"Einhvern tíma kemur að því,að það gýs..." á við allan Reykjanesskagann.

Á fáum svæðum á Íslandi hafa jafnmargar eldstöðvar gosið eftir ´ísöld og á Reykjanesskaga, og svipað er að segja um tímabilið frá landnámi.                                                    Hraunflæðis- og eldvirknikortið, sem birt er í dag, er líklega það langbesta hingað til, og loksins eru sett hinn helstu atriðin sem máli skipta varðandi helstu mannrivkin, svo sem Vogar, Kúagerði, nýtt flugvallarstæði , Straumsvik og Hafnfjörður, sem eru á mögulegu áhrifasvæði eldgoss á því eldvirkasvæði sem kenna má við Krýsuvik. 

Á kortinu sést, að bil er á milli núverandi óróasvæðis og ysta svæðisins, sem er mekrt heitinu Reykjanes, þar sem upphaflelgu umbrotin og skjáltarnir, með lítils háttar kvikuskoti, byrjuðu í ársbyrjun í fyrra

Eins og reynt hefur verið að bena á hér á ´siðunni í nokkra daga, sást sérstaða nýjasta óróasvæðisins og ný áhrifasvæði þar með vel í liðinni viku.  

Nú blasir við sú gamalkunna staðreynd, sem orðuð er í tengdri frétt, að "einhvern tíma kemur að því að það gýs" á að sjálfsögðu ekki aðeins við þá röð tiltölulega lítilla eldfjalla, sem eru ofan flugvallarsvæðisins, heldur við allar eldstöðvar skagans, allt norðaustur á Hellisheiði.  

Eldstöðvar gusu ofan við Hvassahraun

Varnarafrek í tæknilegu "öngstræti".

Þegar Toyota skellti sér, öllum á óvörum, niður í slaginn á smábílamarkaðnum um síðustu aldamót, var uppskeran verðlaunabíll með nafni, sem síðar varð að samheiti fyrir litla og sparneytna bílinn "litla mannsins."

Toyota hafði áður framleitt hálf mislukkaðan smábíl, Starlet, sem leið fyrir úrelta hönnun og þrengsli í aftursæti. 

Nokkrum árum síðar tók Toyota síðan forystu í framleiðslu tvinnbíla þar sem spilað er á hagkvæmt samspil drifrásar, þar sem benínhreyflill og rafhreyfill eru tvinnaðir saman til þess að hægt sé að nýta afburða nýtni rafhreyfilsins á orku bensínhreyfilsins sem fæðir rafhreyfilinn án þess að nein leið sé til að nýta utanaðkomandi raforku. 

En krafan var um að nota raforkuna eina, og þá ákvað Toyota að veðja á vetni sem orkubera. 

En keppinautarnir náðu í forskot á að framleiða hreina rafbíla, þar sem hægt var að hlaða rafhlöðurnar með því að stinga þeim í samband við raforkuver og jafnframt að framleiða líka tengiltvinnbíla, þar sem mögulegt var að nota raforkuna allt að því eingöngu og fá með því yfirburða sparnað.Toyota reyndi að halda eins og hægt var í tvinnbílana, sem þó tókst ekki að láta verða neitt sparneytnari en hreinir dísilbílar, allmiklu stærri eru. 

Á þessari síðu var þessari stöðu Toyota lýst neð orðinu öngstræti og það gagnrýnt að auglýsa tvinnbílana á villandi hátt með tali um "sjálfhlaðandi" og nota tímamælingu á akstri til þess að halda því fram að helmingur af akstri bílsins færi fram með notkun rafmagns og helmingur með því að brenna bensíni. 

Réttu tölurnar, um 25 prósent orkusparnaður, sæust með því að skoða hve miklu bílarnir eyddu á vegalengd (100km) eins og notaður er yfirleitt um eyðslu bíla. 

