Hvað ætlar þetta að taka mörg ár ?

Fyrir um 35 árum gerði ég sjónvarpsþátt með Guðmundi Jónassyni um utanvegaakstur og akstur á slóðum, sem mig minnir að hafi heitið "Til athugunar í óbyggðum".

Allan tímann síðan hefur verið í gangi umræða um þessi mál og ekki hef ég tölu á þeim fréttum sem ég hef gert um þetta í gegnum tíðina og þeim herferðum sem blásið hefur verið til.

Síðustu ár hefur verið unnið að því að skrá og meta slóðir og búa til kerfi um það. Enn virðist skorta upp á að því verki sé lokið og fréttin sem þetta blogg er tengt við, hefur átt hliðstæður áður án þess að lausn hafi fundist.

Viðurlög og mat á málsatvikum hafa verið svo óljós að máttleysið hefur verið æpandi.

Nú er talið að minnst 24 þúsund kílómetrar séu til reiðu fyrir okkur 4x4 menn til að aka bílum okkar á og á veturna eru slóðirnar á snjónum fjölbreyttar.

Þetta er margfalt á við það sem ég veit um í nokkru landi í okkar heimshluta en samt er eins og ekki sé hægt að hafa á þessu nein bönd.

Í blaðagrein nýlega var upplýst að loka ætti 200 kílómetrum af slóðum í Vatnajökulsþjóðgarði og er það talið jafngilda því að ferðafrelsi hafi verið afnumið á Íslandi.

Engin leið er að gera sér grein fyrir þessari tölu nema í samhengi við það hver heildartalan hefur verið en sleppt var að nefna hana í blaðinu.  

Hún hefur verið minnst 24000 kílómetrar svo að eftir þessa ferðafrelsissviptingu standa 23800 kílómetrar til boða fyrir okkur 4x4 menn.

Mér finnst það nóg fyrir mig en þetta er matsatriði og aðrir 4x4 menn tala um jarðaför ferðafrelsis og hafa reist minnisvarða eða legstein af því tilefni.

Á málinu eru ýmsar hliðar.  

Við sérstakar aðstæður finnst sumum erfitt að vera með einhliða bönn og vilja að eðli máls fái að ráða og það, hvort raunverulega hafi verið valdið spjöllum.

Dæmi um það eru hreindýraveiðar á austurhálendinu þar sem þrautreyndir leiðsögumenn hafa kannski ekki farið 100% eftir reglunum um merkta slóða.

Ég hef verið á ferli á þessu svæði samfellt í áratug fjúgandi, akandi og gangandi og séð dæmi þess að farið hafi verið utan merktra slóða en þó þannig, að engin varanleg spjöll yrðu að.

Staðkunnugir vita hvar hægt er að fara þannig um að vorið eftir hafi frostlyfting máð út ummerki, ef einhver voru.

Svipað er að segja um smalamenn víða um land og auðvitað er þetta snúið mál.

Aðalatriðið hlýtur að vera að koma í veg fyrir spjöll sem því miður sjást alltof víða.

 

Hamla gegn utanvegaakstri

Athugasemdir

[Jón G Snæland (IP-tala skráð) 8.11.2011 kl. 18:09]

Ekki kast fram svona tölum einsog 23.800 km Ómar. Ínn í þeim tölum er allt vegakerfið, Landsvikjunarvegir, sveitavegir heimkeyrslur, plön, slóðar og slóðar sem eru lokaðir, landgræðsluvegir, vegir að endurvörpum ofl ofl

kv JS 

[Ómar Ragnarsson, 8.11.2011 kl. 19:22]

Ég hef reyndar heyrt "kastað fram" tölum allt upp í 32 þúsund kílómetra. Ekki þarf annað en að líta á kort af landinu til að sjá vegaslóðar á hálendinu eru mörg þúsund kíómetra langir og gegn því stendur talan 200 km sem var notuð sem tákn um það að búið væri að afnema ferðafrelsið.

[ls (IP-tala skráð) 8.11.2011 kl. 19:27]

Ef þetta snerist bara um kílómetra væri einfaldast að leggja bara góða braut einhversstaðar og þá væri hægt að keyra eins marga hringi og menn vilja.

En málið snýst bara ekki um það, eins og Ómar veit væntanlega.  Málið snýst um að geta ferðast á ábyrgan hátt, hvort sem er t.d. akandi eða gangandi.  Andstaða Ferðaklúbbsins 4x4 og fleiri við sumar lokanirnar(n.b. ekki allar) í Vatnajökulsþjóðgarði var við að áratugagömlum slóðum var lokað að því er virðist eingöngu vegna þess að sumum ferðamönnum sem ferðast gangandi er illa við að aðrir ferðist akandi á svipuðum slóðum.  Nátturuverndarsjónarmið komu þar ekkert við sögu.

