"Látum því vinir, vínið andann hressa..."

Hve mörgum milljón sinnum hefur ekki eitt skaðlegasta fíkniefni okkar tíma, áfengið, verið mært upp í hástert.

Ofangreindar ljóðlínur listaskáldsins góða kannast allir við,  að ekki sé nú minnst á "...og guðaveigar lífga sálaryl. 

Hið nöturlega er að sjálft var skáldið áfengissjúklingur og var í raun enn stærri í sniðum sem skáld og vísindamaður þegar þess er gætt, hvílíkt böl hann glímdi við og hve skammlífur hann var. 

Áfengið brenglar veruleikaskynið og stærsti hluti fíkniefnabölsins er afneitunin og sjálfslygin sem er óhjákvæmileg til þess að geta haldið áfram að dýrka bölvaldinn. 

Nú er það svo að yfirgnæfandi meirihluti þeirra, sem neyta víns og annarra vímuefna gera það í hófi svo að ekki verður ami eða skaði af. 

Opinberar tölur segja að 13% þeirra missi stjórn á neyslunni. 

Hin raunverulega tala er vafalaust talsvert hærri, því að mikill fjöldi gerir þetta án þess að það verði uppskátt, því að leyndin og afneitunin eru svo sterk.

Vestur-íslenska skáldið K.N. var drykkjumaður eins og kallað er og ætlaði einu sinni að svara á skemmtilegan hátt ádeilu bindindismanna á áfengið með þessari vísu: 

Bindindismennirnir boða það hér

að brennivín geri mann crazy,

en ég get sannað að orsökin er

oftast nær brennivínsleysi. 

Fáir hafa hins vegar í raun lýst betur böli Bakkusar en K.N. með þessari vísu,  því að þarna játar skáldið að brennvínsleysið geri hann "crazy". Með orðum Charlie Sheen: "Edrúmennska er leiðinleg".

Í nokkur önnur skipti kom vínið við sögu í kveðskap K.N. og beitti hann kveðskaparsnilld sinni einna best þegar konur áttu í hlut, samanber þetta svar, þegar kona ein nöldraði við hann yfir drykkjuskap hans. K.N. svaraði: 

Bakkus kóngur bauð að smakka 

bestu veigar, öl og vín

og honum á ég það að þakka 

að þú ert ekki konan mín. 

Gaf K.N. það berlega í skyn hve heppinn hann hefði verið að Bakkus kóngur skyldi forða honum frá þeirri ógæfu að giftast konu þessari. 

Í annað skiptið hellti kona að nafni Margrét sér yfir K.N. þar sem hann kneifaði duglega úr vínflösku. 

K.N. svaraði:         (Athafnir hans eru tilgreindar í svigum)

                    (Tekur tappann úr flöskunni) 

Heyrðu, Manga, björt á brá, - 

bíddu á meðan, sérðu: 

Þannig ganga þyrfti frá 

þér að neðanverðu!     (Rekur tappann í flöskuna) 

 

Charlie Sheen er á svipðu róli og K.N. var að því leyti að hann játar að brennivínsleysið geri hann "crazy", hann geti ekki án þess verið, annars sé "edrúmennskan svo leiðinleg." 

Þetta er játning og afneitun um leið. Sheen afneitar því að hægt sé að lifa án fíkniefna, en í raun er þetta játning á algerri niðurlægingu sem fylgir böli hans. Hann hefur gefist upp fyrir vandanum, sem er neyslan, ekki edrúmennskan.

Sheen: „Edrúmennska er leiðinleg“

Athugasemdir

[Viggó H. Viggósson, 16.2.2011 kl. 00:09]

En kæri Ómar, hvar værum við (í lista- og menningarlegu tilliti) án bakkusar og bræðra. Hafa þau ekki flest, sem vert er að muna, einmitt verið klikkuð eða kennd, helst þá bæði.

En jú víst værum við sæl og sátt þar sem við sætum uppi með aðeins þig (og kannski nokkur þér lík)!

