Fleira en eldur getur ógnað gróðri. Sjáið myndirnar!

Illt þykir mönnum að vonum þegar eldur skemmir gróið land eins og gerst hefur við Ísafjarðardjúp. Verra er þó ef gróður- og jarðvegseyðing er framkölluð með beit á svæði, sem ekki þola beit.

Eitt slíkt svæði er Almenningar, svæði sem er fyrir norðaustan Þórsmörk.

Í athugasemd við bloggpistil minn um ástand þessara tveggja svæða var ég manaður til að sýna myndir sem gætu hrakið þau sjónarmið, að í góðu lagi sé að hleypa nú að nýju fé inn á Almenninga og þar með inn í Þórsmörk.

Tónninn í þessari athugasemd var sá, að þetta myndi ég auðvitað ekki geta, en nú skal ég taka þessan athugasemdarritara á orðinu.

Reynum að taka þetta skipulega og komum fljúgandi úr vestri að svæðinu. Hægra megin er Goðaland, þá kemur Krossá, síðan Þórsmörk, en fjær sjást áberandi gróðurskil, ofarlega vinstra megin á myndinni, þar sem Þórsmörk og Almenningar mætast við Þröngá. Meira að segja úr þessari miklu fjarlægð sést að ástand gróðurs í Þórsmörk annars vegar og á Almenningum hinsvegar, er eins og hvítt og svart.

Dökki græni bletturinn sunnan við Þröngá er Hamraskógur, sem er Þórsmerkurmegin, en hinum megin er hið uppblásna land Almenninga. Fólk getur séð þetta nánar með því að stækka myndina með því að tvísmella á hana. En við sjáum þetta nánar á næstu mynd, sem er tekin nær og nú verður munurinn meira áberandi.

Hamraskógur í Þórsmörk er nú á miðri mynd og Almenningarnir fjær.

Kippum okkur nú alla leið að Þröngá, sem skilur að Þórsmörk og Almenninga, og horfum yfir þennan gróskumikla Þórsmerkurskóg og Þröngá yfir Almenninga.

Héðan sést vel að þá niðurstöðu rannsóknar á gróðri á Almenningum að hann þeki 9% þeirra en 91% sé bert land er erfitt að hrekja.

Skoðum nú enn nánar svæðið handan við Þröngá, Almenningamegin, þrjár myndir í röð.

Þröngá er neðst á þessari mynd og allir sem skoðað hafa svona svæði á Íslandi sjá að meginhluti þessa svæðis hefur verið gróið fyrrum en er nú blásið upp. Komum nær til að sjá það.

Og síðan enn nær:

Og loks enn nær:  

Þetta ástand landsins æpir á mann, líkt og svipað ástand á sumum stöðum í Þórsmörk gerði fyrir 20 árum. Þá mátti sjá land þar í svipuðu horfi og þetta hér, og skoðum nú myndir af því hvernig þetta Þórsmerkurland lítur út nú:

Sams konar svæði og nú eru dauð eða deyjandi á Almenningum eru nú að gróa upp í Þórsmörkinni.

Sést hefur á blogginu sú skoðun að skógur í Þórsmörk sé farinn að "ógna" eðlilegu og fjölbreytilegu útliti hennar og að tími sé kominn til að hleypa inn sauðfé til að "snyrta" hana.

Ég sé ekki betur á myndinni af mörkinni með Eyjafjallajökul í baksýn en að vel sé séð fyrir fjölbreytni þessa stórbrotna landslags, þótt ekki verði á ný ráðist í að eyða gróðri og jarðvegi í Þórsmörk.

Ef sjónarmiðið varðandi "ógnina" af skóginum myndi látið ráða til dæmis varðandi Skaftafellskóg, þannig að rétt væri að stuðla að "fjölbreytni" í núverandi skógarstæði með því að koma þar á stórfelldri eyðingu gróðurs og jarðvegs með tilheyrandi uppblástursflögum hygg ég að mörgum myndi koma það spánskt fyrir sjónir. Þar gnæfa Skaftafellsfjöll og Öræfajökull yfir á svipaðan hátt og Suðurjöklar yfir Almenningum, Þórsmörk og Goðalandi.

Þeir bændur, sem nú vilja snúa klukkunni til baka og raða sauðfé á nýgræðinginn í uppblásnum jarðvegi Almenninga og Þórsmerkur, eiga gullið tækifæri til þess að fara með fullri sæmd út úr því deilumáli sem upp er komið. Þeir hafa sjálfir lagt fé í uppgræðslu á Almenningum sem hér sést mynd af, og mega eiga heiður fyrir það.

En landið er miklu skemmra á veg komið en það er í Þórsmörk og með því að hefja þar sauðfjárbeit að nýju verður þetta framtak þeirra eyðilagt, því landið er ekki beitarhæft og forsenda fyrir því að græða það upp er að friða það svo að viðkvæmur nýgræðingurinn fái frið.

Ef bændurnir hverfa aftur til friðunar og uppgræðslustarfs munu þeir hafa sóma af.

Að lokum er rétt að geta þess að í bloggpistli Björns Bjarnasonar um þetta mál er að finna ýmsar góðar upplýsingar um það.

Hafa aftur náð tökum á eldinum

Athugasemdir

[Reynir Már Sigurvinsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 01:13]

"Illt þykir mönnum að vonum þegar eldur skemmir gróið land eins og gerst hefur við Ísafjarðardjúp. Verra er þó ef gróður- og jarðvegseyðing er framkölluð með beit á svæði, sem ekki þola beit."

Ómar hvernig getur þú fengið það út að þínar getgátur um ofbeit sé verri skaði en þetta?

[Þorsteinn Briem, 9.8.2012 kl. 01:25]

Eru sérfræðingar Landbúnaðarháskóla Íslands með "getgátur um ofbeit" í Almenningum?!

"Jafnframt var það álit þessara sérfræðinga [sumarið 2011] að mikilvægt væri að afrétturinn nyti friðunar fyrir sauðfjárbeit næstu áratugi."

Landgræðslan: Ástand gróðurs á afréttinum Almenningum

[Ómar Ragnarsson, 9.8.2012 kl. 01:25]

Meining mín með orðinu "verri" er sú, að eldurinn fyrir vestan flokkast undir slys sem ekki varð vegna mannanna verka, en ofbeitin er mannanna verk. Að því leyti er hún verri.  