En nú bregður svo við, að Toyota kemur með nýjan Yaris með áður óþekktri sparneytni fyrir þetta stóran og þungan bíl, 3,9 lítra á hundraðið. 

Þessi varnarsigur hefur fengist með alveg lygilega góðu samspili og samþættingu bensínorku og raforku, án þess að bíleigandinn kaupi neina raforku. 

Tiltölulega stór vél, 1,5 lítra rúmtak, er hönnuð þannig að hún skilar hámarksafli á aðeins 4800 snúningum og með geysimiklu togi, 120 Nm við 3600 snún/mín. 

Tölurnar minna á dísilvélar, orkueyðslan er enn minni en þeim sparneytustu, svo sem Renault Clio, sem og kolefnisútblástur. 

Þessi óvænti árangur og viðurkenningin "bíll ársins í Evrópu" eru kærkomnar fréttir fyrir Toyota og gefa möguleika á endurbótum á fleiri bílum risans. 

En skriftin er samt á veggnum: Það stefnir hratt í að rafvæðing bílaflotans verði alger og án aðkomu óendurnýjanlegra orkugjafa.  

 

 

 

 

 

 

2

Toyota Yaris bíll ársins í Evrópu

Margt minnir á Kröflueldana 1975-84.

Svæðið sem Kröflueldar geysuðu á, níu eldgos í fjórtán hrinum, lá á flekaskilum þar sem megin sprungan gekk í gegnum Leirhnjúk. 

Þar gaus fyrst í litlu gosi í desember 1975, en eftir áramótin hljóp hrina til norðurs og fékk útrás í stórum jarðskjálfta á Kópaskeri. 

Allt gostímabilið reis land og hneig á víxl. Oftast gaus þegar land hafði risið, en stundum hljóp kvikan neðanjarðar eftir sprungusveimnum, nær alltaf til norðurs. 

Í flest skiptin töldu jarðeðlisfræðingar erfitt að spá fyrirfram um það í hvora áttina kvikan myndi fara. Aðeins í eitt skipti fór hún í suður með minnsta eldgosi sögunnar, upp úr röri í Bjarnarflagi. 

Gosin urðu smám saman stærri og hið stærsta var í lokin haustið 1984. 

Þegar horft er þessa dagana á gögn um atburðina á svæðinu frá Svartsengi til Trölladyngju, minna tilfærslur í skjálftum og hreyfingum dálítið á Kröflueldana þegar helsta óróasvæðið á Reykjanesskaga hefur færst smám saman lengra og lengra til norð-norð-austurs en síðan dukkað upp skjálfar aftur um skamma stund við Þorbjörn og Svartsengi. 

Og spurning vaknar um það, hvort helsta óróasvæðið eigi eftir að lengjast í aðra áttina eða sitt á hvað í báðar?

Líklegt að kvikugangur sé að myndast

Hraunflæðilíkanið: Hraunstraumur í átt að Hvassahrauni.

Nú hefur eldfjallafræði- og náttúruváhópur birt nýtt hraunflæðilíkan.

Þetta nýja líkan styður það sem sagt vr í næstu bloggfærslu á undan þessari í gær, en þar eru færð að því rök að á slíku líkani yrði mesta hraunstraumaflæði yfir svæðið milli Kúagerðis og Straumsvíkur, en á því svæði á einmitt að leggja stóran alþjóðaflugvöll. 

Á líkaninu eru sýndir mikið 15 kílmétra breitt hraunflæmi, sem stefnir í fyrstu í norðvesturátt frá svæðinu við Keili og Trölladyngju en mjókkar síðan niður í tvo hraunstrauma, þar sem annar fellur yfir Reykjanesbrautina á Vatnsleysuströnd og til sjávar þar, en hinn fellur yfir Reykjanesbrautina til sjávar við Kúagerði, skammt frá  flugvallarstæðinu þennig að  þessi fyrirhugaði alþjóðaflugvöllur kenndur við hraun, Hvassahraun sleppi. 