[Ómar Ragnarsson, 16.2.2011 kl. 00:33]

Meira en 90% þjóðarinnar neytir áfengis og ef hlutfallið er svipað meðal þeirra sem eru í menningunni, veit enginn hvernig verk 90% listamanna hefðu orðið ef þeir, sem þeir sköpuðu, hefðu verið bindindismenn.

Ekki sé ég neinn mun á ferli Bubba Morthens fyrir og eftir meðferð og svipað má segja um marga listamenn, sem hafa hætt neyslu.

Bubbi var reyndar kominn á það stig þegar hann fór í sína meðferð, að það var upp á líf og dauða. 

Sem betur fer er hann alveg einstakur maður, sem stóð þetta af sér og sá til þess að við höfum notið hans síðan í stað þess að missa hann fyrir meira en áratug. 

En auðvitað er þetta persónubundið. Sumir, sem hætta og eru búnir að missa neistann kenna edrúmennskunni um í stað þess að athuga hvort þeir hafi ekki einmitt með ofneyslu sinni skemmt sig svo mikið meðan þeir voru í henni, að hefði farið fyrr og verr niður með sama áframhaldi.

Miðað við hlutfalli 9:1 er eðlilegt að list heimsins sé líka í sömu hlutföllum 9:1 og ekkert óeðlilegt við það að listaverk hinna allsgáðu séu margfalt færri. 

Ég held að hlutur vímuefna í listsköpun sé ofmetinn. Þetta snýst um að "vera í stuði" til að gera það skásta. Þegar menn verða háðir vímuefnum til þess að komast í stuð þakka þeir vímuefnunum fyrir að bjarga þeim frá leiðindum edrúmennskunnar í stað þess að harma það að geta ekki lengur gefið af sér nema með hjálparmeðulum.

Mitt tilfelli er þannig að ég hefði verið í stuði eitthvað fram yfir tvítugt, hefði ég neytt áfengis, en síðan hefði það verið búið nema að ég hefði komist "í meðferð" ef ég hefði lifað nógu lengi til að komast í hana.

Raunar voru slík úrræði ekki komin til skjalanna um 1960.  Mér dettur ekki í hug að neitt af því skásta sem ég hef gert, hefði orðið hótinu skárra þótt ég hefði verið undir áfengisáhrifum. 

[Viggó H. Viggósson, 16.2.2011 kl. 01:12]

Alls ekki taka því þannig að ég hafi sérstaka trú á kenderíi kúnstnerana, þú hefur að mér sýnist velt þessu talsvert fyrir þér og að líkum haft ærna ástæðu til.

Ég var svona meira að gantast (eða að reyna það) með það sem ég hef séð og heyrt í gegnum tíðna; að meira og minna allir stórsnillingar sögunar hafi verið á hvolfi á einhverju skeiði æfi sinnar og þá helst því skeiði sem snilld þeirra hefur verið talin tærust - svo sem þú bendir á.

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 16.2.2011 kl. 04:22]

 Vísan er svona:

Bindindismennirnir birta það hér,

að brennivín geri menn "crazy",

en það get ég sannað, að orsökin er

oftast nær brennivíns-leysi.

[jakob (IP-tala skráð) 16.2.2011 kl. 17:52]

Þeir listamenn sem hafa verið innblásnir til listsköpunar vegna áfegnis eða fíkniefna hafa oftast nær verið tjá þá baráttu sem þeir eiga innra með sjálfum sér vegna þessa. Meirihluti listamanna gengur til listasköpunar eins og aðrir menn ganga til vinnu, edrú og einbeittir.

[Þorvaldur Sigurðsson (IP-tala skráð) 16.2.2011 kl. 21:13]

Aldrei hefði þó KN látið eftir sig vísu með aukastuðlum? „bestu veigar, öl og vín.“

Heldurðu að þú hafir farið alveg rétt með hana, eða er brageyrað eitthvað að sljóvgast? Í mínu ungdæmi var farið svona með vísuna: „Gamli Bakkus gaf mér smakka/ gæðin bestu; öl og vín...“