Þar að auki leiðir ofbeit ekki einungis af sér gróðureyðingu á svona viðkvæmu svæði, heldur líka jarðvegseyðingu sem er miklu verri.

Skógareldur í gróskumiklum skógi skapar yfirleitt ekki jarðvegseyðingu og rannsóknir á skógareldum sýna, að hinn brunni skógur verður oftast að næringu fyrir nýjar skógarplöntur sem vaxa upp.

Þetta var rannsakað ítarlega í Yellowstone og þangað hef ég tvívegis komið síðan eldarnir miklu geysuðu þar 1988.

Engin jarðvegseyðing skapaðist af sinubrununum miklu á Mýrum fyrir nokkrum árum.

Afleiðingar ofbeitar eru sagðar "getgátur" mínar og væntanlega þá líka sá fróðleikur sem ég hef aflað mér með kynnisferðum mínum með landgræðslufólki um land allt og fræðsluferðum til útlanda.   

[Þorsteinn Briem, 9.8.2012 kl. 01:26]

25.7.2012:

"Niðurstöður úttektar sem sérfræðingar Landbúnaðarháskóla Íslands gerðu sumarið 2011 leiddu í ljós að ef litið er til Almenninga í heild er um 9% gróinn en 91% ógróinn og gróðurlendin eru ekki samfelld.

Auðnir og fjöll spanna 75% af afréttinum og talsvert mikið jarðvegsrof er á 87% af landinu."

Landgræðslan: Ástand gróðurs á afréttinum Almenningum

[Ómar Ragnarsson, 9.8.2012 kl. 01:28]

Takk, Steini, fyrir að minna á þessar "getgátur".

[Reynir Már Sigurvinsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 01:47]

að vísu var þetta víst mannanna verk þessi eldsvoði samkvæmt fréttum, grill eða sígarettustubbur... kannski slys. En það á samt að vera hægt að stýra beit ef rétt er að staðið svo ekki hljótist af ofbeit. Verra er að stýra bruna svo ekki hljótist af skaði á mannvirkjum eða mönnum..

[Þorsteinn Briem, 9.8.2012 kl. 02:33]

Reynir Már Sigurvinsson ætlar náttúrlega að stýra þessari beit í Almenningum.

[Þorsteinn Briem, 9.8.2012 kl. 03:30]

Kristján Jóhannsson fékk svo góða þjálfun af því að hlaupa á eftir kindum í Skíðadal, sem nú er í Dalvíkurbyggð, að hann setti eina Íslandsmetið á Ólympíuleikunum í Helsinki árið 1952.

Ég gæti því best trúað því að Reynir Már Sigurvinsson keppi á Ólympíuleikunum í Brasilíu árið 2016 eftir að hafa stýrt beitinni í Almenningum.

[Samúel Sigurjónsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 04:24]

Sæll Ómar, þar sem ég er fæddur og uppalinn á Hrafnabjörgum veit ég að ef þetta svæði hefði fengið meiri beit  eins og var á árum áður hefði þessi skaði ekki átt sér stað.  Ég mun ekki tjá mig um vinnubrögð  slökkviliðs Súðavíkur, sjálfsagt hafa þeir gert sitt besta.

[Samúel Sigurjónsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 04:44]

P.S. Málið er að þarna er ekki  um sinubruna að ræða eins og  sagt er í fréttum,  Heldur bruna á kjarr og lyngmóum.

[Einar Þór Strand, 9.8.2012 kl. 08:17]

Samúel hvernig er jarðvegurinn þarna þar sem er að brenna?

[Jón Logi (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 12:57]

Hvar ég bý, slapp einu sinni eldur í lyngmóa, vel mosagróinn. Þetta var á snauðu landi.

Ekki greri það upp við friðun, heldur hélt áfram að blása upp.

[Páll Ásgeir Ásgeirsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 13:01]

Hafðu þakkir fyrir þetta framtak sem vekur athygli á þeim hryðjuverkum sem eyfellskir bændur fremja.

[Elvar Eyvindsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 13:27]

Í skýrslu Landbúnaðarháskólans frá 2011 er sagt beinum orðum að gróið svæði þarna sé yfir 340 hektarar. Ef ekki er óhætt að fara með 50-60 fjár til beitar þar, eins og bændur vilja, þá finnst mér ofstækið orðið mikið. Bændur hafa lagt mikið á sig undanfarin ár í uppgræðslu þarna og mér finnst að Landgræðslan ætti frekar að nýta þennan vilja og starfskraft til þeirra starfa og heimila hófsama nýtingu í leiðinni. Það er óþolandi hvernig umræðunni er stjórnað af fólki sem veit ekkert um málið og vill ekki vita. Loftmyndir þessar segja ekkert í raun, það er allt annað að koma á staðinn og standa í fæturna. En að landið þoli enga beit er hreint rugl.

[Þorsteinn Briem, 9.8.2012 kl. 14:30]

29.2.2012:

"... lausaganga sauðfjár á Íslandi útheimti um 400 milljónir króna af opinberu fé á ári í girðingakostnað.

"Vegagerðin, Skógrækt ríkisins og Landgræðslan standa einkum að girðingunum.

Er þá ótalinn allur sá kostnaður við girðingar sem einstaklingar verða að leggja út í til að verjast ágangi sauðfjár.""

Landgræðslufélag Skógarstrandar mótmælir ákvörðun Dalabyggðar

[Þorsteinn Briem, 9.8.2012 kl. 14:33]

Greiðslur íslenska ríkisins vegna sauðfjárræktar á þessu ári, 2012, eru um 4,5 milljarðar króna og þar af eru beinar greiðslur til sauðfjárbænda um 2,3 milljarðar króna, samkvæmt fjárlögum.

Þar að auki er árlegur girðingakostnaður Vegagerðarinnar, Skógræktar ríkisins og Landgræðslunnar vegna sauðfjár um 400 milljónir króna.

Samtals er því kostnaður ríkisins vegna sauðfjárræktarinnar um fimm milljarðar króna á þessu ári.

Árið 2008 höfðu 1.955 sauðfjárbú rétt til fjárhagslegs stuðnings ríkisins og dæmigerður sauðfjárbóndi er með 300-600 kindur.

Kostnaður ríkisins vegna hvers sauðfjárbús er því að meðaltali um 2,5 milljónir króna á þessu ári.

