Hvernig var þjóðaratkvæðagreiðslan 1944?

Á þeim tíma sem heimsstyrjöld geysaði og nasistar réðu enn yfir nær allri Evrópu vestan við Sovétríkin og norðan syðsta hluta Ítalíu ákváðu Íslendingar að hafa þjóðaratkvæðagreiðslu um stjórnarskrá lýðveldisins Íslands. 

Þessi atkvæðagreiðsla fór fram án þess að maður hafi séð að nokkur sérstök vandkvæði hafi verið á því.

Þess vegna á að vera alger óþarfi að vandræðast með þjóðatkvæðagreiðslu nú, jafnvel þótt þeir séu nú látnir sem stóðu að atkvæðagreiðslunni 1944.

Það ættu að vera til heimildir um hana.

Það segir hins vegar sína sögu að það skuli vera svona langur tími síðan svona atkvæðagreiðsla hefur farið fram.  

Blaðamannafundur í fyrramálið

Athugasemdir

[Axel Þór Kolbeinsson, 4.1.2010 kl. 18:48]

Ekki gleyma því að þjóðaratkvæðagreiðslan þá var tvöfölld.  Líka var kosið um afnám sambandslaganna.

[Einar Björn Bjarnason, 4.1.2010 kl. 19:58]

Umræðan er eiginlega bráðfyndin, í ljósi þess hvað hún mynnir mann á umræðuna í tengslum við fjölmiðlalögin.

" 26gr. er dauður bókstarur þ.s. engin hefð er fyrir að beita henni - ef valdi forseta væri beitt væri friðurinn um embættið rofinn - forsetinn er að taka sér vald - þ.e. óþolandi að einns einstaklingur geti tekið frammi fyrir Alþingi - Alþingi á að ráða"

En framkvæmdavaldið, og fulltrúar þess, hafa lengir reynt að skilgreina vald forsetans í burtu.

Framvkæmdavaldiinu líkar greinilega ekki, að annar valdapóll sé til staðar í samfélaginu, er geti griðið frammi fyrir því. Jafnvel, þó því valdi sé einungis beitt stöku sinnum.

Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands.

26. gr. Ef Alþingi hefur samþykkt lagafrumvarp, skal það lagt fyrir forseta lýðveldisins til staðfestingar eigi síðar en tveim vikum eftir að það var samþykkt, og veitir staðfestingin því lagagildi. Nú synjar forseti lagafrumvarpi staðfestingar, og fær það þó engu að síður lagagildi, en leggja skal það þá svo fljótt sem kostur er undir atkvæði allra kosningarbærra manna í landinu til samþykktar eða synjunar með leynilegri atkvæðagreiðslu. Lögin falla úr gildi, ef samþykkis er synjað, en ella halda þau gildi sínu.

Kv.

[Ómar Ragnarsson, 4.1.2010 kl. 20:25]

Í Kastljósi í kvöld koma meira að segja fram að ef forsetinn noti málskotsréttinn á morgun megi nota orðið valdarán um það.

Er það ekki svolítið skrýtið ef eini embættismaður þjóðarinnar sem er kjörinn beint af fólkinu sjálfu er talinn fremja valdarán ef hann notar lagagrein sem er í stjórnarskránni, ekki til að ræna völdum, heldur til að færa það til fólksins sjálfs?

Einnig kom fram sú mótbára að forsetinn hverju sinni gæti tekið upp á því að fara að verða einhvers konar grýla gagnvart ríkisstjórnum sem þyrðu þá ekki að leggja fram frumvörp nema að "heyra ofan í forsetann fyrst".

Þetta á ég erfitt með að ímynda mér að nokkur forseti myndi gera. Ég mini á að forsetinn skrifaði undir Icesave-lögin fyrr í haust og að hann og hver annar, sem við tæki af honum, myndi ekki beita málskotsréttinum nema í algerum undantekningartilfellum.