Er það líkleg huggun fyrir marga, sem telja þennan flugvöll einhverja brýnustu framkvæmd okkar tíma, þótt allt þetta svæði sé þakið hraunum, sem hafa runnið á ýnsan hátt eftir ísöld, jafnvel hvert yfir annað. 

 

Hraunflæðilíkanið tekur breytingum

Athyglisverð tilfærsla skjálftanna, nær Hafnarfirði og Hvassahrauni.

"og Hvassahrauni.." Af hverju er þetta nafn nefnt í þessari fyrirsögn, sem fjallar um áberandi atriði í skjálftunum í dag, stóru skjálftarnir sem er að safnast saman sér á parti nær Trölladyngju en áður? Jú, vegna þess að grænu stjörnurnar á meðfylgjandi korti sýna skjálfta, sem eru meira en 3 stig, og núna eru þeir að stækka grænu kökuna, sem er lengst til hægri á kortinu.

Eins og staðan er núna, sést, að það er alveg möguleiki á því að fyrirhugaður alþjóðaflugvöllur sé að lenda á svipuðu hugsanlegu áhrifasvæði og Reykjanesbrautin við Voga og á Strandarheiði, sem hefur verið nefnd í skoðun sérfræðinga á ferli mögulegra hraunstrauma frá óróasvæðinu.  Svonefndur Hvassahraunsflugvöllur 

er ekki bara einhver hugdetta heldur einbeitt áætlun um gerð risamannvirkis á hraunflæmi sem runnið hefur fyrir stuttu síðan á mælikvarða jarðvísindanna. 

Skjálftar eru byrjaðir að mælast nálægt Trölladyngju áhrifasvæði eldsumbrota á því svæði liggur á svæðinu milli Kúagerðis og Straumsvíkur. 

Snarpur skjálfti reið yfir

Gríðarlegur munur á Osló, syðri hluta Noregs, og nyrðri hluta Noregs.

Á kortum, sem sýna útbreiðslu COVID-19 í Evrópu er sláandi munur á nyrsta hluta álfunnar og öðrum hlutum hennar.

Engu er líkara en að lína liggi nokkurn veginn um 62 breiddargráðu þannig að Ísland og nyrðri hluti Noregs hafa verið græn, en lönd öll dökkbrún eða brún þar fyrir sunnan. 

Enginn hluti byggðar erlendis líkist meira suðvesturhluta Íslands hvað varðar hnattstöðu, menningu, þjóðlíf, veðurfar og mannfjölda og Þrændalög með Þrándheim sem höfðustað. 

Útbreiðsla veirunnar fer ekki eftir þjóðerni heldur að sjálfsögðu eftir landfræðilegum aðstæðum sem marka samgöngur og samskipti þar sem eru ákveðin skil á milli Þrændalaga og þess hluta landdsins, sem liggur sunnan Þrændalaga. 

Syrtir í álinn í Ósló

Sjálfvirkur heimsækjandi handan við hornið á ný?

Af fréttum af uppgangi í smíði hvers kyns vélmenna í COVID-19 faraldrinum má ráða, að langmerkilegasta uppfinningin hafi verið íslenskur, nánar tiltekfið í þáttaröðinnni Heilsubælið, sem var sýnd í upphafi Stoðvar 2. 

Þetta atriði, sem Laddi lék, en Gísli Rúnar Jónsson lagði væntanlega orð í munn, er ein af mörgum perlum sem þessi snargáfaði snillingur lét eftir sig; maðurinn sem gat grínað yfir sig eins og einn af vinum hans lýsti því að honum látnum.  

Hafi þetta atriði ekki verið meðal þeirra atriða, sem fundust í það safn, sem notað var í minningarþætti um meistarann mikla, væri fengur í því að draga það fram og sýna á ný, því að það var greinilega langt á undan sinni samtíð, nánar tiltekið 40 árum á undan. 