Landbúnaður og þróun dreifbýlis

Fjárlög fyrir árið 2012, sjá bls. 66

[Áslaug Ólafsdóttir (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 14:48]

Mér dettur í hug spurning dönsku konunnar sem var á ferð yfir Sprengisand og sá sauðfé: Spiser de stene? Það vafðist eitthvað fyrir ferðafélögunum að svara.

[Reynir Ingibjartsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 14:49]

Innlegg Elvars Eyvindssonar segir allt sem segja þarf. Eignanýtingarhugsun bænda er versti þröskuldurinn. Ég man ástand Hamraskóga  áður en það svæði var friðað. Eyfellskir bændur verða að sætta sig við það að arftakar Björns í Mörk, nær gjöreyddu gróðri á þessum slóðum. Tökum eftir orðinu - Mörk. Það er nafnið sem landnámsmenn gáfu svæðinu.

[Þorsteinn Briem, 9.8.2012 kl. 15:24]

Elvar Eyvindsson,

Þegar ég bjó í Hlíð í Skíðadal, sem nú er í Dalvíkurbyggð, hefði engu máli skipt varðandi kostnað og vinnu við girðingar hvort við hefðum verið með þrjátíu, þrjú hundruð eða þrjú þúsund kindur.

Sérfræðingar Landbúnaðarháskóla Íslands "vita sem sagt ekkert um þetta mál og vilja ekkert vita" eftir að hafa rannsakað það sérstaklega í fyrrasumar.

"Jafnframt var það álit þessara sérfræðinga [sumarið 2011] að mikilvægt væri að afrétturinn nyti friðunar fyrir sauðfjárbeit næstu áratugi."

Landgræðslan: Ástand gróðurs á afréttinum Almenningum

Og enda þótt Þórsmörk væri girt vel af á kostnað ríkisins vegna sauðfjárbeitar í Almenningum myndi enginn stjórna því hvar sauðféð myndi vera þar á beit hverju sinni.

Þannig gæti það oft verið á beit á mjög viðkvæmum svæðum.

Árlegur kostnaður ríkisins vegna sauðfjárræktar er gríðarlegur og engin ástæða fyrir ríkið að styrkja bændur, jafnvel um milljónir króna árlega, sem beita fé sínu á mjög viðkvæman gróður, sem þarf að vera í friði fyrir ágangi sauðfjár, að mati hlutlausra sérfræðinga.

Og þá gildir einu hvar það er á landinu.

Hvað þá að ríkið greiði vegna ofbeitar sauðfjár milljónir króna í kostnað árlega vegna girðinga og viðhalds þeirra.

[Ómar Ragnarsson, 9.8.2012 kl. 15:46]

Það sem menn virðast ekki skilja, er að þegar landið er svona svakalega illa farið skiptir ekki lengur máli hvort kindurnar eru 30 eða 300.

300 kindur raða sér í fyrst í flögin þegar þeim er hleypt inn og klára nýgræðinginn á nokkrum dögum.

Nokkrir tugir kinda gera alveg það sama en taka sér kannski nokkrar vikur í það.

Enn er því veifað að maður viti ekkert um málið og vilji ekkert vita og hafi ekki komið á þessi svæði. Og svo má búast við þessu sígilda: "Latte lepjandi 101 Reykjavík kaffihúsalýður".

Ég hef margoft farið gangandi og akandi síðasta aldarfjórðunginn um alla afréttina þarna.

Í viðbót við það er allt flugið yfir svæðið.

[Þorsteinn H. Gunnarsson, 9.8.2012 kl. 17:45]

Ég hugleiði þessi mál þessa dagana. Ég er að komast að því að þurrlendis hálendi Íslands er í raun ekki hægt að skilgreina sem beiti land, nema það sé 85% gróið. Slíkt land er frekar ótraust beitiland og þarf að fylgjast vel með framvindu gróðurs til þess að það gangi ekki fljótt úr sér.

Til þess að beitiland sé beitiland þarf það að vera velgróið, nægilegur raki og jarðvegur og mold. Það þarf að vera annaðhvort ræktað beitiland eða óræktað beitiland sem skiptist í flóa, mýra, vallendi, móa og lyng.

Mátuleg beit á landi sem gefur af sér kaf gras, getur komið í veg fyrir sinuelda.

Hófleg beit undir styrkir stjórn í skóglendi getur átt rétt á sér en þá þurfa tréin að vera orðin sæmilega há.

Birkiskógur þolir illa beit þar höfum við dæmið úr Hafnarskógi undir Hafnarfjalli. Hann var orðin frekar rýr en hefur tekið við sér eftir, hvað 15-20 ára friðun eða meira.

[Þorsteinn Ólafsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 17:59]

Ég veit ekki hvort það er rétt að fjárfjöldinn á almenningum skipti litlu máli eins og þú segir Ómar. Hitt er mjög slæmt að það er nóg beit fyrir þessar fáu kindur á vel grónu landi undir Eyjafjöllum. Umræðan sem þessi gjörningur kemur af stað kemur óorði á alla sauðfjárbændur og það gleymist að víða um land eru það einmitt sauðfjárbændur sem standa að verulegum landbótum. Ef ekki væri sauðfé á Heiðarbæjunum í Þingvallasveit væru melarnir þar ógrónir. Eins er um melana efst í Biskupstungum. Inni á afréttum eru bændur ötulir við uppgræðslu. Starfsbræður þeirra undir Eyjafjöllum skemma þetta orðspor og mér þykir fyrir því að sveitarstjórn í Rangárþingi eystra hafi ekki séð fyrir hvað þetta er vont mál.

[Ari (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 18:55]

Er það ekki svo að bændur vilja girðingu en segja það hlutverk skógræktarinnar að setja hana upp, kannski á skógræktin ekki pening til að setja hana upp nema að komi aukaframlag frá ríkinu? Allavega hef ég ekkert heyrt um plön hjá þeim að setja upp girðingu en það væri gott ef peningur fengist til þess. Ef bændur nenntu að græða þar upp land (skil það reyndar ekki þar sem árangur uppgræðslunnar er í hættu ef þeir hleypa fé á landið, af hverju voru þeir að græða upp, svo að kindin gæti étið tímabundið þar?) , ættu þeir ekki að vilja viðhalda uppgræðsluárangrinum og setja pening í girðingu frekar en uppgræðslu að þessu sinni, væri ekki einhvern veginn hægt fyrir báða aðila að koma saman og leggja í púkk fyrir girðingu ef báðir þykja ekki eiga fyrir allri framkvæmdinni?

