Miklu meira en fiskar í Lagarfljóti.

Úrskurður umhverfisráðherra 20. desember 2001, bæði úrskurðurinn sjálfur og dagsetningin, mun þegar fram líða stundir verða dapurlegur minnisvarði um það, hvernig einskis var svifist í því að þvinga fram gerð Kárahnjúkavirkjunar.

Þegar Landgræðslan benti á hið óviðráðanlega leirfok af þurru lónstæði Kárahnjúkavirkjunar, þegar nýfallið leirlag eftir veturinn þekur stæðið, fékk umhverfisráðherra tvo verkfræðinga til að sýna fram á á tæknilega væri hægt að stöðva það.

Á þurrum degi þegar vind hreyfir þornar leirinn á nokkrum klukkustundum og byrjar að rjúka af um það bil 30-40 ferkílómetrum lands. 

Verkfræðingarnir töldu að hægt yrði að fljúga yfir þetta svæði á flugvélum og dreifa rykbindiefnum sem stöðvuðu leirfokið! Málið leyst! Frábært! 

Skyggni í Hálslóni er 7 sentmetrar! Varla handarbreidd. Lónið er stærsti drullpollur í heimi. Samt var sagt að áhrifin af þessu yrðu engin á lífríki Lagarfljóts. 

Annað er að koma í ljós og ekki aðeins það að fljótið sé að deyja, heldur líka þverárnar, svo sem Eyvindará. 

Ekki var minnst orði á það á sínum tíma að litur Lagarins og fljótsins myndi breytast mjög til hins verra.

Enginn hafði leitt hugann að því hvað blágrænleitur litur þess var mikils virði. 

Til samanburðar má nefna það að einn frægasti staður í Banff þjóðgarðinum í Klettafjöllunum heitir Lovísuvatn og fær frægð sína af hinum sérstæða blágræna lit sínum. 

Þegar ég fór til Banff las ég um þetta og hlakkaði mikið til að sjá dýrðina. En þegar komið var á staðinn sá ég að þetta var ekkert merkilegt í augum Íslending. Þetta var bara eins og Lögurinn og Lagarfljótið! 

Nú er Lagarfljótið drullubrúnt en í heimildarviðtali um málið var það eina sem sagt var um þetta: "Nú er fljótið svo miklu fallegra en áður, brúnt eins og hörund á stúlku á sólarströnd"! 

Gaman hefði verið að heyra ánægjustundur þessa viðmælanda ef hann hefði verið látinn dást að afurð sinni horfandi ofan í klósettið. 

Enginn þeirra, sem um virkjunina véluðu sáu Hálsinn, sem Hálslón dregur nafn sitt af, iðjagræn 15 kílómetra löng Fljótshlíð hálendisins. Meira að segja yfirmaður mats á umhverfisáhrifum kom aldrei inn á Hálsinn, hvað þá þúsundir ferðamanna, sem aldrei sáu dalinn sem sökkt var. 

Enda tala menn ennþá um "grjótið" sem nú hefði verið þakið með fallegu vatni. Þeir koma að lóninu seint í ágúst en ekki í júní eða júlí þegar meginhluti lónstæðisins eru leirur og raunar varla viðverandi vegna leirfoks þegar hreyfir vind. 

Þess má geta að í úrskurði ráðuneytisins var var að vísu tiltekið hve mikið gróðurlendi færi undir vatn, , alls um 40 ferkílómetrar, en síbyljan um "eyðisanda og grjót" hefur haft betur. 

Þetta er bara lítill hluti af listanum yfir það sem gert var með Kárahnjúkavirkjun og reynt að breiða yfir eða fegra í hinum dæmalausa úrskurði.  Í bókinni "Kárahnjúkar - með og á móti"  birti ég viðtalsbrot við þáverandi umhverfisráðherra, sem ég geymi en það komst aldrei að í fréttum. 

Ráðherrann fékk tækifæri til að svara aftur þannig að svarið er endurtekið, enda mátti hún búast við því að það yrði birt.  Í svarinu kemur glögglega fram að ráðherrann hefur ekki hugmynd um muninn á afturkræfum og óafturkræfum áhrifum af mismunandi hlutum fyrirhugaðra virkjanaframkvæmda. 

Með öðrum orðum: Ráðherra, sem fellir afdrifaríkasta úrskurð Íslandssögunnar hefur ekki hugmynd um hvað verið er að gera. 