Vélrænn félagsskapur í faraldri

Skammsýni: Fyrst byrjað á hamfaralíkönum upp úr 1990, en þeim ekki lokið.

Fyrir 40 árum, kringum 1990 voru jarðfræðingar farnir í ljósi Kröfluelda 1975 til 1984 að huga að nauðsyn  þess að gera ítarlegar áætlanir um viðbrögð við mismunandi eldvirkni á Reykjanesskaganum. 

Ef rétt er munað hóf Axel Björnsson þessa vinnu og hugðist skipta áhrifasvæði eldgosa í tvo meginhluta, annars vegar nyrðri hlutann, sem næði suður að Hafnarfirði, og hins vegar syðri hlutann, sem næði frá Hafnarfirði og suður úr. 

Þegar séð varð hve óhemju mikil áhrif eldvirkni á Reykjanesskaganum gætu haft á samgöngur, rafmagn og vatnsveitu, varð að ráði að byrja á öðru svæðinu og geyma hitt.

Nú hefði mátt halda að nyrðra svæðið, þar sem meginþorri þjóðarinnar býr, fengi forgang, en það var nú öðru nær. 

Axel var beðinn að byrja á syðra svæðinu á þeim forsendum að fljótlegra væri og auðveldara að leggja fram og æfa viðbragðsáætlun. 

Afleiðingin varð sú að eitthvað var krukkað í aðgerðir á syðra svæðinu, en hitt bíður enn!

Svo virðist sem nú ætli svipað að verða uppi á teningnum, því að aðeins er skoðað, hvernig gos sunnan Keilis myndu hafa áhrif. 

Ef látið er þar við sitja, verður því í raun sleppt að skoða neitt meira núna. 

Miðað við fyrstu skoðun Axels jarðfræðings á sínum tíma, gæti allt höfuðborgarsvæðið rofnað úr vegasambandi við vegakerfið, rafmagnið farið af og vatnið lika ef það gysi á nyrðra svæðinu. 

Athugunin núna er greinilega allt of takmörkuð, ef látið verður við hana eina sitja. 

Ef gosvirkni kæmi upp aðeins nokkrum kílómetrum fyrir norðaustan Keili, er ekki aðeins Reykjanesbrautin undir, heldur líka svæði mað stórum millilandaflugvelli, sem einbeittur vilji er fyrir að reisa á sama tíma sem augljóst er, að bættur Reykjavíkurflugvöllur er besta ráðstöfunin bæði almennt og í hamförum til þess að auka flugöryggi. 

Er það ekki dæmigert fyrir íslenska skammsýni, ef flugvöllur, sem gæti orðið eini nothæfi alþjóðaflugvöllurinn á meginhluta landsins í hamförum er lagður niður, en í staðinn reistur nýr flugvöllur eins nálægt virku eldfjallasvæði og hugsast getur?

Þess má geta að um Elliðaárdal liggur hraun út í sjó, sem rann fyrir nokkrum þúsudum ára og það sýnir, hvað gæti gerst ef jarðeldur kæmi upp í Bláfjöllum eða norðvestur af þeim.

Keflavíkurflugvöllur er að vísu sem stærsti flugvöllur landsins eins langt frá eldstöðvum á Suðurnesjum og hægt er að hafa hann, en samt eru aðeins nokkrir kílómetrar frá honum í eldstöðina Stapafell og innan við tíu kílómetrar frá honum til eldstöðvanna í Eldvörpum og Svartsengi. 

Þar voru bæði mældar hæðarbreytingar og kvikuinnskot í fyrra. 

Í úttektinni núna er viðurkennt að það sé ekki útilokað að gos á Reykjanesskaga geti truflað flugumferð um völlinn. 

Hitt kemur ekki fram, að Reykjavíkurflugvöllur er margfalt lengra frá eldstöðvum en Keflavíkurflugvöllur og eins langt frá áhrifasvæði eldgosa og mögulegt er. 

