, og börnum þeirra. 

Á þeim tímum var mikill samgangur á milli vinafólks og ófáar góðu stundirnar bæði í heimsóknum og leikjum úti við. 

Einkum voru kynnin við jafnaldrann, Kristján, eða Didda eins og hann var kallaður, yndisleg. Hann var alveg einstaklega efnilegur bæði á sál og líkama, og yndisstundirnar margar við leiki og íþróttir. 

Björt framtíð blasti við honum. Hann hafði allt til að bera sem prýtt getur ungan mann, duglegur, fjörugur og fyndinn og hvers manns hugljúfi. 

Það var reiðarsalg þegar hann fékk krabbamein á miðjum þrítugsaldri og lést. 

Mikill harmur var kveðinn að öllum og þessi harmur rifjaðist síðan upp þegar systursonur hans týndist rúmum tveimur áratugum síðar. 

Þegar því máli lýkur nú um síðir er það að vísu viss léttir, en snertir mann þó í hjartastað. 

Margir hafa knúsað Rúnar fornvin minn í dag og það geri ég líka með þessum fátæklega orðum í minningu tveggja efnismanna, sem ekki gleymast. 

„Fjallið á það sem fjallið tekur“

Toyota lengi við toppinn, en Mazda lengi vanmetin.

Þýska bílatímarirtið Auto motor und sport hefur löngum gefið út sérhefti undir heitinu Gebrauchtwagen þar sem atriði eins og ending, viðhald og áreiðanleiki mismunandi tegunda hafur verið rækilega könnuð. 

Frá síðasta áratug síðustu aldar hafa tveir bílaframleiðendur, Toyota og Mazda verið áberandi ofarlega við toppinn. 

Fyrir þá, sem ekki hafa fylgst með þessu, kemur kannski ekki á óvart að Toyota skuli vera ofarlega og oftast á toppnum (Lexus meðtalinn) heldur hitt, hve Mazda kom vel út árum saman. 

Hér á landi hefur Toyota notið þessa í formi mikillar sölu, en Mazda ekki. 

Segja má því að Mazda hafi verið vanmetnasti bílaframleiðandinn á Íslandi árum saman, hvað það snertir að njóta góðs orðstírs erlendis. 

Síðustu árin hefur þó ræst talsvert úr því, en samkeppnin er hörð, sem japanskir bílaframleiðendur þurfa að standa í, því að á síðustu árum hafa Suður-Kóreskir bílaframleiðendur sótt í sig veðrið, meðal annars vardandi þann orðstír sem það veitir að gefa allt upp í sjö ára ábyrgð á framleiðsluvörunni. 

 

Lexus besta bílmerkið

Afneitunin heldur áfram.

Eldarnir eru Kaliforníubúum sjálfum að kenna segir Trump. Og vill refsa þeim fyrir það í raun með því að vilja ekkert leggja af mörkum eins og oft er gert í svipuðum tilfellum.

Hann sagði í fyrra að tjónið í Puerto Rico væri aumingjaskap íbúanna að kenna.

í ár datt hins vegar út úr honum að fólkið þarna hefði staðið sig frábærlega vel í að koma í veg fyrir manntjón. Samt fórust 3000 manns. Firrningin og ruglið eru alger. 

 

Á fundi í Washington skömmu eftir valdatöku Trumps benti hann út um gluggann og sagði: Það snjóar hér fyrir utan og það er kalt í New York, - það fer kólnandi en ekki hlýnandi.

Borinn var lítill snjóbolti inn á þingfund til að sanna að loftslag færi kólnandi, ekki hlýnandi.  

Trump sagði að vísindamenn heimsins væri í samsæri til þess að græða á því að segja slæmar fréttir og fá meira fé í rannsóknir, og að það þyrfti að skipta þeim öllum út og ráða "alvöru" vísindamenn í staðinn. Eins og það kostaði nú ekki einhverja fjármuni. 

Bloggpistlahöfundur íslenskur vændi veðurfræðing á Veðurstofunni um stórfelldar lygar í veðurfréttum sjónvarpsins varðandi vaxandi fellibylji og sjávarhita í Karíbahafinu,- fellibyljum færi þvert á móti fækkandi og þeir yrðu sífellt minni, og að sjávarhiti Karíbahafsins væri stórlega ýktur. 

Annar bloggpistlahöfundur hefur haldið því fram að koldíoxíð væri núna í sögulegu lágmarki, hefði ekki verið minna í 600 milljónir ára. 

Sem sagt: Útblásturinn frá byrjun iðnbyltingar hefur samkvæmt því orðið til þess að magn aðalefnisins, sem spúið er út, hefur aldrei verið minna! 

Í einum bloggpistli er fullyrt að Grænlandsjökull fari stækkandi og því hafnað að jöklar fari minnkandi. 

Einnig fullyrt að engar áhyggjur þurfi að hafa af því að olíulindir þverrri, það sé yfirdrifið nóg til af olíu til framtíðar.  

Safnorðið, sem afneitunarmenn nota yfir "lygarnar" er töfraorðið "falsfréttir", sem æðsti presturinn Trump tönnlast á. 