Meðan enn hefur ekki verið afgreitt annað fyrirkomulag varðandi þau skilyrði sem þurfi að vera til staðar til að efna verði til þjóðaratkvæðagreiðslu er það að mínum dómi hið besta mál að til skuli vera heimild í stjórnarskrá sem heimili málskotsrétt forsetans.

Í næstu forsetakosningum gætu landsmenn sjálfir síðan dæmt um hann og gerðir hans, ef hann færi aftur fram og kjósendur yrðu ævinlega dómarar yfir gjörðum forseta landsins.

Ég hef ævinlega talið forsetinn vera í hlutverki öryggisventils og talsmanns þjóðarinnar sem kaus hann og geta gegnt mikilvægu hlutverki í núverandi skipan til þess að hamla gegn of miklu valdi og ofríki framkvæmdavalsins.

[Þorgeir Ragnarsson (IP-tala skráð) 4.1.2010 kl. 21:02]

Það hefur seint og um síðir verið viðurkennt að lánin frá AGS munu að stórum hluta fara í að endurfjármagna hinar ýmsu erlendu skuldir sem á ríkinu, sem og fleiri aðilum (t.d. hugsanlega á Landsvirkjun)hvíla. Nú vitum við einnig að frekari afgreiðsla AGS á lánum til okkar, veltur á því að Icesave málið verði afgreitt.

Afgreiðsla Icesave málsins stýrir því í reynd lyktum miklu stærra máls: Endurfjármögnum íslenska hagkerfisins að stórum hluta.

Við getum ekki rætt Icesave málið án samhengis við stöðu okkar í heild. Ef við viljum ekki greiða Icesave þá þýðir það líka að við ætlum ekki að greiða aðrar skuldir okkar. Við setjum ekki öllum heiminum skilyrði um það hvernig við ein höfum ákveðið að greiða allar skuldirnar, án þess að það hafi nokkrar afleiðingar fyrir okkur.

Það má vera að það sé fær leið að ríkið skeri af sér allar skuldir og einfaldlega neiti að borga en þá mun það þýða innflutningshöft, vöru- og gjaldeyrisskömmtun til langs tíma o.s.fr. Hvort það er betra en að reyna að kljást við risavaxnar skuldir (hugsanlega ókleyfar) en halda um leið markaðsfrelsinu skal ég ekki fullyrða en eitt er öruggt: Við getum ekki farið þá leið nema um það sé víðtæk samstaða meðal þjóðarinnar og stjórnmálaafla og að til forystu fyrir þeirri vegferð sé völ á lítt umdeildu fólki. Þetta er ekki tilfellið í dag. Ef fara ætti þessa leið hefði þurft að vera samstaða um það frá byrjun. Þá hefði upphaflega þurft að taka ákvörðun um það að ganga ekki til samstarfs við AGS. 

Ef svo vildi til að stjórnin félli á þessu máli og Sjálfstæðisflokkur og/eða Framsókn kæmust í stjórn, hvað þá? Verður samstaða um Bjarna Ben. (fulltrúa olíufélagsklíku og hugsanlega flæktur í alvarlegt sakamál) eða Sigmund sem þjóðarleiðtoga á erfiðum tímum? Auk þessa viðurkenna þessir foringjar ekki að ofangreint sé valkosturinn ef við höfnum Icesave, þeir fullyrða bara að við getum fengið betri samning. Þessi samningur (5,5% vextir) er þó skárri en þau drög sem Bjarni Ben. sjálfur vann að (6,7% vextir). En ég hef reyndar trú á því að ef þeir kæmust í stjórn þá yrði það þeirra fyrsta verk að ganga frá Icesave samkomulaginu sem fyrst enda eru þeir bara að reyna að fella stjórnina á málinu. Við má bæta að ef menn telja að þrasa eigi frekar um það hvort lækka megi vaxtaprósentuna á samningnum um einhverja hluta prósentustigs að hinar miklu tafir á lyktum málsins hafa þegar kostað íslenskt atvinnulíf þó nokkra fjármuni og munu gera það áfram ef málinu lýkur ekki.

