BOTNRÁS - 70 METRA FYRIR OFAN BOTNINN.

Fyrsta notkun botnrásar Kárahnjúkastíflu í dag til að hleypa vatni úr Hálslóni er dæmi um atriði sem verður að fjalla um til að leiðrétta misskilning. í umhverfismálum. Þetta er nefnilega ekki raunveruleg "botn"rás þótt hún sé kölluð það vegna þess að hún er ekki við botn lónsins heldur í tæplega 70 metra hæð yfir botni þess. Ef sá hluti stíflunnar sem er fyrir ofan botnrásina yrði fjarlægður yrði það sem er fyrir neðan botnrásina samt hæsta stífla landsins.

Til samanburðar má geta þess að dýpsti hylur Hvalfjarðar er 84 metra djúpur. Að kalla þetta botnrás er svona álíka og að kalla þriðju hæð Landsvirkjunarhússins kjallara.  

Ástæðan fyrir því að hafa rásina svona ofarlega er sú að vegna þess hve mikið berst af auri í lónið er ekki hægt að hafa botnrás við botninn, því að aurinn færir munna hennar fljótlega á kaf og fyllir lónstæðið jafnt og þétt.

Um síður mun síðan miðlunargeta lónsins hafa daprast svo að virkjunin verði ónýt sem og svæðið mestallt til ferðamennsku nema fyrir þá ferðamenn sem vilja kynna sér mestu umhverfiseyðileggingu Íslendinga.

Slíkt mannvirki getur hefnilega haft aðdráttarafl fyrir suma. Sem dæmi má nefna að ég ferðaðist tvívegis alla leið norður til Alta á Finnmökru til að sjá Altavirkjunina, bara vegna þess að Gro Harlem Brundtland sagði í æviminningum sínum að hún sæi mest eftir því á sínum pólitíska ferli að hafa leyft þá virkjun þegar hún var umhverfisráðherra Noregs.

Og þó voru umhverfisspjöll af völdum hennar aðeins brot af umhverfisspjöllum Kárahnjúkavirkjunar. Ég vona bara að Siv Friðleifsdóttir hafi ekki lesið endurminningar Gro Harlem, - samanburðurinn er sláandi og Siv hefði ekki gott af því að vita nánar um þetta.    

Í lokin verður Hjalladalur orðinn fullur af auri undir vatnsyfirborðinu næst stíflunni og aurkeila búin að þurrka lónið upp og breyta innri hluta dalsins í flatar jökulleirur í stað dals með grónar hlíðar á báðar hendur. 

Aurinn myndi auk þess valda vandræðum við lokubúnaðinn þann stutta tíma sem líður þangað til hann yrði kaffærður í aurnum. Við Ufsarlón norðan Eyjabakka er að vísu stefnt að því að skola auri Jökulsár í Fljótsdal út til að lónið þar fyllist ekki, en það lón er svo lítið og stutt að þetta verður framkvæmanlegt.

Hálslón er hins vegar svo ógnarlangt að ekki er lagt í samsvarandi útskolun úr því, því miður.

Því miður, segi ég, því að eina leiðin til þess að tæma lónið alveg væri að sprengja upp fyrirstöðurnar og lokurnar sem settar voru í hin raunverulegu botngöng, sem notuð voru meðað verið var að reisa stífluna.

Þetta yrði sennilega illgerlegt eftir því sem tíminn liði og aursetið við stífluna yrði hærra og síðar yrði það alveg ómögulegt. Af þessu leiðir að uppfylling dalsins af auri verður stórkostlegasta og óafturkræfasta umhverfisröskun og náttúruspjöll sem hægt er að framkvæma á Íslandi.

Verkfræðingar sögðu á sínum tíma þegar þetta var rætt að kynslóðir framtíðarinnar myndu vafalaust ráða yfir tækni til að tæma lónið og fjarlægja aurinn og fá dalinn aftur í upprunalegri mynd.

Það er álíka óábyrgt og að segja að allt í lagi sé að sökkva kjarnorkuúrgangi í státunnum niður á botn úthafanna, - kynslóðir framtíðarinnar muni vafalaust ráða yfir tækni til að snúa þessu til baka í tæka tíð áður en tunnurnar ryðgi í sundur.   

Þetta allt, ásamt mörgu öðru, gerir Hálsón ólíkt öllum öðrum miðlunarlónum á Íslandi og þarf til dæmis að fara suður til Arizona að Powell-lóninu og Glen Canyon stíflunni til að finna hliðstæðu hvað snertir háa botnrás.

Og ekki veit ég um nokkurt annað miðlunarlón sem jafnast á við Hálslón um hraða sveiflu og hættu á sandstormum og uppfoki úr lónstæðinu.

Það hefur verið mjög athyglisvert að vera austur við lónið að undanförnu og það kallar á frekari útskýringu síðar um sérstöðu þessa "fallega fjallavatns" sem margir vilja kalla svo.   

 

 

 

AF HVERJU "TVEIR SNIGLAR"?

Vélhjólaslys helgarinnar var harmleikur á alla lund og þarf ekki að orðlengja það mikið frekar, - fólki er kunnugt um það hvað gerðist. Í frétt eins fjölmiðilsins var sagt að "tveir Sniglar" hefðu verið á ferð. Mér er að vísu málið skylt þar sem ég er Snigill nr. 200 en verð þó að segja að mér er ekki ljóst hvers vegna þurfti að taka fram að þessir vélhjólamenn hefðu verið félagar í Bifhjólasamtökunum.

Setjum sem svo að tveir menn hefðu þeyst á hestum sínum inn í mannþröng í miðborg Reykjavíkur, valdið þar stórhættu og annar þeirra hefði stórslasast. Hefði verið sagt: "tveir félagar í Landssambandi hestamanna" ef það hefði komið í ljós við eftirgrennslan að svo hefði verið ?

Það eru ekki allir eigendur vélhjóla "Sniglar" og ekki heldur allir eigendur hesta í Landssambandi hestamanna. 'Ég sé ekki ástæðuna fyrir því að blanda félagsskírteinum manna í frásagnir af atburðum á borð við þessa nema þeir séu í forystu félaga sem láta sig málefni sportsins eða málefnisins varða.  

Ég þekki vel af eigin raun mikinn vanda blaða- og fréttamanna þegar greina þarf frá því hverjir lenda í atburðum sem þessum og ætla mér alls ekki að setja mig á háan hest í þessum málum, - gerði sjálfur mín mistök á sínum tíma og veit að oft er umdeilanlegt hvernig tekið er á málum. 

En fróðlegt þætti mér að heyra hvert álit fólks er á þessum máli.