Eitt besta ráðið gegn utanvegaakstri (sem n.b. er umdeilanlegt hvort hafi aukist eða ekki) er að menn viti hvar slóðinn er og hvar ekki.  Þar hefur áðurnefndur Ferðaklúbbur 4x4 lagt sitt verulega af mörkum t.d. með því að stika slóðir hvar þær eru ekki greinilegar auk þess að gera umfangsmikið ferlasafn aðgengilegt.  Það má nefna að þar eru merktar slóðir sem Ferðaklúbburinn telur rétt að séu ekki eknar og væri best að hyrfu.

kv.

ls.

[Ómar Ragnarsson, 8.11.2011 kl. 20:12]

Starf Ferðaklúbbsins 4x4 í þessum málum hefur verið til mikillar fyrirmyndar og ég hef haft við þá samvinnu og greint frá henni í sjónvarpi.

Það er líka rétt hjá þér að lokanir á ákveðnum svæðum einsog Öræfajökli eru ekki vegna náttúruverndar heldur vegna tillitssemi við þá sem leita eftir einveruupplifunun í umhverfi sem ekki er truflað af tækjum og tólum. 

Þessi hópur er stækkandi markhópur fyrir íslenska ferðaþjónustu og afmörkuð svæði fyrir þá eina verða ekki umflúin í þjóðgörðum. 

Það þarf ekki að þýða að öllum þjóðgarðinum sé lokað fyrir vélknúinni umferð heldur er það matsatriði hvernig þessu er skipt á milli hópa með mismunandi þarfir og áherslur. 

Á fundi um þessi mál hjá Slóðavinum var nefnt sem dæmi, að vélhjól yllu engum spjöllum þótt þeim væri ekið um suma göngustíga eins og þá sem liggja eftir hörðum og sléttum hraunklöppum.  

Var Árnastígur milli Grindavíkur og Hafna nefndur sem dæmi. 

En í þeirri umræðu gleymdist hvaða upplifun göngufólk sæktist eftir á stígnum. 

Hún felst í því að setja sig í spor vermanna og annarra sem þrömmuðu eftir stígnum forðum tíð með poka á baki. 

Það eyðileggur alveg þá stemningu sem göngufólkið sækist eftir ef hvenær sem er má búast við að mæta urrandi vélhjólum á fullri ferð. 

Ég sjálfur upplifði Öræfajökul fyrst í jeppaferð og síðan í vélsleðaferð. Sama er að segja um Vonarskarð og nánast flesta helstu staði hálendisins, þótt farið hafi verið gangandi í einstakar ferðir út frá jeppaslóðunum. 

Á sumum staðina kom ég fyrst með því að lenda þar flugvél og lenti til dæmis bæði á Bárðarbungu og Öræfajökli. 

En engu að síður fellst ég á það að láta göngufólki eftir að fá að vera eitt og algerlega óáreitt á Öræfajökli, þótt mig langi stundum að skjótast þangað á Súkkunni litlu í Vatnajökulsferðum, því að nú eru liðin meira en tíu ár síðan ég kom þangað síðast. 

En ég er ekki svo frekur til fjörsins að ég krefjist þess að mín tegund upplifunar fái frítt spil alls staðar á kostnað þeirra sem vilja nota aðra aðferð. 

Það geta líka verið fjármunir fólngir í því að geta auglýst fyrir erlent göngufólk á hvaða svæðum á hálendinu það geti látið drauma sína rætast. 

[Samúel Úlfur Þór, 8.11.2011 kl. 20:53]

Þessi tala um 24þús km er svolítið á reiki eins og margt annað.

Komið hefur fram hér að ofan að ósættin snúast ekki um þessa 200km, heldur þessar leiðir sem eru þetta langar. Í raun eru það fáar leiðir sem mesta ókyrrðin snýst um, meðal annars Vikrafellsleið og Vonarskarðið. Fyrir þessum lokunum eru engin haldbær rök, önnur en þau að einhverjum fannst á einhverjum tíma rétt að loka þeim, þegar maður skoðar þetta mál nánar lítur þetta út eins og Vonarskarðið hafi hreinlega lokað sér sjálft.

Ég persónulega sé ekkert að því að ákveðin svæði séu helguð göngufólki, sem og að ákveðin svæði séu helguð jeppamönnum eða öðrum útivistahópum, en að loka svæðum sem nýtt hafa verið af ákveðnum hópum í áratugi, til að leyfa afar fámönnum hópi að ferðast þar í staðinn, er algjörlega fráleit. Sér í lagi þar sem lítið mál er að haga ferðatilhögun þannig að sjaldgæft sé að útivistahópar séu samsíða.