 

 

Lagarfljótsmálið verði rannsakað

Athugasemdir

[Árni Gunnarsson, 12.9.2011 kl. 12:11]

Já, dapurlegur varð þessi minnisvarði um hraðferð Íslands inn í hagvaxtarskeiðið.

Og dapurleg varð að vonum lendingin eftir þá hraðferð alla.

Hvenær lærir þessi þjóð?

Og nú vilja "ungir sjálfstæðismenn" opna til fulls fyrir alla erlenda fjárfestingu hér.

[Axel Jóhann Hallgrímsson, 12.9.2011 kl. 12:22]

Ef fólk vill reyna "dýrðina" á sjálfu sér þá er tilvalið að láta renna í baðkarið, og hella út í hreint vatnið svona 1/2 "skúringafötu" af mold, hræra aðeins, og skella sér svo í bað.

[Benedikt V. Warén, 12.9.2011 kl. 12:58]

Ég bið menn að andað með nefinu í þessu samhengi.  Við sem búum á bökkum Lagarfljótnins erum ekki að fara af hjörunum út af þessu.  Ég er ekki þar með að gefa í skin að lítið eigi að gera út þessu vandamáli. 

Moldrokið er hins vegar bara bull í þessu samhengi.  Það er og hefur verið vandamál hér í gegnum aldirnar og á upphaf sitt inn að mestu inni á hálendinu.  Það hefur lítið sem ekkert með þessa virkjunarframkvæmdir að gera.  Fokið við Hálslón er að mestu staðbundið uppi á heiðum og truflar einhverja þar, ekki í byggð.

Það var búið að benda á þetta og heimamenn voru flestir meðvitaðir um vandamálin og það er hægt að laga þetta að hluta, með mótvægisaðgerðum.  Það kann hins vegar að vera að það verði örðugt að fá fjármagn í þá þætti, því það var ekki samið um þetta í upphafi.  Það eru stóru mistökin í þessu samhengi. 

Ég er sammála Merði, það þarf að fara yfir þessi mál, ekki endilega til þess að finna sökudólg(a), heldur til að finna lausn.

Það að RÚV fjalli um þetta á neikvæðan hátt er ekkert nýtt.  Sú sjoppa hefur alla tíð verið á móti þessum framkvæmdum, svo það kemur síður en svo aftan að manni, að þetta skuli gleðja þá í gúrkutíðinni.

[Eyjólfur G Svavarsson, 12.9.2011 kl. 14:41]

Fólkið fyrir austan þarf líka að lifa og hafa atvinnu, ef nokkrir fiskar í Lagarfljóti eiga ráða því hvort fólk þurfi að yfirgefa Austfirði vegna atvinnu skorts, þá er nú eitthvað ekki í lagi.!!!!!

[Gunnar Th. Gunnarsson, 12.9.2011 kl. 14:42]

Það er sorglegt til þess að hugsa, að Ómar Ragnarsson á sér viðhlæjendur sem trúa öllu sem hann segir og skrifar um umhverfismál. Þó hefur þeim fækkað trúi ég þó karlinn sé ávalt við sama heigarshornið.

Hér skrifar Ómar: "..ekki aðeins það að fljótið sé að deyja, heldur líka þverárnar, svo sem Eyvindará."

Í fréttum um daginn var talað um að afkoma silungs í vatninu væri verri en áður, ekki að "fljótið væri að deyja". Ómar leggur þetta að jöfnu og hendir inn í Eyvindará, ásamt öðrum þverám, til að gera pistil sinn meira krassandi.

Silungur í Leginum sem áður var steingrár og kuldalegur (en ekki blágrænn), hefur aldrei verið mikill og auk þess ónýttur að mestu vegna óbragðs. Silungurinn bar þess merki að skilyrðin voru ekki upp á það besta, sennilega vegna þess hversu jökullitað vatnið var. Viðbótar jökulvatn hefur ekki bætt ástandið hvað þetta varðar, en er skaðinn af minnkandi ónýttum silungastofni svo mikill að ekki átti að fara í mestu einstaka framfaraaðgerð Íslandssögunnar? Og hvað hefur gerst með Eyvindará? Ekki hefur verið veitt í henni að neinu gagni hingað til, enda aldrei verið fiskgengd í ánni að gagni, þó vissulega finnist lækjarlontur þar eins og víðast annarsstaðar.

Ekki er ólíklegt að einhverjir bændur við bakka Lagarfljóts muni nýta sér "nýjustu fréttir" um afkomu silungsins í vatninu, til að herja út einhverjar bætur fyrir "missinn", sem auðvitað enginn er.