[Hörður Þórðarson, 9.8.2012 kl. 19:52]

Takk, Ómar. Ég held að það sé smám saman að renna upp fyrir fólki hversu skemmt Ísland er almennt. Það er stöðugt hamrað á því við ferðamenn hvað "unspoiled" Ísland á að vera og hafi fengið að hafa frið fyrir mönnum. Eins og þú veist, Ómar, og margir er að átta sig á er þetta regin þvættingur. Ísland er aðeins skuggi þess sem það væri ef landið hefði fengið að vera í friði.

Sagt er að ef lygin er nógu stór og endurtekin nógu oft fer fólk að trúa henni. Sem betur fer eru margir farnir að sjá í gegn um lýgina sem segir að náttúra Íslands sé óspillt. Það eru fá dæmi um jafn mikla eyðileggingu og blasir við á Íslandi. Mér verður hugsað til Páskaeyju en ég get í fljótu bragði ekki munað eftir löndum þar sem eyðileggingin er af sömu stærðargráðu og á Íslandi.

Ef einhver efast ennþá, þá skoðið land sem hefur fengið að vera í friði í nokkra áratugi og berið saman við land þar sem menn fara um með ránshendi (þeir nota venjulega sauðkindur í þessum tilgangi). Hvernig liti land út sem hefði fengið að vera í friði í nokkrar aldir? Ég hef ekki hugmynd, því ekkert land á Íslandi þar sem gríður þrífst yfirleitt hefur fengið að vera í friði svo lengi.

[Ari (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 20:15]

Jared Diamond sagði í bók sinni collapse að grænlendingar hefðu komið með íslensku kindina aftur á svæði sem hafði náð sér eftir ofbeit víkinganna 500-600 árum fyrr og það var sama sagan, ofbeit skemmdi jarðveg og olli skemmdum á landgæðum http://en.wikipedia.org/wiki/Collapse:_How_Societies_Choose_to_Fail_or_Succeed

[Elvar Eyvindsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 20:38]

Bændur hafa unnið heilmikið starf þarna undanfarin ár og ég verð að segja að mér fannst þetta miklu betra en ég átti von á. Það hlýtur að vera réttlæti í því að samningar séu virtir og menn séu yfirhöfuð virtir viðlits þegar um hagsmunamál er að ræða. Það hlýtur að vera sanngjarnt að menn sitji við sama borð og aðrir og þessi afréttur er hreint ekki verri en margur annar. Það ætti að vera auðvelt að ná samstarfi við þessa bændur eins og aðra ef það væri rætt við þá. Ég get ekki séð skaðann af því að nýta framtak bænda við uppgræðslu þó að á móti komi afar hófleg nýting. Þetta landsvæði var í eigu jarðanna undir Eyjafjöllum þangað til Hæstiréttur gerði það að Þjóðlendu. Nú á að taka þennan rétt líka og það með hnefaréttinum og gera nokkra menn að ábyrgðaraðilum vegna ofbeitar og tjóns á Íslandi í gegnum aldirnar. Þeir hafa þó friðað sinn afrétt í yfir 20 ár og ættu skilið að tillit sé tekið til þess í umræðunni.

[Þorsteinn H. Gunnarsson, 9.8.2012 kl. 20:39]

Ef einhver vill skoða land á hálendi Íslands sem ekki hefur verið beitt af sauðfé er hægt að benda á Fögruhlíð á Kili og hlíðar í Hvítárnesi nær Langjökli.

Ég held að það megi segja að þær séu alfriðaððar því jökulvatnsföll vernda þær gegn ágangi sauðfjár.

Einnig má benda á eyju í Þjórsá við Búrfell.

[Elvar Eyvindsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 20:59]

Mikið rétt Þorsteinn og fleiri hér. Í gegnum tíðina og ekki síst uppúr miðri síðustu öld og fram eftir henni var mikill fjöldi fjár á fjöllum og án efa allt of mikill á ýmsum svæðum. Núna er öldin allt önnur og menn eru meira að tala um að tapa ekki rétti sínum, viðhalda ákveðinni þjóðlífsmenningu e.t.v. að skapa lítilsháttar ferðaþjónustu o.s.frv. Þetta á við um Almenninga líka. Ég er aðeins að benda á að Eyfellingar hafa lagt töluvert á sig til að bæta landið, bæði með friðun í 22 ár og uppgræðslustarfi. Þeir eiga ekki skilið að vera hengdir á hæsta gálga fyrir að vilja halda í rétt sinn og eru þó búnir að tapa landsvæðinu úr sinni eigu. Mér finnst að náttúruvernd eigi að taka mið af mannlífi líka. Þannig náum við bestum heildarárangri.

[Þorsteinn Briem, 9.8.2012 kl. 21:24]

Sérfræðingar Landbúnaðarháskóla Íslands vita sem sagt ekkert um þetta mál, enda þótt þeir hafi kannað það sérstaklega í fyrrasumar!

"Jafnframt var það álit þessara sérfræðinga [sumarið 2011] að mikilvægt væri að afrétturinn nyti friðunar fyrir sauðfjárbeit næstu áratugi."

Landgræðslan: Ástand gróðurs á afréttinum Almenningum

[Elvar Eyvindsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 21:38]

Mér finnst mjög djúpt í árinni tekið að segja að þetta þoli enga beit næstu áratugi. Það er afskaplega erfitt fyrir heilbrigða skynsemi að samþykkja það að 3-4 hundruð hektarar þoli ekki nokkrar kindur á beit, jafnvel þótt þær taki einhvern nýgræðing. Ef á móti kemur ötult uppgræðslustarf bændanna þá gerir það miklu meira en að vinna upp hóflega beit. Við höfum mörg dæmin um fræðimenn á ýmsum sviðum á undanförnum árum sem virðast iðulega varpa fræðunum fyrir borð, að ekki sé talað um heilbrigðri skynsemi til að hanga á kreddum sínum. Þetta er afskaplega skaðlegt fyrir Háskólasamfélagið og þjóðina í heild, því að auðvitað ættum við að geta treyst þessum orðum. Það get ég ekki með nokkru móti gert, því miður.

[Ómar Ragnarsson, 9.8.2012 kl. 21:49]

Landgræðslan og Skógræktin, fólk sem hefur unnið að þessum málum í áratugi, hafa sem sagt "varpað fræðunum fyrir borð" sem og "heilbrigðri skynsemi til að hanga á kreddum sínum."