Þeir, sem flytja öðruvísi fréttir en hann vill heyra, eru falsfréttamenn. 

„Þetta er hið nýja afbrigðilega“

"Sykurmælirinn tekinn af honum," greinilega stórhættulegt áhald.

Ætli það fylli ekki mælinn, réttara sagt sykurmælinn, í ótrúlegri frásögn Bergljótar Davíðsdóttur, ef satt er, að lögreglumenn hafi ekki látið sér nægja að taka sprautunálar af unglingsdreng, meintum neytanda ólöglegs fíkniefnis, heldur líka tekið af honum sykurmælinn og gert mælinn líka upptækan. 

Greinilega stórhættulegt fyrirbæri, sykurmælir, sem hefði kannski verið settur í umsjá rannsóknarlögreglunnar til að finna samhengið á milli sprautunálar og sykurmælis. 

Og síðan segir í frásögn ömmu drengsins að hann hafi síðan verið látinn liggja í fangaklefa eftir mikið harðræði, og að hann hafi meira að segja dreginn handjárnaður eftir göngum fangelsins. 

Og í lokin endar frásögnin svipað og Bubbi söng hér um árið, þegar leitað er eftir á upplýsinga um það hvaða lögreglumaður hafi stjórnað þessu:  "Ekki benda á mig."

 

Töldu sykursjúkan dreng sprautufíkil

Orkumálið stóra komið lengra en sýnist?

Á fundi Landsvirkjunar fyrir nokkrum árum sagði forstjórinn: "Það er ekki spurning um hvort, heldur hvenær sæstrengur verður lagður til landsins." 

Um svipað leyti var gefin út sú stefna að orkuframleiðsla á Íslandi verði tvöfölduð á næstu tíu árum. 

Sem þýðir, að verði ekki sæstrengur kominn þá, í kringum 2025, munum við framleiða tíu sinnum meiri raforku en við þurfum til íslenskra fyrirtækja og heimila. 

Sem sagt, - fyrir nokkrum árum var sagt í anda ræningjanna í Kardimommubænum: Þá er það ákveðið. 

Það er unnið á fullu að því þótt lágt fari að þoka sæstrengsmálinu sem mest áfram. 

Nú er þrýst á að samþykkja þriðja orkupakkann, og því beitt innan EFTA að ríkin þrjú, Noregur, Ísland og Lichtenstein, hafi hingað til haft í forgangi að afgreiða svona mál saman á einn veg. 

En Ísland hefur þá sérstöðu að vera enn sem komið er í engu raforkusambandi við Evrópu. 

Hvers vegna þurfum við að elta hin ríkin ef við höfum ekki það sem þau hafa? 

Þurfum við nokkuð frekar að gera það en að taka upp reglugerðir um járnbrautir og járnbrautasamgöngur?

Norska þingið samþykkti orkupakkann með átta skilyrðum. En hvað á að gera ef stofnanir EFTA og ESB, svo sem ESA-dómstóllinn dæma skilyrðunum í óhag? 

Verður niðurstaðan sú að sætta sig við afdrif skilyrðanna eins og eins í einu með von um að betur gangi í skiptin, sem eftir eru? 

Hvenær ætti að segja í slíku ferli: Nú er nóg komið? Og verður það þá kannski orðið of seint? 

Þeir sem vilja láta samþykkja orkupakkann segja að vegna rafmagnssambandsleysis við Evrópu muni hann ekki hafa áhrif hér og því enginn skaði skeður. 

En ef það er þannig, að samþykkt pakkans, með einhverjum skilyrðum hugsanlega, hafi engin áhrif, - af hverju er þá ekki allt í lagi að vera ekkert að samþykkja hann?

Það er ábyrgðarlaust að skoða málið öðruvísi sem heila heild, þar em stefnt er að því að Ísland verði hluti af raforkukerfi Evrópu í gegnum sæstreng. 

Þá blasir við að þurfa að framleiða sem mesta orku því, að þetta er svo stórt mál, að menn fara ekkert að senda einhverja hungurlús um strenginn. 

Landið verður niðurnjörvað í allar þær risalínur sem Landsnet knýr á að verði lagðar. 

Á Byggðaþingi í Stykkishólmi tók Sigurður Ingi Jóhannsson undir kröfu Landsnets um stórauknar raflínuframkvæmdir. Hann sagði að vísu líka, að frekari stóriðja væri ekki á dagskrá, en hún verður að sjálfsögðu óþörf eftir að krafan um raforku um sæstreng til Evrópu kemst í gegn. 

Sæstrengur, sem kemur á land í Hornafirði, mun kalla á risalínur þaðan sem fylgja ferðafólki fram og til baka um Suðurland milli Hornafjarðar og Búrfellsvirkjuna og þaðan vestur um til Suðurnesja. 

Á endanum mun hátt í heila Kárahnjúkavirkjun fara forgörðum í viðnáminu í raflínunum og tengivirkjunum stóru við báða enda hans. 

Krafan verður að virkja alla virkjanlega orku landsins og herja á helstu náttúruverðmæti landsins. 

Vilja ekki innleiða orkupakkann