Leirfokið hans Ómars er svo annað sem hann virðist seint þreytast á að básúna út. Um leið og hreyfir vind í þurrki hér eystra, þeysist Ómar af stað með myndavélina sína, ofaní Hálslón, í von um að ná myndum af þessu voðalega fyrirbæri sem enginn hefur orðið var við í byggðum nærri svæðinu, hingað til.

Þetta er orðið svo þreytt hjá þér Ómar minn, að það er ekki hægt annað en að vorkenna þér. Þó er það erfitt, þar sem þú skaðar í raun alla vitræna umræu um umhverfisvernd. Það er hið sorglega við þetta allt saman.

[Eyjólfur G Svavarsson, 12.9.2011 kl. 14:54]

Málið er það, að ef Virkjunin og 'alverið hefðu ekki komið til, þá væru Fáskrúðsfjarðargöng ekki til í dag.Og Fáskrúðsfjörður Stöðvarfjörður og breiðdalsvík Reyðarfjörður,komin í eyði og kannski Eskifjörður og Norðfjörður líka að mikkllu leiti. Er það ásættanlegt, eða hvað finnst ykkur þarna fyrir sunnan!!!!!

[Björn Jónsson (IP-tala skráð) 12.9.2011 kl. 15:19]

Manni hrýs hugur við að tómthúsmanneskja á borð við Valgerði Sverrisdóttur skuli hafa getað setið langtímum saman í ríkisstjórn Lýðveldisins Íslands.
Samt eru þau landsspjöll hún vann í umhverfismálum hreinn barnaskapur miðað við þau hervirki sem samráðherrar hennar unnu á landi og þjóð.

Leiðrétting: Hálslón er nú ekki lengur stærsti drullupollur landsins, heldur Lagarfljótið. En heimamenn eru bersýnilega búnir að færa leppinn af blinda auganu yfir á hitt.

[Benedikt V. Warén, 12.9.2011 kl. 15:31]

Sumir eru með leppa fyrir augun, aðrir nota leppa á eyrun og svo er hópur sem notar pottaleppa og síðasti hópurinn hópurinn er sá sem ekkert sér, ekkert heyrir og lítið skilur, eins og Björn Jónsson. 

Það eru Leppalúðarnir.

[Jón Logi (IP-tala skráð) 12.9.2011 kl. 15:53]

Ég upplifði það áður en þarna var virkjað, að það vantaði vertíðarfólk á Austurlandi. Flestir sem fundust till þeirra starfa voru Pólverjar, og störfin voru bæði skemmtilegasta at, og svo ágætlega borguð. Ég fór bæði í loðnu og salt eins og ég gat, þar til að ég þurfti heim að hverfa til vorverka.

Sem gestkomandi upplifði ég það helst, að þarna mátti bæta samgöngur nokkuð, og svo var atvinnulífið helst til fábreytt, - það vantaði meiri innviði t.d. í sambandi við ferðaþjónustu, sem situr þarna að ofurlegu landslagi og möguleikum.

Ég skildi því aldrei í því, að Ísland litla þyrfti að taka á sig það sem í fyrstu var nefnt sem 100 milljarða skuldbinding og ábyrgð, til þess eins að puðra upp fabrikku á svæði sem þurfti þá þegar á því að halda að flytja inn verkafólk.

Fyrir þessa upphæð er nefnilega hægt að koma á koppinn býsna mörgum störfum. Fyrir vaxtarliðinn einann væri hægt að svínborga fullt af fólki fyrir það eitt að vera á svæðinu.

Hvað vinna margir í fjarðaráli, og hvað urðu 100 milljarðarnir margir fyrir rest?

Hvað var bætt fyrir þær hamlandi aðgerðir sem allt fjármálasystemið beitti á "aðra nýsköpun" og svo merkilega mærði sig af?

En....ég er líklega bara viðhlæjandi......

[Gunnar Th. Gunnarsson, 12.9.2011 kl. 16:42]

Já, Jón Logi, þú virðist vera "steríótýpiskur" viðhlæjandi.

Það er rétt hjá þér að það var ekki atvinnuleysisvandi sem íbúar á Mið-Austurlandi vildu leysa með stóriðju á svæðinu, því slíkum vanda var ekki fyrir að fara. Fábreytnin í atvinnulífinu og óstöðugleikinn vegna vertíðarbundinnar atvinnu, hefur hins vegar gert íbúum sem vilja búa allt árið á Austfjörðum, afar erfitt fyrir. Þetta sýnir stöðug fólksfækkun undanfarna áratugi.

