Það var hlegið að Laxness og Kjarval.

Á sínum tíma hentu menn gaman að þeirri forspá Halldórs Laxness í frægri blaðagrein að sú tíð kæmi að menn myndu moka ofan í þá hundruð kílómetra af skurðum sem þá var búið að grafa og var verið að grafa um allt land.

Varla hefði nokkrum manni dottið þá í hug, að Íslendingar myndu vekja aðdáun fyrir það erlendis að setja það fram sem eina af þeim ráðstöfunum til þess að drraga úr losun gróðurhúsalofttegunda að moka ofan í skurði, sem grafnir voru yst til dala og inn til innstu dala. 

Ekki þarf annað en fljúga yfir landið til að sjá hve miklu meira var grafið af skurðum en nauðsynlegt var, enda var skurðgröfturinn styrktur mjög af ríkisfé. 

Fyrir meira en 60 árum skrifaði Jóhannes Kjarval um þá framtíðarsýn að hvalaskoðun yrði mikilsverðari atvinnuvegur en hvalveiðar. Þótt þetta dæmi um fáránlega sérvisku og bull. 

Hvorugur þessara meistara lifði það að upplifa sönnun þess hve langt þeir voru á undan samtíð sinni. 

Tillögum Íslands hrósað

Athugasemdir

[Jón Logi (IP-tala skráð) 11.12.2010 kl. 23:52]

Það hlaut að koma að því að ég yrði þér ósammála Ómar, og hef ég þar eggina, þar sem ég og mínir áar eru uppaldir á fúafenum og framræstum mýrum sem svo urðu að ræktarlandi. Ekki skal ég þó þræta fyrir það að undrast þéttleika skurða á sumum pörtum landsins.

En vinur minn, frekar en að þræta hér á blogginu, skal ég sýna þér þá jákvæðu parta sem ég þekki í framræslu hér um mínar Rangæsku slóðir. Vitaskuld er það auðveldast úr lofti. Enda kominn tími á það undir næsta frost að viðra Lycoming a la Frú svona oggulítið ;)

Tökum smá rúnt, þá getur þú klórað þér í derhúfunni um stund, og svo bloggað einhverja snilld.

[Guðrún María Óskarsdóttir., 12.12.2010 kl. 01:08]

Sæll Ómar.

Ég ólst upp við gagnrýni á þennan mikla skurðgröft fyrir styrki á styrki ofan af föður mínum heitnum austur undir Eyjafjöllum.

Vissulega mátti grafa skurði en eins og með allt annað sem var styrkt, var það ofnotað fyrirbæri sem olli því að votlendi var varla eitthvað eftir, hins vegar er ennþá smá landskiki er liggur að sjó nær óhreyfður á þessu svæði í sennilega hartnær öld, og þar var gósenland fuglalífsflórunnar allra handa hér einu sinni.

kv.Guðrún María.

[Sigurjón, 12.12.2010 kl. 02:16]

Sælt veri fólkið.

Ég ólst upp á bæ þar sem flest tún voru framræstar mýrar og þar var fuglalíf mjög fjölbreytt og mikið.  Ef ætti að fylla upp í skurði á þeim bæ í dag, yrðu hey gjörsamlega ónóg fyrir þær skepnur sem þar búa.  Það væri ekki fallega gert.

Það mætti líka til gamans nefna að hvalveiðar og hvalaskoðun hafa farið saman hér á landi síðan 2003.  Það hafa hingað til vart verið vandræði með þessar 2 atvinnugreinar saman og væri slæmt að leggja aðra niður á kostnað hinnar.

Hvenær ætlar fólk að skilja að iðnaður getur alveg farið saman með vernd?

Góðar stundir.

[Sigurður Haraldsson, 12.12.2010 kl. 08:10]

Frábært framtak og þið eruð snillingar

[Óskar Þorkelsson, 12.12.2010 kl. 10:07]

ég lærði í leiðsögumannaskólanum að það væru um og yfir 35.000 km af skurðum á íslandi.. flestir til óþurftar.