Til þess að þjóðin gæti tekið upplýsta ákvörðun um Icesave þarf að liggja fyrir í hverju hinn/hinir valkostirnir felast. Ég efast um að fólk hafi verið almennilega upplýst um það.

[Einar Björn Bjarnason, 4.1.2010 kl. 21:15]

Akkúrat - Ómar.

Forsetinn er tékk á ofurvald framkvæmdavaldsins, en framvkæmdavaldinu hefur alltaf líkað ílla við þetta ákvæði, og reynt eftir megni með hótunum að fá fram, að því væri ekki beitt.

Hver man ekki eftir látunum, þegar Vigga ætlaði að festa einnig afgreiðslu um einn skitinn dag, þ.e. taka sér frí á kvennafrídaginn.

Þeir létu öllum íllum látum, Davíð og Dóri, síðan afgreiddi hún málið nokkrum klst. síðar áður en dagurinn var að kveldi kominn.

Þ.e. alltaf þessi sami yfirgangur framkvæmdavaldsins, og sama hvernig fer - þá hefur Ólafur styrkt embættið í sessi, með því að sanna að það hafi hlutverki að gegna, í stjórnskipun landsins.

"..."að ef forsetinn noti málskotsréttinn á morgun megi nota orðið valdarán um það."

Ég man ekki betur, en að fram hafi komið svipuð ummæli, þarna um árið í tengslum við fjölmiðlafrumvarpið.

Kv.

[Einar Björn Bjarnason, 4.1.2010 kl. 21:23]

"Afgreiðsla Icesave málsins stýrir því í reynd lyktum miklu stærra máls: Endurfjármögnum íslenska hagkerfisins að stórum hluta."

---------------------------------

Þorgeir - Island er gjaldþrota, þ.e. þ.s. þetta þíðir.

Álit meirihluta ríkisstjórnar
Hlutföll útflutnings umfram innflutning, þáttatekna og viðskiptajafnaðar af landsframleiðslu (%)
                                2008   2009   2010   2011   2012   2013   2014   

Útflutn.-innflutn.        -2,8      6,7    10,6    12,0    13,1    13,7    11,8

Þáttatekjur              -39,4   -20,7  -20,8   -20,3   -18,7   -16,1   -14,6

Viðskiptajöfnuður     -42,2  -14,0   -10,2     -8,3    -5,6     -2,4     -2,8

Undirliggjandi st.

Þáttatekjur                          -7,7     -8,5     -9,0     -8,5    -8,3     -8,0

Viðskiptajöfnuður                  1,0     2,1       3,0      4,6      5,4      3,8

Hagvöxtur                1,3    -8,5    -2,4      2,2     3,4      3,4     3,6

*<Undirliggjandi stærðir, eru að frádregnum vaxtatekjum og gjöldum fyrirtækja - er skortir á upplísingar um og bankat>*

Ríkisstjórnin, reiknar sig í plús, með því að undanskilja kostnaðinn af skuldbindingum hrundu bankanna, og nokkurra fyrirtækja sem að sögn hafa ekki skilað inn nægilega skýrum gögnum - sjá liðinn "undirliggjandi stærðir".

Við skulum skoða aðra töflu, sem  kemur frá Hagstofu Íslands.

Þjóðarbúskapurinn, áætlun til 2014: Vorskýrsla 2009

Viðskiptajöfnuður, % af VLF
2008                          -23,3
2009 - 2014                 -1,2
2011                             -1,1
2012                             -2,1
2013                             -1,2
2014                             -1,1

Það að við eigum ekki fyrir einu sinni vöxtunum er fullkomin sönnun þess, ef einhverja vantaði, að það gengur ekki, að staðfesta þessi lög.

Þessi endurfjármögnun, er fullkomlega tilgangslaus, þ.s. að borin von er fullkomlega um, að við getum staðið undir þessu. 

En, án afgangs, þá getum við aldrei lækkað þessar skuldir. Og, ef hallinn viðhelst, sem er líklegra en ekki, þá halda skuldirnar áfram að hækka og hækka.