Ungt fólk af Austfjörðum sem sótti sér menntun, s.s. í háskólum, tækniskólum og iðnskólum, hafði ekki að neinu að snúa á heimaslóðum. Þar var ekki bara stöðnun, heldur afturför á öllum sviðum mannlífsins vegna fólksfækkunarinnar.

Hefur þetta breyst? Já, svo sannarlega hefur þetta breyst, en Ómar hefur engan áhuga á að blogga um það.

Í álverinu í Reyðarfirði vinna 480 manns, þar af eru 100 manns með háskólamenntun, eða rúmlega 20% starfsmanna og þegar tæknimenntun er tekin með er hlutfallið 34%. Auk þess er fjöldi iðnlærðra fagmanna, s.s. rafvirkja, trésmiða, járnsmiða, vélstjóra o.fl. Meðalárslaun starfsmanna er 6,9 miljónir. Um 320 manns til viðbótar vinna á álverssvæðinu, við störf nátengd álverinu og þarna vinna því um 800 manns í fastri og öruggri atvinnu. Auk þess skapar álverið fjölda starfa vítt og breytt um landið.

En þetta er ekki það eina sem álverið og virkjunin hefur fært íbúum á Mið-Austurlandi. Áður en framkvæmdir hófust eystra var Austurland mesta láglaunasvæði landsins vegna þess að samkeppni um vinnuafl var lítið sem ekkert. Í dag hefur Austurland hæstu meðaltekjur landsbyggðarinnar.

[Ágúst (IP-tala skráð) 12.9.2011 kl. 17:12]

Gleymist þetta ekki stundum í umræðunni:

Tekjur Landsvirkjunar af raforkusölu duga til að greiða upp allar skuldir fyrirtækisins á næstu tíu til tólf árum. Eftir það gæti Landsvirkjun að óbreyttu greitt eiganda sínum 25 milljarða króna í arð á ári.

Eftir skuldabréfaútboð í síðasta mánuði er Landsvirkjun komin á lygnan sjó eftir þá ólgu sem hrunið olli. Hörður Arnarson forstjóri segir að ef fyrirtækið myndi ákveða að ráðast ekki í nýjar fjárfestingar og greiða ekki arð á þessu tímabili þá gæti það greitt upp allar skuldir félagsins á 10-12 árum. Ekki þurfi að endurfjármagna skuldirnar því fyrirtækið geti nú greitt þær með tekjum frá rekstrinum.

Raforkusalan er að skila 25 milljörðum króna á ári í handbært fé. 20 milljarðar af þeim fara á þessu ári til að greiða niður erlend lán fyrirtækisins, að sögn Harðar. Með sama áframhaldi mun Landsvirkjun eiga allar sínar virkjanir skuldlausar, þar á meðal hina umdeildu Kárahnjúkavirkjun, eftir tíu til tólf ár.

Hörður segir að smíði Kárahnjúkavirkjunar og rekstur hafi gengið mjög vel og það sé að hjálpa mjög mikið. Ljóst sé að Kárahnjúkavirkjun hafi verið mjög stór biti, og mikil stækkun á eignasafni Landsvirkjunar, en fyrirtækið hafi ráðið við það.

"Það er ljóst að hækkandi álverð og lágir vextir hafa hjálpað fyrirtækinu að ráða við þessa stöðu," segir Hörður.

Eigið fé Landsvirkjunar nálgast nú tvöhundruð milljarða króna, en þó má telja verðmætið mun meira því vatnsaflsvirkjanir eru í bókhaldinu afskrifaðar á 60 árum. Líftími virkjananna sé hins vegar mun lengri, að sögn Harðar, og þær geti starfað í 100 ár og þessvegna umtalsvert lengur. Þar myndist því dulin eign.

Og eigandinn, ríkissjóður Íslands, gæti búist við ágætis arði frá skuldlausri Landsvirkjun eftir áratug. "Miðað við núverandi stöðu þá er arðgreiðslugetan upp á svona 25 milljarða á ári," segir forstjóri Landsvirkjunar.

Okkur hlýtur að muna um 25 milljarða á hverju ári þegar virkjanirnar fara að mala gull.