Þá veit maður það.

[Elvar Eyvindsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 22:01]

Já, mér finnst það vera gert í þeim ummælum sem vitnað er til í skýrslunni, þ.e. að ekki sé hægt að beita neitt næstu áratugi. Það stenst alls ekki að mínu mati og margra annarra svosem. Ég er bara að segja að við eigum að taka við vinnu bænda við uppgræðslu fegins hendi og leyfa þeim hóflega beit í staðinn. Það er heldur ekki verið að segja að engu megi breyta þótt þetta sé leyft núna. Áfram yrði fylgst með og hægt að grípa inn í ef t.d. kólnar og gróðri hrakar vegna þess að vegna beitar eða hvað kann að gerast. Mér finnst farið offari gegn þessu tiltekna fólki og svæði því það hefur sýnt mikla ábyrgð við verndun og uppgræðslu undanfarin ár.

[Þorsteinn Briem, 9.8.2012 kl. 22:08]

Elvar Eyvindsson,

Sérfræðingar Landbúnaðarháskóla Íslands voru fengnir sem hlutlausir sérfræðingar í fyrrasumar til að gera "úttekt á ástandi gróðurs og jarðvegs á Almenningum, að beiðni Landgræðslu ríkisins, sveitarstjórnar og upprekstrarbænda, í samráði við forsætisráðuneytið og umhverfisráðuneytið."

Landgræðslan: Ástand gróðurs á afréttinum Almenningum

Þú ert hins vegar engan veginn hlutlaus sérfræðingur í þessu máli.

[Elvar Eyvindsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 22:19]

Nei steini það er ekki. Skýrslan er að mínu mati ágæt að flestu leyti en ég leyfi mér að gera athugasemd við þessa tilteknu niðurstöðu hennar. Hún finnst mér engan veginn rétt. Þegar talað er um afskaplega hóflegar áætlanir um beit og uppgræðsluvinnu meðfram því þá finnst mér þetta kredda, satt að segja. Við megum ekki vera svo grænir að geta ekki lagt sjálfstætt mat á vinnu ágætra sérfræðinga vítt og breitt. Engin trygging er fyrir því að við höfum rétt fyrir okkur í öllum tilfellum, en gagnrýni ætti nú frekar að skerpa á og hvetja menn til að vanda vinnubrögð sín. Sérfræðingar geta líka misst sjónar af skóginum vegna trjánna.

[Páll Ásgeir Ásgeirsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 22:38]

Mér finnst afar sérkennilegt að sjá Elvar Eyvindsson tala hér út frá þeirri forsendu að vísindamenn hafi líklega rangt fyrir sér og rétt sé að treysta frekar mati þeirra sem þekkja landið. Gróðurverndarnefnd Rangárvallasýslu er úrelt nefnd, einskonar fornleifar í stjórnkerfinu og hefur ekki fundað árum saman. Henni var hóað saman vegna þessa máls. Þrír bændur- án efa sómamenn- en ókunnugir á þessum slóðum, fóru í rannsóknarferð á Almenninga undir leiðsögn og stjórn Guðmundar í Skálakoti sem er formaður upprekstrarfélagsins.
Einn þeirra sagði í samtali við mig að hann hefði aldrei gert neitt mat af þessu tagi fyrr á lífsleiðinni og aldrei hafa mætt á fund í Gróðurverndarnefnd áður. Þegar ég spurði hann hvaða aðferðum nefndin hefði beitt við mat á beitarþoli á Almenningum og hvernig það hefði verið frábrugðið aðferðunum sem Landbúnaðarháskólinn notaði árið áður varð fátt um svör.
Það álit þessarar þriggja manna nefndar að líklega þyldu Almenningar hóflega beit varð að hálmstráinu sem sveitarstjórn Rangárþings eystra notaði til að samþykkja uppreksturinn og leggja til hliðar álita allra annarra aðila eins og Skógræktar, Landgræðslu og því sérstaka mati sem Landbúnaðarháskólinn vann 2011 og lagðist gegn upprekstri.
Þetta eru með eindæmum subbuleg vinnubrögð og nær ekki nokkurri átt að ekki skuli vera til stjórnvald með bein í nefinu til að grípa inn í þetta ferli og koma vitinu fyrir þessa hobbýbændur.

[Páll Ásgeir Ásgeirsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 22:42]

"þessi afréttur er hreint ekki verri en margur annar."-segir Elvar Eyvindsson
Svo má böl bæta að benda á eitthvað annað, söng meistari Megas hér um árið. Þegar menn eru farnir að nota rök af þessu tagi til að verja þær landskemmdir sem Eyfellingar standa að eru þeir orðnir svo rökþrota að ekki er svaravert.

[Páll Ásgeir Ásgeirsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 22:45]

Svo ég haldi áfram að ríða húsum hér í athugasemdakerfinu væri gaman að vita hvort http://www.mbl.is/frettir/kosningar/2010/04/06/elvar_leidir_lista_sjalfstaedismanna/
þetta er sá Elvar Eyvindsson sem hér tekur svo vasklega upp hanskann fyrir sveitunga/kjósendur sína.

[Elvar Eyvindsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 22:47]

Ég hef reynt að ræða þetta af hófsemi hér og hvet menn til að lesa það allt saman. Ég get ekki farið að endurtaka það hér þó að reynt sé að gera lítið úr því sem ég segi. Þetta er allt hér að ofan og opið. Ég hef engan áhuga á því að fara í eitthvað at og mun ekki gera það og get ekki verið að eyða plássi í gagnaverum í endurtekningar.

[Elvar Eyvindsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 22:50]

Jú satt er það Páll (sá ekki síðustu færsluna þína). Ég er að reyna að fá menn til að hugsa þetta svolítið breiðar og víðar. Sýnist ekki af veita.

[Þorsteinn Briem, 9.8.2012 kl. 23:00]

Elvar Eyvindsson,

Sérfræðingar Landbúnaðarháskóla Íslands gerðu sem hlutlausir sérfræðingar í fyrrasumar "úttekt á ástandi gróðurs og jarðvegs á Almenningum".

EF Landgræðsla ríkisins, sveitarstjórn og upprekstrarbændur hefðu hins vegar talið þig meiri sérfræðing í þessum málum en sérfræðinga Landbúnaðarháskóla Íslands hefðu þeir væntanlega fengið þig til að gera þessa úttekt.