Þá skiptir engu máli þó við fáum þessi lán, þau gera eingöngu eitt, þ.e. að fresta því að við verðum greiðsluþrota.

Ég segi, undirbúum greiðsluþrot - en, á meðan við erum að því, fáum fund með kröfuhöfum ríkisins og segjum þeim að hægt sé að komast hjá greiðsluþroti en aðeins með eftirgjöf skulda - ef samingar náist ekki, fari landið í greiðsluþot.

Mín skoðun, er að greiðsluþrot sé 100% öruggt, og eina leiðin til að forðast það, sé að ef tekst að fá eftirgjöf skulda.

Við erum á nákvæmlega sama stað, og þróunarlönd í Afríku, hvað þetta varðar. Við höfum val, þ.e. ævarandi fátækt eða að reyna að komast úr skuldagildrunni, á sem skemmstun tíma.

Kv.

[Þorgeir Ragnarsson (IP-tala skráð) 4.1.2010 kl. 23:02]

Einar Björn; ég held að minna beri í milli hjá okkur en virst gæti við fyrstu sýn.

Í samkomulaginu eru upptökuákvæði sem við getum nýtt okkur þegar eða ef í harðbakkann slær. Reynist þetta ókleift er sennilega fátt því til fyrirstöðu að fá einmitt þessháttar fund með kröfuhöfum sem þú talar um.

Það sem þarf núna er vinnufriður til þess að koma hjólum atvinnulífsins af stað, byrja að reyna að selja eignir úr þrotabúi Landsbankans í Bretlandi o.s.fr. og sjá hvernig ganga muni að greiða inn á höfuðstólinn. Kröfur kröfuhafa gömlu bankanna hafa að mestu leyti verið afskrifaðar og mögulegt að sjósetning nýju bankanna eftir þeim línum sem búið er að leggja komist aftur í uppnám ef fara ætti þessa leið. Það hefur nefnilega sitt að segja að búið er að vinna eftir tilteknum línum í meira en ár.

Það sem er slæmt við það að núverandi stjórn gæti sprungið á málinu er að það er engin trúverðug forysta á hinni hliðinni sem gæti tekið við. Þeir sem þar eru eru heldur ekki líklegir til þess að tala fyrir þeirri lausn sem þú leggur til, þeir ætla sér bara að sprengja stjórnina og ná völdum sjálfir. Bjarni Ben. er skýrasta pólitíska dæmið sem finna má á landinu um forvarsmann sérhagsmunaklíku og getur í raun ekkert annað en hegðað sér til samræmis við það. Ekki eru Sigmundur eða Þorgerður Katrín kræsileg heldur ef út í það er farið.

[Einar Björn Bjarnason, 4.1.2010 kl. 23:29]

Þorgeir - ég einfaldlega trúi því ekki, að við endumst út þessi 7 ár, þar með að 7. ára friðurinn sé dauður bókstafur.

Hafðu í huga - einfaldur hugarreikningur - Seðló er þegar búinn að spandera 70 milljörðum þetta ár til að halda uppi gengi krónunnar. Árið 2011, þarf að borga 180 milljarða afborgun af risaláni, sem tekið var í tíð fyrri ríkisstjórnar til að endurfjármagna Seðlabankann.

70 + 180 = 250 milljarðar. Drögum það frá 600 milljörðum, og eftir eru 350 milljarðar. 

En, - hallinn í ár, hefur einnig kostað eitthvað. Hann þarf einnig að draga frá þessari tölu.

Eftirstöðvar einungis 300 milljarðar.

--------------------------------------

Þetta er þ.s. þarf að duga.

Mér finns einnig endurskoðunarákvæðið of veikt, þ.e. við getum óskað eftir fundi með fulltrúum Hollands og Bretlands, og þeim ber að halda hann. En, á slíkum fundi, getum við einungis beðið þeirra fulltrúa um, að íhuga okkar vandamál á nýjan leik.

Það felst í því ákvæði engin skuldbinding, af þeirra hálfu.