[Tryggvi Helgason, 12.12.2010 kl. 14:34]

Þarna er enn eitt sprenghlægilegt umhverfisbullið á ferðinni, en virknin er þveröfug við það sem þessir menn halda fram. Blautar mýrar rotna (úldna) og koltvíyldi (Co2) myndast og fer út í andrúmsloftið. Hver kannast ekki við fenjafýluna. Þegar mýrar þorna þá hættir rotnunin.

En kannske er verið að undirbúa að taka við "kolefninu" frá útlöndum, sem umhverfisráðherrann lofaði að grafa niður í mýrar. Ég bíð tilbúinn með myndavélina, þegar hún (umhverfisráðherrann) kemur til þess að taka fyrstu skóflustunguna í einhverri mýrinni.

[Jón Logi (IP-tala skráð) 12.12.2010 kl. 15:08]

Svo best ég veit, þá skilar framræst mýrlendi frá sér því kolefni (C) sem bundið er við köfnunarefni (N). Þetta skapar plöntunærandi skilyrði, og grasflóra hins framræsta lands breytist mjög.

Nytjaplöntur binda svo því meira C eftir því sem uppskera vex. Það endar svo í fóðri sem svo endar í afurðum og úrgangsefnum.

Heildarniðurstaðan er eiginlega tilflutningur á efnum, og breytingar á efnasamböndum.

Mig grunar reyndar að fúamýrar skili af sér öðru gasi sem er margfalt verra en co2, það er metan. Kannast einhver við mýrarljós? Vita menn hvað mikið af metani er frosið fast í túndrumýrum?

Menn læra kannski sitthvað í leiðsöguskólanum, en mér finnst að kennararnir ættu að hafa allavega einn úr bændaskóla, og svo að spreyta sig á göngu yfir alvöru svaðamýri. Það gæti breytt kennsluprógramminu.

Sá sem hér skrifar man vel eftir þeim manndrápsforöðum sem áður voru um allt svo áratugum skipti eftir að framræst var. Sumir pyttirnir voru að gleypa búfé fram á 21 öldina. En áður þurfti vana lóðsa yfir marga mýrina, þar sem hálfgrónir morðpyttir gátu gleypt mann og hest og engu skilað aftur.

Og svo er það uppskeran. Við að brjóta mýri með framræslu breytist jurtaflóran til þess að til verður margfalt betra fóður. Í fyrstu minna, og svo mun meira. Sýrustig lagast líka til muna. Í grunnin er breyting við framræslu sú, að illfær drullumýri með nögur af stör, og vaðfugla og sundfuglalíf, breytist í hálfþurrt mýrlendi, þakið heilgrösum og jafnvel smára, úrvals uppskeruland,  sundfugl fer frekar að skurðum, en vaðfugl er einhver og mófugl mikill.

Menn grafa ekki að gamni sínu, og þótt styrkt hafi verið í upphafi, er rándýrt að halda við skurðum. Þeir sem það framkvæma, gera það að þörf en ekki gamni sínu.

[Guðjón Sigþór Jensson, 12.12.2010 kl. 17:49]

Það var þann 14.mars 1948 sem birtist í Morgunblaðinu mjög hófsöm grein eftir Kjarval sem hann nefndi: Hið stóra hjarta.

Greinin fer hér á eftir en vinsamlegast takið eftir að hún birtist eins og tæknin er, ekki hefur hún verið yfirfarin og leiðrétt. Þannig „les“ tölvutæka formið „m“ stundum sem in ð verður að ö, ai kemur í staðinn fyrir æ, o.s.frv.

Með bestu kveðjum

Mosi

SÍÐAN íslendingar urðu einn

þátturinn í þjóðabandalaginu, er

a"ugljóst að við verðum að vera

eftirtektarsamir um gjörðir vorar

á hinn náttúrlegasta hátt, og

gera okkur dálítið merkilega á

alþjóðavísu. Þurfum við þá að

hafa mótiv, svo að mál það er

við tölum skiljist, og verði lifandi

mál. Það sem við getum

gert í þessu efni, er að byggja

hvalafriðunarskip — a sama tíma

er hyggja annarra útgerðarfjelaga

stefnir til þess að veiða hið

stóra hjarta.

