Tólf sinnum minni sandflutningar en eru í Hálslón.

Sandflutningarnir miklu úr Landeyjahöfn eru miklir eins og greint er frá í tengdri frétt á mbl.is, alls 4,1 milljónir rúmmetra á áratug. 

Fróðlegt er að bera þá saman við sandflutningana í Hálslón úr jökulánum Jöklu og Kringilsá. 

Í mati á umhverfisáhrifum Kárahnjúkavirkjunar var gert ráð fyrir 5 milljón rúmmetra burði af auri í lónið á hverju einasta ári. 

Það er tólf sinnum meira magn hið minnsta en nemur flutningi sands úr Landeyjahöfn. Orðin "hið minnsta" eru hér notuð vegna þess að vegna hlýnunar loftslags það sem af er þessari öld og miðað við það sem hefur blasað við á hverju sumri, er aurburðurinn í lónið miklu meiri en spáð var. 

Myndirnar hér á síðunni gefa smá hugmynd um þetta ógnarmagn, sem á, miðað við hið aukna magn, eftir að fylla lónið að mestu upp á þessari öld og rýra miðlunargildi þess. 

Efri myndin er loftmynd, tekin seint í júni í því veðri, þegar lágt er í lóninu og mikill meirihluti þess á þurru, þar sem leirfok verður mest úr þurru lónstæðinu, en það gerist á bestu, hlýjustu, þurrustu og björtustu dögunum, sem koma helst í sunnan hnjúkaþey. 

Á myndinni er horft yfir norðurhluta lónsins þar sem leirfokið hylur þrjár stórar stíflur að mestu og rétt grillir í Sandfell og Syðri-Kárahnjúk.  

Þá er ekki verandi þarna niðri inni í leirfokinu. 

Neðri myndin er líka loftmynd, tekin í júní 2010 af stað, þar sem áður var um 150 metra djúpt gil með fossum Kringilsár, stuðlabergshömrum og grónum brekkum á báða bóga. 

Gilið hlaut nafnið Stuðlagátt en er þarna, aðeins þremur sumrum eftir að því var sökkt, orðið að mestu fullt af um 100 metra þykku aurseti. 

Við enda sandleiranna er Töfrafoss að byrja að sökkva í hækkandi lónið, því að þegar lónið er orðið fullt, nær það eins og augað eygir inn fyrir og í kringum staðinn þar sem fossinn er að sökkva, jafn langt og landið er sandi orpið á þessari mynd þar sem áður var þykk gróðurþekja. 

 

Sandfjallið úr Landeyjahöfn

Alveg tímabært í upphafi móts að tala um efni í gullaldarlið.

Eftir tvo tapleiki í röð á EM var eðlilegt að hægt væri að efast um þá fullyrðingu hér á síðunni að nú værum við að koma upp nýju gullaldarliði í handbolta. 

Eftir leikinn við Portúgal í dag sýnist hins vegar alveg tímabært að tala um efni í gullaldarlið, hvernig, sem framhaldið verður. 

Að koma liði niður á jörðina, sem var nýbúið að kjöldraga Svía á þeirra eigin heimavelli og á bullandi sigursiglingu sem það lið mótsins sem mest hefur komið á óvart, sýnir, að íslenski efniviðurinn í höndum Ólympíugullsþjálfara getur réttlætt góða bjartsýni.  

Sigur gegn Portúgal í Malmö

Þegar leiðigarðar leiða snjóflóð inn á ný hættusvæði.

Leiðigarðarnir ofan við Flateyri draga heiti sitt af því, að þeim er ætlað að bægja snjóflóðum sem stefna beint á byggðina fram hjá henni, "leiða" flóðin í breyttan farveg. Á þessu korti eru útlínur flóðsins á Flateyri 1995 með brúnum línum, en nýju flóðin hvítlituð með bláum útlínum. 

Þótt það hafi reynst rétt mat í upphafi, þegar fréttist af snjóflóðunum núna, að garðarnir hafi sannað gildi sitt og komið í veg fyrir snjóflóðið mikla úr Skollahvilft hvoldist yfir efstu húsin í þorpinu í sama farvegi og 1995, er sú staðreynd aðeins önnur hliðin á heildardæminu. 

Hin hliðin snertir þá staðreynd, að 1995 fór flóðið að vísu niður  í höfnina, en akki af sama hraða og afli og flóðið núna, sem þrýstist fram á mjórra svæði utan garðs, og af þeim sökum fór þetta hrikalega flóð auðvitað mun lengra en 1995, olli gríðarlegu tjóni á þessu nýja eyðingarsvæði og hefði valdið þar manntjóni, ef einhver hefði verið þar á ferð.  

Flóðið 1995 sannaði hvað getur gerst þarna hvenær sem er að vetrarlagi, jafnvel þótt það gerist að meðaltali með margra áratuga eða jafnvel alda millibili, flóðin núna minna á þessi sannindi. 

Það, að eitthvert flóð falli að jafnaði á 100 eða 200 ára fresti, segir auðvita ekkert um það, hvaða ár hvert einstakt flóð fellur; það getur fallið hvenær sem aðstæður gera það mögulegt. 

Til að útskýra betur það sem kallast "útreiknuð áhætta" má nefna sem dæmi varðandi hættumat þá óvissu, sem ríkti í upphafi bílaralls á Íslandi, þ. e. hve mikil áhætta væri tekin með slíkri keppni. 

Í ferð til keppni í vetrarrallinu í Svíþjóð 1981, sem var hluti af HM í ralli, gafst tækifæri til að fræðast um þetta hjá þeim, sem gerst þekktu þetta í alþjóðlegu samhengi. 

Þeir mátu upplýsingarnar frá Íslandi um keppnisleiðirnar og fjölda þátttakenda þannig, að á Íslandi teldist áhættan samsvara einu dauðfalli á öld. 

Þegar heim til Íslands var komið með þessar upplýsingar, létti mönnum mikið, þangað til þeim var gerð grein fyrir því, að þetta sjaldgæfa atvik gæti alveg eins gerst í næsta ralli eins og eftir hundrað ár. 

En, - aftur að Flateyri. Ljóst er að framundan er vandasöm og víðfeðm endurskoðun á dæminu öllu á þeim stað, svo sem reglum um rýmingu sem hluta af endurskoðun á varnarmannvirkjum. 

Þrátt fyrir að ekkert manntjón yrði, munaði afar litlu að verr færi,  af þeim sökum, að flóðin tvö komust yfir garðana á köflum, þótt meginstraumar þeirra væru "leiddir" frá byggðinni innan verndarsvæðisins. 

Margt þarf að meta. 

Hækka garðana?

Gera rýmingaráætlunar af þeirri gerð, að enginn sé á ferð þeim svæðum, sem flóðin eru "leidd" á?

Gera viðbótargarð eða garða, sem sveigja Skollahvilftarflóðinu lengra inn eftir á leið þess niður að sjó?  Er það hægt, svo öruggt sé? Er hægt að finna svæði fyrir bátana þar sem þeir yrðu óhultir?  

 

Einn bátur kominn á land