Þú þykist vita meira um þessi mál en þeir sem hafa rannsakað þau sérstaklega og eru sérfræðingar í þessum málum.

Þér finnst þetta og hitt en það er ekki vísindaleg niðurstaða rannsókna sérfræðinga.

[Elvar Eyvindsson (IP-tala skráð) 9.8.2012 kl. 23:27]

Ég gef mig ekki út fyrir að vera vísindamaður. Ég er háskólamenntaður á öðru sviði en náttúruvísindum og geri daglega vitleysur. Allt í kringum mig sé ég menn með enga menntun á mínu sviði gera betur en ég. Engin trygging er fyrir því að vísindamenn villist ekki af leið. Sérfræðingar leiddu okkur hönd í hönd í hrunið. Sérfræðingar stjórna Evrusvæðinu, sérfræðingar bjuggu til kjarnorkusprengju af því að hún á nú afmæli í dag. Við skulum sammælast um það að það geta allir gert mistök og enginn er yfir gagnrýni hafinn. Ég treysti því að nú segi menn Amen og býð góða nótt.

[Þorsteinn Briem, 10.8.2012 kl. 00:06]

Elvar Eyvindsson,

Jamm, ég held að það sé best fyrir alla aðila að þú haldir þig við þínar "daglegu vitleysur" og þú og allir aðrir fari að ráðum sérfræðinga varðandi þessa úttekt á gróðri og jarðvegi á Almenningum.

6.4.2010:

"Sjálfstæðismenn í Rangárþingi eystra hafa birt framboðslista sinn fyrir sveitarstjórnakosningarnar 29. maí.

Elvar Eyvindsson, sveitarstjóri og bóndi, er í 1. sæti listans."

Elvar Eyvindsson leiðir lista sjálfstæðismanna

[Þorsteinn Briem, 10.8.2012 kl. 00:11]

"Einkavæðing bankanna 2002 var einkavæðing sem fór fram árið 2002 með sölu á ríkisreknum bönkum, Landsbankanum og Búnaðarbankanum, í hendur einkaaðila.

Einkavæðingin var alla tíð nokkuð umdeild og varð enn umdeildari eftir bankahrunið 2008.

Bent hefur verið á að ef öðruvísi hefði verið farið að hefði þenslan í hagkerfinu ekki orðið jafn mikil á jafn skömmum tíma.

Einnig hefur verið gagnrýnt að ekki var fylgt upprunalegri settri stefnu um að bankarnir skyldu verða í dreifðri eignaraðild.

Steingrímur Ari Arason sagði sig úr einkavæðinganefnd Landsbankans í september 2002 og viðhafði þau orð að hann hefði aldrei kynnst öðrum eins vinnubrögðum."

Geir H. Haarde, þáverandi fjármálaráðherra, 12.9.2002:

"Við erum ekki sammála Steingrími [Ara Arasyni] þegar hann segir önnur tilboð vera hagstæðari á alla hefðbundna mælikvarða.

Þessu erum við einfaldlega ósammála og það er um þennan ágreining sem málið snýst.

Við byggjum afstöðu okkar á mati HSBC-bankans og einkavæðingarnefnd sendir málið áfram til ráðherranefndar sem tekur þessa ákvörðun eins og henni ber.

Hún er hinn pólitískt ábyrgi aðili í málinu."

[Þorsteinn Briem, 10.8.2012 kl. 00:12]

Katrín Ólafsdóttir lektor í hagfræði - Viðskiptablaðið 26. apríl 2007:

"Á árunum 2004 og 2005 var hagvöxtur hér á landi yfir 7% tvö ár í röð. Samkvæmt mati Seðlabankans var slaki í þjóðarbúskapnum á árinu 2003 og framleiðsla því undir framleiðslugetu.

Uppbygging á þessum árum var mikil og aukning fólksfjölda hröð. Því er ekki óeðlilegt að gera ráð fyrir að hagkerfið myndi þola hagvöxt umfram 3%, allavega um tíma.

Þróunin var hins vegar sú að strax á árinu 2004 var slakinn horfinn og gott betur. Því leiddi megnið af 7% hagvextinum á árinu 2005 til aukningar á þenslu.

Þarna var því um að ræða hagvöxt umfram framleiðslugetu, sem er því ekki vöxtur til frambúðar.

Afleiðingin af þessu hagvaxtartímabili blasir við í dag þar sem viðskiptahalli hefur aldrei í sögu þjóðarinnar verið hærri og mælist fjórðungur af landsframleiðslu og verðbólga nálgast 8%, að undanskilinni skattalækkun.

Atvinnuleysi mælist varla. Þvert á móti hefur innflutningur vinnuafls aldrei verið meiri. Með öðrum orðum, ójafnvægið í þjóðarbúskapnum er gífurlegt. Öllum ætti að vera ljóst að þetta ástand stenst ekki til frambúðar."

[Jón Kr. Arnarson (IP-tala skráð) 10.8.2012 kl. 00:16]

Það er ljóst að beitarmál eru í ólestri hér á landi og lítið virðist hægt að gera til að þoka þeim málum í betra horf.

Þó er eitt sem ætti að virka en það er að neytendur taki sig saman og hætti að kaupa lambakjöt þar til þetta er komið í viðunandi horf.  Lausaganga verði bönnuð og einungis verði beitt á vel gróið land.

[Jón Kr. Arnarson (IP-tala skráð) 10.8.2012 kl. 00:25]

Merkilegt að sjá því haldið fram hér að hugsanlega sé allt í lagi að beita almenninga.

Myndir Ómars tala sínu máli.  Almenningar eru óhæfir til beitar.  Ein kind er einni kind og mikið.

[Berglind Hilmarsdottir (IP-tala skráð) 10.8.2012 kl. 01:36]

Það er augljóst að hvorki Páll Ásgeir, Ómar Ragnarsson né Steini Briem þekkja nógu vel til þessa málefnis sem þeir tjá sig svo frjálslega um. En málfrelsi er gott - ég styð það.

Hér eru skiptar skoðanir og næsta víst er að væru þeir þremenningar búsettir undir Eyjafjöllum með afkomu sína og viðurværi, þá myndu þeir hafa uppi allt annað sjónarmið.

Allt frá því afrétturinn var friðaður - og þar var ég fremst í flokki friðunarbænda, hefur Landgræðslan haft í hótunum við bændur að ef sauðfjárbeit hæfist aftur á landinu yrði almenningsálitinu snúið gegn þeim. Landgræðslustjóri gerir sitt besta til að standa við það.