[Ágúst (IP-tala skráð) 12.9.2011 kl. 17:14]

Gleymdi að vísa í heimild:

http://www.visir.is/gaeti-att-allar-virkjanir-skuldlausar-eftir-aratug/article/2010788141624

[Þorvaldur Sigurðsson (IP-tala skráð) 12.9.2011 kl. 19:09]

Gunnar hefur snúið aftur!  Húrra!  Núna loksins er veröldin að verða eðlileg!

[Ómar Ragnarsson, 12.9.2011 kl. 19:44]

Mikið er gaman að sjá þessa röksemdafærslu um að það sé allt í lagi þótt það sé leirfok úr lónstæði Hálslóns af því að það sé líka leirfok af Jökulsárflæðum.

Að ekki sé nú talað um það þegar sömu menn og básúnuðu hvað svæðið uppfrá yrði yndislegt útivistarsvæði með fjölda fólks við að sigla á lóninu, tjalda og klifra utan í stíflunni, segja nú að það sé bara hið besta mál að ólíft sé þar í leifkófi þegar hlýr hnjúkaþeyrinn ríkir þar snemmsumars. 

Of fiskarnir, sem hverfa nú úr ánum voru alltaf vondir á bragðið.  Já, "þau eru súr" sagði refurinn. 

Innlendir og erlendir fjárfestar eyddu sem svaraði um 400 milljörðum króna á núvirði í virkjun og álver. Hvað skyldi hafa verið hægt að framkvæma mikið í ferðaþjónustu í tengslum við einstaka óspillta náttúru svæðisins fyrir þann pening og hvaða tekjur hefði það geta gefið?  

[Jón Logi (IP-tala skráð) 12.9.2011 kl. 21:20]

Gunnar:

Mig undrar ekki að heimamenn, sérstaklega á Reyðarfirði fagni sinni bræðslu. Þetta var feiknar "kick" fyrir ákveðið svæði, og ekki skal ég reyna að grafa yfir það.

Það sem vantar inn í er bara það, hversu mikið átak þetta var fyrir láglaunasvæðið, sem reyndar var ekki mesta láglaunasvæði landsins, né heldur er það. Ég fór austur og lenti á margföldu kaupi miðað við það sem ég hafði þekkt. Sjálfur bý ég nú sem þá á einhverju langþolnasta láglaunasvæði landsins.

Þetta "átak" var gallað fyrir tvennt.

1: Það var bara ekkert annað inni í myndinni fyrir svæðið, - það var boðið upp á þetta eða ekkert. Allt er betra en ekkert...venjulega.

2: Það kom niður á annarri starfsemi svo og fjármögnun annars staðar á landinu. Mér er það sérstaklega hugleikið fyrir það að sjálfur lenti ég í bölvuðu brasi vegna fjármögnunar vegna breyttna lánareglna og þeirri stefnu sem var stýrt að draga úr "eðlilegri nýsköpun" með skertu aðgengi að fjármagni og svo hávaxtastefnu, sem hefur reynst okkur svoooooo vel, ekki satt? 

Upp úr stendur að þessu fyldist ég með, upplifði, og er ásamt mannfjölda upp á margfaldan starfskraft Reyðaráls ennþá að súpa seyðið af þessari sérstöku stjórnsýslu.

Og.....ég get ekki enn áttað mig á því hvers konar vægi það gat verið fyrir ríkisvaldið að veita ábyrgð á fé upp á u.þ.b. það sama og árstekjur ríkissjóðs til þess að skapa verksmiðjustörf á svæði sem þurfti þegar á farandverkamönnum að halda í uppgripum sem ekki voru til staðar annars staðar

[Benedikt V. Warén, 13.9.2011 kl. 10:49]

Ómar.  Ef þú færð yfir þig fulla fötu af vatni, skiptir það þig þá einhverju að fá einnig gusu úr einu litlu vatnsglasi?

Fyrir okkur sem búum hér á jafnsléttunni við Lagarfljótið er samlíkingin sú sama, hverfandi viðbót á rykinu frá Hálslóni.

Eyvindaráin er stutt, líflaus dragá og ávallt lítil veiði í henni.  Mesta þekkta veiði í henni er um tvöhundruð fiskar.  Núna er það um áttatíu.  Þetta er mikið í prósentum talið, en telur þú að þetta skipti sköpum í búsetuskilyrði á svæðinu?

Ekki festast enn og aftur í umræðunni um milljónirnar sem voru áætluð í þetta verkefni.  Þeir peningar voru ekki falir í annað, það veistu vel.