Nokkrar staðreyndir um íslensk gos.

1. Frá 1961 hafa orðið 23 eldgos á Íslandi. Gosið í Eyjafjallajökli er það eina sem hefur haft teljandi áhrif   erlendis. Ástæðan er fyrst og fremst sú hvað askan er fíngerð og létt og fer því hátt og berst langa leið. Einnig hafa háloftastraumar verið óhagstæðir. 

2. Mikil aska kom upp í Heklugosinu 1970 en fór í norðvesturátt en ekki í suðurátt. 

3. Langflest gosin frá 1961 hafa fyrst og fremst verið hraungos. 

4. Jarðfræðingar benda á að oftar en ekki hafi Kötlugos komið í kjölfar goss í Eyjafjallajökli. Oft hafa þau verið lítil. Þrátt fyrir þetta og einkum vegna þess hve langt er orðið síðan Katla gaus síðast, hefur viðbúnaður hér á landi þó byggst á því að gera ráð fyrir stóru gosi og jafnvel hamfarahlaupi til vesturs.

5. Gosið í Eyjafjallajökli hefur haft minni áhrif hér á landi en í flestum löndum. Ef Evrópubúar teldu ástæðu til að draga úr flugferðum vegna hættu á svipuðu ástandi og verið hefur undanfarna viku, ættu þeir frekar að hætta við ferðir um önnur Evrópulönd en Ísland. 

6. Eldgos á borð við hið öfluga öskugos í Heklu 1970 jók ferðamannastraum til landsins frekar en hitt. 

Hvaða ályktanir má draga af þessu?  Jú, það fer allt eftir því hvernig staðreyndir um þetta mál eru settar fram hvaða áhrif þær hafa. 

Á þessari síðu má sjá mynd af svæðinu, þar sem hraun runnu niður frá gosstöðvunum á Fimmvörðuhálsi. Allt er þar svart yfir að líta og ekki verður auðvelt að fara eftir gönguleiðina næsta sumar meðan askan liggur þar enn. 

En á hitt ber að líta að sá markhópur ferðamanna sem vill upplifun og ögrun kann að vilja komast í færi við þær aðstæður sem þarna eru. 

1998 kom amerískur ferðamálaprófessor hingað til lands og sagði í viðtali við mig, að sá hópur ferðamanna, sem stækkaði mest, væri fólk sem sæktist eftir ferðum sem lýsa mætti með markmiðinu: "Get your hands dirty and your feet wet." 

Kröftugt gos úr stærsta gígnum

Eyjafjöll skulu rísa!

Gosið í Eyjafjallagosi á eina hliðstæðu hvað búsifjar snertir síðan Katla gaus 1918, en það er gosið í Heimaey. Eyjafjallagosið er þegar orðið þungbærara en öskufallið úr Heklu 1970. Myndirnar hér á síðunni voru teknar um miðnætti í nótt og snemma í morgun.

Enn er minnisstætt þegar menn sátu hnípnir í Sjónvarpssal viku eftir að gosið í Heimaey byrjaði og voru farnir að velta vöngum yfir því að gera nýja höfn í Dyrhólaósi og leggja byggð niður á Heimaey. 

Ólafur Jóhannessson, þáverandi forsætisráðherra, reif umræðuna út í þessu fari með því að segja af miklum þunga: "Vestmannaeyjar skulu rísa!" 

Þetta gerbreytti andanum í umræðunum.

Sama má segja um Eyjafjöll og það nágrenni eldstöðvanna í Suðurjöklum, sem menn munu hafa athygli við næstu misseri. 

Gosvirknin á svæðinu hefur nú breyst úr sakleysislegu túristagosi í hamfarir sem geta orðið á borð við gosið í Heimaey að umfangi, tjóni og afleiðingum. 

Askan úr Eyjafjallajökli minnir á framburðinn úr Brúarjökli í Kringilsá og Hálslón. Hún er fíngerð eins og hveiti þegar hún er þurr en verður eins og steypa þegar hún blotnar.

Á næstefstu myndini sést Markarfljót í forgrunni og Eyjafjallajökull fjær, en athygli vekur hvernig sveitin er á kafi í ösku mekki sem skefur ofan í hana undan norðanáttinni. 

Á sumum svona leirum á Íslandi, eins og við Hagavatn, er uppgræðsla vonlaus, - það þrífst enginn gróður á þeim.

Í morgun mátti sjá hvernig þessi óþverri, sem kom í flóðunum á dögunum, rauk niður í Landeyjar og setti Stóra-Dímon á kaf í öskurokið. 

Eyjagosið í Eyjum 1973 stóð í nokkra mánuði og þá gat uppbyggingarstarf hafist að fullu.

Öðru máli gegnir um þær byggðir sem gos í Eyjafjallajökli og hugsanlegt Kötlugos í kjölfarið hafa áhrif á.

Hugsanlega þarf að bíða í allt að tvö ár eftir því að séð verði fyrir endann á hamförunum.

Ef byrjað er of snemma að reyna að endurreisa gróðurlendi á þessu búsældarlegasta svæði Íslands, gæti það verið unnið fyrir gýg og betra að geyma átakið þangað til öruggt er að allir þeir fjámunir, sem í það fara, nýtist. Ekki mun af veita.

Þetta kann að kosta fullnaðar viðlagatryggingu í allt að tvö ár á þessum biðtíma en aðalatriðið hlýtur að vera að hægt verði að segja með sama þunga og ákveðni og sagt var 1973: Eyjafjöll skulu rísa! 

Minni að lokum á myndskeið af sprengingum í gosinu með bloggpistli mínum á eyjan.is og á ruv.is. 

Gosstrókurinn minnkar