Er nokkuð frjálsara, óháðara

og hlutlausara en sjá hvali fara

stefnur sínar á flötum hafsins.

Hvalafriðunarskip mundi miklu

ódýrara í rekstri en veiðiútgerðin.

Verið gæti að hlegið yrði að

slíkri skipshöfn, slíku skipi, jafnvel

dregið háðsflagg við hún, en

hvað gerði það til. Hlátur sá væri

hollur, vel undir byggður, þ.jóðir

vissu á hvaða rótum sá væri runn

inn. Samþjóðir mundu skilja

þetta mál vort, og fá tiltrú til

þess, af fagurfræðilegum ástæðum,

og trúa því að við byggjum

fagurt land við fagran himinn.

íslendingar hafa sín próf úr

náttúrunni, engu síður en aðrar

þjóðir þó á sinn sjerstæða hátt.

í þetta skiptið einkennir það sam

tíð vora, að við höfum ennþá nóg

að borða, og gætum við því okkur

að meinalausu tekið dálítið af

eðli okkar undir smásjána, athugað

gírugheitin, grimmdina,

vanahvatirnar og framfærsluhugsun

vora og gjörvan hag okkar

við náttúruna, og við ættum

að gera þetta að okkar vísindagrein,

að friða eitthvað það fyrir

sjálfum oss, sem er okkur annars

mikils virði. Eftirtekt'arvert er

það, eftir því sem hvalaveiðarahugsunin

fullkomnast og finnur

sinn hag nær settu marki, eftir

því grípur stríðsæsingamöguleikinn

víðtækara um sig í heiminum,

og þó er þetta í sjálfu sjer

engin furða, þar sem tilgangurinn

er að veiða hið stóra hjarta, sem

auðvitað tekur á móti hinni

grimmúðlegu, mannlegu hyggjuhugsun

og endurgeislar henni.

Hið stóra hjarta heimssálarinnar,

hvalanna, sortjerar undir tónbylgjum,

sem mundu glatast þess

um hnetti ef við högum okkur

verr en óvitar.

í þessu máli ,sem er stórmál,

ber að líta á það listræna í því

tignlega, tígulega lífi hvalanna,

og það ósannanlega en þó í tilgátu,

að hvalir hafi verið fyrr á

öldum tamdir, og hafi haft viðskipti

við landverur. Þar sem getið

er um í Þúsund og einni nótt,

Abdullah á landi og Abdullah í

sjó, lengra eða skírar er þetta

ekki orðað þar. En í Biblíunni er

lauslega getið um, að hvalir hafi

verið farartæki milli landa. Því

þá ekki á milli heimsálfa. Gæti

það átt sjer möguleika, að hvalirnir

yrðu í framtíðinni nokkurskonar

stórsport, til að viðhalda

gleði hnattabúa hjer. Það yrði

einungis ef mönnum færi að skilj

ast hið lífræna sem hvalirnir

gætu átt sem sameign með mönnum.

Ef maðurinn vill svo vera láta,

gæti það sannast að hvalirnir

sjeu á hærra menningarlegu

þroskastigi en við, til dæmis í

mataræði, og það segir dálítið.

Hvalirnir hafa fyrir löngu af neitað

allri grimmd mannverunnar

á því sviði. Hvalurinn er fyrir

löngu búinn að gegnumgnnga

það sjálfsafneitunar próftímabil,

sem allur þorri manna vjefengir

í daglegu viðhorfi til matar. Hið

stóra heita hjarta hvalsins gjörir

ekki kröfu til annars en svifsins,

sem síldin nærist á, en líka loðnu,

og kanski líka síldar, einhverjir

hvalir, en við erum alætur. í

biblíunni er sagt með hreinum

framsöguhætti, sem verkar líkt

og skipun, ,,Maðurinn er æðsta

skepna jarðarinnar", en við hvað

eigum við að miða nú, svo sá

rjettur hugsandi fagurfræðisgæddri

mannveru haldist, ef nauð

syn sköpunarinnar vinnur að því

ennþá, að sjá það listræna í náttúrunni

og viðhalda því.