Fyrirhugaður Hvassahraunsflugvöllur er hins vegar aðeins örfáa kílómetra frá eldstöðvum og er meira að segja ætlað að liggja ofan á hrauni, sem tiltölulega nýrunnið og í ofanálag á hann að heita "Hvassahraunsflugvöllur"!  

Reykjanesbraut í hættu en byggð sleppur

6 sentimetra tilfærsla meginlandsflekanna á rúmum sólarhring er stórmál.

Reykjanesskagi er á mótum tveggja meginlandsfleka, Ameríkuflekans og Evrópuflekans, og nýjustu fréttir af gps mælingum eru þær að þar sem mesta hreyfingin hefur mælst, sé tilfærslan 6 sentimetrar. 

6 sentimetrar sýnist ekki há tala, en þegar haft er í huga að árleg flekahreyfing í gegnum landið er rúmur metri á öld og einnig hafðar í huga þær ógnar stærðir sem felast í dýpt þessara flekaskila og þær trilljónir tonna, sem flekarnir vega, er um stórmál að ræða. 

Flekaskilin færast einn metra í sundur á öld, eða einn sentimetra að meðaltali á ári, svo að 6 sentimetrar eru ekkert smáræði. 

Nú rétt áðan fannst 4,8 stiga skjálfti. Já, eins og skáldið orti um Skaftáreldana: 

"Hornsteinar landsins braka..."

Öflugur skjálfti

Furðu algengt óþol sumra ökumanna í garð léttra bifhjóla.

Þannig háttar til hjá síðuhafa, að þegar hann þarf að "fara í kaupstaðarferð" austast úr Grafarvogshverfi í átt að Gullinbrú, liggur leiðin á um 800 metra kafla um Strandveg þar sem umferðin fer um veg, sem er ein akrein í hvora átt án þess að eyja sé á milli. 

Yfirleitt er hjólinu ekið á 50 kílómetra hraða, sem er hámarkshraði á götunni og á smærra léttbifhjólinu mínu líka hámarkshraði á því. 

Á kafla hafa verið varasamar holur í malbikinu á kafla það nálægt hægri brún vegarins að varasamt hefur verið að fara á hjólinu alveg á ystu brún og skárra að vera aðeins innar á veginum á hámarkshraðanum. En að öðru leyti að reyna að vera úti við brúnina sem lengst á þessum varasama kafla, og veldur mest um það ótti við þá mörgu bíla sem fara mun hraðar þarna um. 

En í hvert sinn hefur verið nauðsynlegt að sýna sérstaka aðgætni varðandi ökummenn bíla, sem sem koma á eftir hjólinu ; og ekki aðeins telja það bráðnauðsynlegt að fara yfir þennan hámarkshraða, og oft langt yfir hann, upp í 70-80, heldur látið það fara í skapið á sér að allir aðrir skuli ekki brjóta reglur um hámarkshraða.

Það gerist furðu oft að þessir ökumenn, neyta allra bragða til að fá útrás fyrir gremju sína og refsa öðrum vegfarendum fyrir löghlýðni þeirra með því að svina fram hjá þein og jafnvel þeýta flautuna.

Ef rétt er, að hjólreiðamennirnir á myndinni á mbl.is hafi verið á allt að 49 km hraða er það atriði í málinu. 

Í ljósi reynslunnar á Strandvegi kemur það ekki á óvart að ökumaður bílsins sem var ekið á eftir þeim, hafi gripið til sinna ráða til að halda hraðanum yfir 50 km/klst. 

Á Gullinbrú er til dæmis 60 km/klst hámarkshraði, en oft má sjá óþolinmóða ökumenn, sem sætta sig ekki við minna en 80 - 90 km og láta stundun aðra ökumenn finna fyrir sér. 

Hjólreiðafólk ósammála túlkun lögreglu