Eiga jeppamenn, mótórhjólamenn, reiðmenn eða aðrir útivistahópar sem ferðast um á öðrum fararmátum að heimta að fá Laugaveginn útaf fyrir sig og meina göngufólki að ferðast þar bara af því þeim finnst það? Það sér hver maður að þetta væri fráleit beiðni!

Við erum nú ekki svo mörg í þessu landi, við hljótum að geta lifað í sátt án þess að þurfa að úthýsa hverju öðru og pirra okkur á nærvist hvers annars. Það er heldur ekki slæmt, séð frá öryggissjónarmiði að það sé hæfileg umferð ökutækja eða annara farartækja í grennd við göngufólk, því það geta komið upp slys eða óhöpp þar sem gott væri að stutt væri í aðstoð. 

Varðandi kortagrunninn, til að geta lokið þessum mælingum þarf fyrst að vera til fjármagn til að geta gert þessar mælingar og þá vinnu sem þarf til að klára grunninn. Það virðist ekki eiga að fara samhliða þessum lögum.

Síðan má á það benda að í þessum breytingum til náttúruverndalaga er ákvæði þar sem Umhverfisráðherra getur bannað akstur á ákveðnum svæðum valdi það óþægindum. 

Hvaða óþægindum? Hverjum er verið að valda þessum óþægindum? Þetta er hvergi skilgreint nánar.

Kær kveðja, Samúel

[Sigurður Sunnanvindur (IP-tala skráð) 9.11.2011 kl. 00:37]

Lokun Vonarskarðs var mistök sem settu alla umræðu um umferð og skipulag á hálendinu í hnút.

Þetta gekk það kyrfilega fram af hófsömum ferðamönnum (gangandi sem akandi)að nú er enginn lengur til að halda aftur af öfgasinnuðum jeppamönnum sem fara nú offari gegn skipulagsmálum.

Það verður þó að viðurkennast að það var Vatnajökulsþjóðgarður sem kastaði fyrsta steininum.

Vonandi fæst niðurstaða fljótlega.

Það er þó vert að minna á að hálendið á það sammerkt með Lystigarðinum á Akureyri að þangað eru allir velkomnir.... -ekki fara menn þó alltaf alla leið á ökutækinu.

Samúel hér að ofan er á villigötum þegar hann telur að pirrast sé útí jeppamenn. Óþolið beinist gegn vélknúnu farartækjunum.

[Anna Sigríður Guðmundsdóttir, 9.11.2011 kl. 10:44]

Ómar. Ekki þekki ég vegi hálendisins, né aðra fáfarna vegi á Íslandi, og það er fróðlegt að fylgjast með umræðunni hér.

það er gott samlíkings-dæmið, að banna gangandi fólki að labba hálendis-Laugaveginn, af því bara. Eða vegna þess að einhverjir vildu hafa hann eingöngu fyrir jeppa. Þetta er gott dæmi um hvernig óskipulögð tækifærismennska án réttlátra raka á ekki að ráða för.

Það þarf að vera skipulag á þessum málum, um hver má vera hvar.

Órökstuddar og rangar ákvarðanir geta sett málin í enn verri vegleysu en var fyrir. Þannig skil ég umræðuna hér.

Þannig virðist þetta vera með jeppabannið sem á að vernda gangandi fólk, en veldur því jafnvel að stjórnlausir og leyfislausir ferðalangar vaða upp á fjöll, og skaða meir en þeir sem fyrir voru, sem virða landið.

Það er fróðlegt að sjá það hér í umræðunni, að 4x4-jeppafarar sem virða og vernda landið, og leggja sitt af mörkum til að passa upp á það eru bannaðir, og þar með komist jafnvel aðrir farartækja-eigendur frekar upp með vanvirðandi meðferð á landinu í leyfisleysi.

Það er greinilega margt að athuga. Það er vandrataður meðalvegurinn í þessum málum eins og öllum öðrum. Öfga-vegferðir eru víst sérgreinar okkar Íslendinga í of mörgum tilfellum, sama um hvað er verið að tala, ákveða eða framkvæma.

Engum treysti ég betur en þér Ómar, til að þekkja og virða landið, og umferðina um það. Ef ég ætti að ráða, þá sæir þú um skipulags og landvörslumál óbyggða Íslands, og fengir að ákveða og ábyrgjast hvernig málum væri háttað þar, svo alls réttlætis væri gætt. Engum væri betur treystandi en þér, til að gera viðeigandi ráðstafanir til að vernda landið á sem réttlátastan og skynsamlegastan hátt. Þetta er fullkomlega þín sérgrein, og enginn íslendingur kemst með tærnar þar sem þú hefur hælana á þessu sviði.