Landið sem um ræðir er ekki í útrýmingarhættu, trjáplöntur sjálfboðaliða, sem reyndar eru víðs fjarri beitarlandinu ekki heldur í hættu og stormurinn í vatnsglasinu er tibúinn af þeim aðila sem síst af öllum ætti að snúast gegn bændum - Landgræðslu ríkisins.

Sem aðstoðarsérfræðingur við beitarþolsrannsóknir í áratug lít ég á skýrslu Lbhí sem tímamótaplagg og útgangspunkt næstu áratugi. En Páli og Steini (sem snýst eins og biluð plata um sérfræðinga) til fróðleiks þá hlustaði ég oft á sérfræðinga með doktorsgráðu rífast heiftarlega um áhrif beitar á lítt gróið land. Einn sérfræðingur með doktorsgráðu taldi beit til bóta á landi sem annar sérfræðingur með doktorsgráðu fullyrti að væri í auðn vegna beitar.

Báðir sérfræðingarnir voru reyndar sammála um að hófleg beit væri til bóta. En þá átti eftir að skilgreina ,,hófleg" Ég tek því undir með Elvari að menn fari sér hægt í að spá heimsendi.

Landgræðslustjóra varð ekki að ósk sinni - álit almennings svona almennt á Eyfellskum bændum er ekki hrunið og Páll Ásgeir, hér er umhugsunarefni fyri þig:

“You probably wouldn’t worry about what people think of you if you could know how seldom they do.”

― Olin Miller

[Brynjólfur Þorvarðsson, 10.8.2012 kl. 07:31]

Almenningar eru eyðimörk eins og sést vel á myndum Ómars. Bændurnir þrír sem ráku skjátur sínar á fjall hafa gert vel í að vekja athygli á raunverulegu ástandi landsins. Athæfi þeirra mun væntanlega leiða af sér það sem náttúruvendarsinnar hafa barist fyrir í áratugi - bann við lausagöngu.

Nú má vel vera að Almenningur þoli 30 kindur í eitt sumar, en trúlega munu þær eyða meira en 30 ársverkum í uppgræðslu. Þær leita mjög skilvíslega uppi nýgræðing, gras og birki, ein rolla rótrífandi samfellt í 3 mánuði er öflugur tortímandi. Þó er huggun í því að það er náttúran sjálf sem er afkastamest í uppgræðslu á Íslandi síðustu árin. Sjálfsáð birki (og aðrar trjátegundir) fór fram úr allri skógrækt fyrir fimm árum eða meir og auðvitað gildir það líka um annan gróður. Líka innfluttar tegundir á borð við lúpínu.

Sjálfgróið land verður að ómanngengum frumskógi með tímanum. Slíkt gróðurlendi brennur reglulega í náttúrunni og hlýst enginn varanlegur skaði af. Hæfileg beit skóglendis getur opnað það, hreinsað lággróður og minnkað líkurnar á skógarbruna. En birkiskógar þola mjög takmarkaða beit, trén verða mest um 80 ára gömul og sauðfé leitar uppi og eyðir öllum nýgræðlingi. Væntanlega væri aðeins hægt að beita á birkiskóg með því að hólfa hann niður og hvíla hólfin á víxl í nokkur ár eða jafnvel áratugi. En slík beitarnýting birkiskógs hefur hvergi verið reynd svo ég viti - nú þegar skógur er víða að vaxa upp á Íslandi er kominn tími til að rannsókna.

Við þurfum að horfa á málið í stærra samhengi - bændur gegn almenningi (og Almenningi) kemur af stað umræðu, sem er af hinu góða, en til framtíðar verðum við að hugsa um samstarf allra aðila, sameiginlega ábyrgð. Bændur eru öflugir í landgræðslu og hafa beinan hag af gróðrinum sem þar vex. Við öll höfum hag af því að landið sé skynsamlega nýtt, að það sé gróðurvaxið en einnig mannvænt. Eina leiðin áfram er landfriðun, landgræðsla og ekki síst skynsöm landnýting. Lausaganga búfjár er ekki skynsöm landnýting en bændur eiga ekki að standa einir undir girðingakostnaði. Almenninga og önnur svipuð svæði þarf að hólfa niður með girðingum - á kostnað almennings og í samvinnu við bændur. Fyrst þá gefst kostur á skynsamlegri landnýtingu í fyrirsjáanlegri framtíð.

Hinn möguleikinn er annars vegar að beita á Almenninga og halda þeim í núverandi eyðimerkurástandi (eða verra). Eða að friða svæðið algjörlega þar til gróður er það langt kominn að hann þoli beit. Slíkt gæti tekið áratugi, úr 9% gróðurþekju í 85% gróðurþekju (samkvæmt tölum frá öðrum hér að ofan). En sum svæði eru vel gróin og þola beit - þau svæði ætti að hólfa af á meðan önnur svæði vaxa upp.

Fyrir þeim sem hryllir við kostnaðinum af girðingum upp um allar trissur (fyrir utan landspjöllin sem af þeim hlýst) þá býður nútíma tækni upp á girðingarlausa hólfun og sjálfvirka smölun! Þessari tækni hefur þegar verið beitt í Ástralíu (og er sjálfsgt enn í þróun), hver gripur er með sendi og jafnvel móttakara tengdan straumgjafa. Bóndinn getur setið í "tölvuleik" heima í stofu og stjórnað skjátunum á fjalli! Kannski ekki alveg á næsta sumri en eflaust innan fárra ára. Slíkur búnaður kostar, jafnvel þyrfti að þróa hann að hluta innanlands, en hann væri alltaf miklu ódýrari en girðingar og myndi leysa talsverðan vanda.

[Jón Logi (IP-tala skráð) 10.8.2012 kl. 08:20]

Stærstar sé ég upphrópanirnar hjá fólki sem hefur absolút enga reynslu á jarðrækt yfir höfuð. Það höfum við Elvar þó, og verulega af skaki í gjörsnauðu foklendi.

Sjálfur sit ég á beitilandi og akurlendi sem var örsnautt. Verst að geta ekki skotið inn mynd af því líka.

Í þessum nornarpotti gleymist nefnilega að gæta að því að samanlögð geta bænda til uppgræðslu er meiri en landgræðslunnar, og að ef að ekki stæðu ákveðnir aðilar fyrir, þá er ekkert mál að græða hraðar en beitt er, - hófleg beit hjálpar svo til að dreifa húmus.