Ekki kemur mjer til hugar að

hætt verði að veiða hvali fyrir

þetta greinarkorn, síður en svo.

Það er nú ekki þesslegur veruleikaheimurinn

okkar nú.

Og líklegast er þessi hugmynd

af öðrum heimi.

Þó hafa frægir veiðimenn sagt

mjer, að þeir noti ekki nærri öll

tækifæri, sem þeim býðst á veiðitúrum

sínum, og láti mörg færi

sleppa. Hvort sem þetta bendir

til dutlunga þeirra sjálfra eða

önnur öfl sjeu með í spilinu, skal

jeg ekki fullyrða um, en þetta

bendir þó til, að þeim sje ekki

alls ókunnugt um virðingu fyrir

lífinu, svona yfirleitt. En annáð

er lika að vera veiðimaður sem

privatmaður, eða fyrir skipulsgðan

fjelagsskap. Vera má samt að

einstaklingseðlið fari þar einnig

eftir sínum dutlungum, og sleppi

mörgu færi. Þar sem jeg ekki

þekki eða hefi gefið nvjer tíma til

að athuga hvalafriðunarlögin,

verð jeg að geta mjer til urrt

hvernig þau sjeu. Jeg hugsa mjer

viss svæði í höfunum, sem eru

friðuð svæði þar sem ekki megi

veiða, þar sem hvalir geti flúið

inn á frá veiðisvæðinu, og að það

sjeu höf sem vitað er áður að

hvalir geti þrifist og sje eðlilegt

að búa í. Annars væri það til

málamynda en ekki einlæg alsjón,

því það sjer hver heilvita

maður að hvölum nægir ekki að

sleppa inn fyrir landhelgislínu,

þar sem ckki má veiða, hvalaveiðarinn

muiidi bíða eftir bráðinni

utanvið, og hvalurinn ætti

því ómögulegt með að sleppa.

Eina ráðið til þess að gefa þessu

stóra, göfuga og fagra dýri möguleika

að sleppa undan óvinum

sínum, er að afmarka á breiddargráðum

heimshafanna, þar sem

dýpi er nóg, forsvaranleg reginflæmi

svo líf hvalsins geti verið

eðlilegt. Það eru langar leiðir,

lengri en auga mannsins sjer,

sem hvalurinn þarfnast. Vegna

þeirrar bylgjulangdar, sem hann

er uppalinn við, þar koma til

greina meginhafsstraumar, himinsstjarna

skírleiki, allskonar

stjörnumerkja aðstæður, auk

norðurljósa.

Hin umkomulausasta volduga

vera hafsins, sem fyrir löngu

komst á svo hátt þroskastig, titrar

nú og skelfur í hafdjúpunum

fyrir tækni mannsandans. Þessum

tónbylgjum neyðist hin volduga

vera til að útgeisla út yfir

heiminn. Ef við gætum stuðlað

að því að byggja hvalafriðunarskip,

er spor stigið til lífsins

leiða.

Og svo getum við byrjað á að

taka ofan fyrir hvölunum.

Rvík, mars 1948.

Jóh. S. Kjarval.

[Ómar Ragnarsson, 13.12.2010 kl. 20:54]

Mínir kæru, ég er ekki að bera á móti því hve miklu framræslan hefur skilað fyrir íslenskan landbúnað. Ég ætti til dæmis ekki kost á því að lenda flugvél minni á hinum frábæru túnum hjá þér, Jón Logi, ef ekki væri fyrir framræsluna.

Hún var að sjálfsögðu undirstaða fyrir framfarir í búskap og matvælaframleiðslu okkar. 

35.000 kílómetrar voru hins vegar grafnir að því er virtist algerlega hömlulaust því sér maður nú stór svæði sundurskorin af skurðum bæði út til stranda og uppi á heiðum þar sem er engin byggð og engin not af þessu uppþurrkaða landi.