Því miður, held ég að þeir muni einfaldlega gjaldfella lánið og hirða eignir íslenska ríkisins, þ.e. allt sem heiti HF.

-------------------------------------

Hef enga trú að að stjórnin springi. Einungis Samfó talar þannig.

Innantóm hótun að mínu mati.

Ekki séns, að ég held, að Samfó ákveði að hætta, meðan enn er séns að koma Íslandi inn í ESB.

En, til þess hafa þau 2. ár, þ.e. samingar taka sennilega þann tíma. Uppgjör LB tekur a.m.k. þann tíma.

Þannig, að innan þess 2. ára ramma, þarf málið ekki einu sinni að raska aðildarferlinu.

Kv.

[Einar Björn Bjarnason, 4.1.2010 kl. 23:31]

Já, bankarnir. Lestu þessa færslu:

Eru bankarnir traustir?

Kv.

[Einar Björn Bjarnason, 4.1.2010 kl. 23:33]

Þú ert að horfa of þröngt á kröfuhafa.

Ég á við alla kröfuhafa ríkissjóðs.

Kv.

[Sigurður Haraldsson, 4.1.2010 kl. 23:34]

Mæli með þjóðstjórn ef stjórnin fellur sárt að vita að icesave sé tengt við stjórnir en ekki fólkið sem á að borga það. Þess vegna á forsetin ekki að skrifa undir!

[Einar Björn Bjarnason, 5.1.2010 kl. 00:01]

Ef stjórnin fellur, held ég að utanþingsstjórn, sé eini möguleikinn - nema, að Samfó slái sér með Sjálfstæðisflokki.

Kv.

[Sigurlaug (IP-tala skráð) 5.1.2010 kl. 06:50]

Utanþingsstjórn er ríkisstjórn skipuð mönnum sem sitja ekki á alþingi og hefur verið mynduð hér á landi þegar Sveinn Björnsson ríkisstjóri,leysti stjórnarkreppu í landinu í desember árið 1942 fram í október 1944.

Koma þarf á neyðarstjórn á Íslandi, stjórn sem nýtur trausts almennings og umheimsins. Stjórnmálaflokkarnir og stjórnmálamenn njóta hvorugs, heldur búa við megna tortryggni og andúð. Sama er að segja um stjórnsýslu landsins. Hið pólitíska kerfi er komið í þrot og ræður ekki við brýnustu úrlausnarefni þjóðarinnar.

Neyðarstjórnin þarf að fá afmarkaðan tíma til þess að vinna að eftirfarandi
verkefnum:

1. Neyðarráðstöfunum í efnahagsmálum
2. Rannsókn á efnahagshruninu
3. Endurskipulagningu stjórnsýslunnar
4. Stjórnlagaþingi

Neyðarstjórn verður skipuð fólki utan þings og nýtur almennrar virðingar og trausts meðal þjóðarinnar. Stjórnin mun fá til liðs við sig færustu sérfræðinga innan lands og utan.

Þegar stjórnlagaþing hefur skilað af sér drögum að nýrri stjórnarskrá, verða þau borin undir þjóðina til samþykktar eða synjunar í þjóðaratkvæðagreiðslu. Samþykki þjóðin drögin verður stofnað nýtt lýðveldi á grundvelli nýrrar stjórnarskrár og boðað til alþingiskosninga.

Tímabært er að snúa baki við gömlu, úrsérgengnu stjórnmálakerfi og reisa kröfuna um utanþingsstjórn. Fulltrúar á Alþingi þurfa að þekkja sinn vitjunartíma og verja slíka stjórn falli.

Neyðarstjórn almennings er utanþingsstjórn sem forseti Íslands skipar og meirihluti Alþingis sættir sig við. Það er löngu tímabært að snúa baki við gömlu, úrsérgengnu stjórnmálakerfi og reisa kröfuna um utanþingsstjórn.

Fulltrúar á Alþingi þurfa að þekkja sinn vitjunartíma og verja slíka stjórn falli.

sjá: www.neydarstjorn.org