Gangi öllu ábyrga óbyggða-fjallaferða-fólkinu sem best að ná vitrænni, raunsærri og réttlátri lendingu í þessum málum.

M.b.kv.

[Ómar Ragnarsson, 9.11.2011 kl. 13:00]

Það er í raun komin á skipting landsins á milli göngufólks og ökutækja á þann hátt sem Ferðaklúbburinn 4x4 hefur tekið þátt í af ábyrgð, sem sé með því að merkja leiðir sem leyfilegt er að aka og setja þær inn í kerfi.

Þetta hefur dugað hingað til til þess að göngufólk hafi fundiið svæði eins og Laugavegurinn liggur um til að eiga útaf fyrir sig. 

Tvö dæmi um það að svæðum hefur verið lokað fyrir vélknúnum farartækjum sem áður voru þar á ferð: 

Nú þegar hefur verið bönnuð umferð vélknúinna farartækja á Öræfajökli, en bæði bílar, vélsleðar og flugvélar höfðu verið þar á ferð fram að því.

Vélsleðaumferð er bönnuð á svæði gönguskíðamanna í Bláfjöllum en þar var mikil umferð vélsleða fram að því. 

Ástæðan er einföld: Göngufólkið sækist eftir friði og kyrrð í ósnortinni náttúru og þeirri sérstöku upplifun sem því fylgir. 

Á stórum svæðum innan Vatnajökulsþjóðgarðs eru víðáttur meiri og víðernin meira heillandi en nokkur staðar annars staðar á landinu. Þetta kannst allir við sem til dæmis hafa farið Gæsavatnaleið. 

Í þeim þjóðgörðum erlendum sem helst væri hægt að bera saman við Vatnajökulsþjóðgarð eru miklu meiri takmarkanir á umferð vélknúinna farartækja en eru hér á landi. 

Í Harðangursheiðarþjóðgarði er aðeins leyfilegt að aka örfáa kílómetra inn fyrir þjóðgarðsmörk en að öðru leyti aðeins leyft að ganga um þær slóðir sem áður voru farnar af jeppum. 

Af því leiðir að víðernið á Harðangursheiði er hægt að auglýsa sem stærsta víðernissvæði Evrópu þar sem aðeins eru leyfðar gönguferðir vegna þess hve jeppaslóðanetið í Vatnajökulsþjóðgarði er þrátt yfir allt það þétt. 

Mér dettur ekki í hug að leggja til sams konar reglur hér á landi og eru í Noregi, en yfirleitt er leitast við það í þjóðgörðum að taka frá sérstök svæði þar sem vélknúin umferð er bönnuð og getur laðað að sér þann vaxandi hóp göngufólks sem sækist eftir því að vera á slíkum svæðum.

 Sú röksemd að hingað til hafi ekki verið mikil umferð gangandi fólks í Vonarskarði eða á Vikrafellsleið miðast við þá hugsun að helst þurfi að vera sem allra mest umferð til þess að ávinningur sé af ferðamennsku á svæðinu. 

Þá gleyma menn því vandamáli sem rís þegar umferð er orðin það mikil að ákveðin eftirsóknarleg upplifun kyrrðar og friðar er eyðilögð. 

Gildi og frægð sumra svæða felst einmitt í því að þar séu ekki of margir á ferð og er þjóðgörðum erlendis víða skipt niður til þess að hægt sé að ná fram nægri fjölbreytni. 

Vonarskarð hefur þann kost sem svæði kyrrðar og friðar að það er afgirt á tvo vegu, liggur á milli Tungnafellsjökuls og Vatnajökuls. 

Auk þess eru nokkur fell við suðurenda og norðurenda skarðsins þannig að þetta er nokkuð afmarkaður heimur á miðju miðhálendinu og umferð vélknúinna farartækja hefur verið þar miklu minni en til dæmis á Gæsavatnaleið. 

Gaman væri að sjá hugmyndir um heppilegra svæði fyrir göngufólk. Vilja menn rjúfa umferð vélknúinna farartækja um Gæsavatnaleið til þess að skapa kyrrðarsvæði þar? 

Ekki myndi ég styðja slika tillögu og tel að ég og aðrir 4x4 menn hafi úr meiri gnægð slóða að velja innan þjóðgarðs en þekkist á norðurslóðum bæði austan hafs og vestan. 

Það er sérkennilegt að sjá sagt frá því að vegna þess að búið sé að loka 200 kílómetrum af þúsundum kílómetra vegaslóðum óbyggðanna muni utanvegaakstur aukast. 

[Ólafur Sveinsson (IP-tala skráð) 10.11.2011 kl. 10:37]

Ekki gleym a því að margir slóðar hafa orðið til eftir að utanvega akstur var bannaður,samkvæmt lögum. Hvernig mátti það verða?