[Elvar Eyvindsson (IP-tala skráð) 10.8.2012 kl. 08:35]

Pistill Brynjólfs ber það með sér að þar fer maður sem hefur vilja til að skilja og ræða mál af skynsemi. Ég verð þó að gera athugasemd við upphafsorðin, en Almenningar eru alls ekki ein eyðimörk. Myndirnar sýna þetta ekki sérlega vel reyndar. Svo er setning um afleiðingar þess að setja 30 ær inn á landsvæðið, hún hlýtur að vera grín.

[Sigurður Sunnanvindur (IP-tala skráð) 10.8.2012 kl. 09:56]

Hér sést greinilega hvernig rollurnar klippa niður birkinýgræðinginn. Ef þær héldu sig á því landi sem vel er gróið þá skiptu þessar skjátur litlu máli, en þær fara allta fyrst í nýgræðinginn og koma koma því í veg fyrir að melarni grói upp.

http://www.facebook.com/photo.php?fbid=4287077651264&set=a.1085894463685.2015221.1116097830&type=1&theater

[Jón Kr. Arnarson (IP-tala skráð) 10.8.2012 kl. 11:44]

Vandamálið virðist vera það að í mjög mörgum tilfellum virðist fólk ekki gera sér grein fyrir afleiðingum beitar.  Halda því jafnvel fram að hófleg beit á örfoka landi geti verið til bóta.

Beit og afleiðing beitar hefur verið hálfgert tabú í gegnum tíðina.  Stofnanir eins og Landgræðslan og Skógrækt ríkisins hafa ýtt undir þær ranghugmyndir á undanförnum áratugum að beit sé í raun ekki svo stórt vandamál, gegn betri vitund.  Að eyðing jarðvegs og skóga sé af einhverjum allt öðrum orsökum.  Þetta eru stofnanirnar að fá í hausinn nú.

Ísland er afar illa farið af rányrkju.  Þessi grundvallar verðmæti sem felast í jarðvegi og gróðri hafa tapast.  Enn dag er verið að ofbeita.  Allt of víða sér maður fé á landi sem alls ekki ætti að líðast að beita.  Land sem í raun er óhæft til beitar. 

Þessi umræða nú um Almenninga verður vonandi til að opna augu fólks fyrir alvarlegum afleiðingum ofbeitarinnar.  Við verðum að gera þá kröfu að beit verði einungis á afgirtu vel grónu landi og framleiðsla lambakjöts miðist þá við það magn sem hægt er að fá við slíkar aðstæður.

Ef einhver segir ykkur að jarðvegs og gróðureyðing sé einhverju öðru en beit að kenna þá er það rangt.  Jarðvegseyðingin er nær eingöngu vegna rányrkjunnar og ofbeitar, nema í algerum undantekningar tilfellum.  Þetta sést ágætlega á myndum Ómars og blasir við um allt land.

[Þorsteinn Briem, 10.8.2012 kl. 11:53]

Hverjir í þessari umræðu hafa "absólút enga reynslu af jarðrækt yfir höfuð"?!

Í Hlíð í Skíðadal ræktuðum við til að mynda upp stórt svæði á eyrum við Skíðadalsá og gerðum að túni.

Ef einhverjir bændur vilja endilega hafa fé á beit á Almenningum ættu þeir að sálfsögðu að hafa það eingöngu á þeim bleðlum sem þola einhverja beit og þá þarf að girða þá af.

Hins vegar er mjög hæpið að það myndi borga sig fyrir þá að girða þar af einhverja bleðla á eigin kostnað.

Þeir fá um átta þúsund krónur fyrir hvert innlagt lamb í sláturhúsi og þar af leiðandi um 800 þúsund krónur fyrir eitt hundrað lömb. Og þá er eftir að draga frá allan kostnað, til dæmis vegna girðinga, heyskapar, smölunar og fjárhúsa.

Kostnaður ríkisins vegna hvers sauðfjárbús er hins vegar að meðaltali um 2,5 milljónir króna og þar af eru beingreiðslur til búsins um 1,2 milljónir króna.

Trúlega myndi því borga sig fyrir ríkið að greiða bændum það tjón sem þeir teldu sig verða fyrir með því að hafa ekki fé á beit á Almenningum, frekar en að leggja í milljóna króna árlegan kostnað vegna girðinga þar í kringum einhverja bleðla, eða til að girða af Þórsmörk.

"... lausaganga sauðfjár á Íslandi útheimtir um 400 milljónir króna af opinberu fé á ári í girðingakostnað."

[Þorsteinn Briem, 10.8.2012 kl. 12:16]

21.5.2012:

"Andrés Arnalds, fagmálastjóri hjá Landgræðslu ríkisins, segir að beitarhagar fyrir hross séu víða of mikið bitnir.

Ástandið nú sé jafnvel verra en fyrir rúmum tuttugu árum þegar land fór víða illa vegna ofbeitar."

"... vandamálið sé um allt land en Suðurlandið líti þó verst út og hægt sé að sjá tugi jarða sem hafa orðið fyrir ofbeit á milli Hvolsvallar og Selfoss."

Mesta ofbeit í yfir tuttugu ár

[Anna Sigríður Guðmundsdóttir, 10.8.2012 kl. 13:39]

Enginn þekkir hálendið betur en þú Ómar. Ekki er mögulegt fyrir ókunna manneskju eins og mig að tjá mig um þetta svæði, svo ég sleppi því. Allt er víst gott í hófi.

Það væri fróðlegt að vita hvað Ólafur Dýrmundsson segir um þetta mál. Hann er reynslumikill landnýtingar-ráðgjafi.

Fyrst verið er að tala um hvað geti eyðilagt land, þá langar mig að benda á myndband á you-tube: HAARP-Jesse Ventura-Full Documentary.

Það væri fróðlegt að vita hvað fólki finnst um þetta myndefni? Eru fleiri og stærri mál sem við þurfum að huga að? T.d. norðurljósamöstrin hjá Stokkseyri?

M.b.kv.

[Jón Logi (IP-tala skráð) 10.8.2012 kl. 16:35]

Steini, þú getur þá miðlað mér af reynslu þinni í ræktun á snauðlendi. Það breytist svo í sauðlendi ef vel heppnast.

Svo er þetta útúrsnúningur yfir í hrossabeit. Á afréttum sunnlendinga eru engin hross, en sumir beita stíft, og of stíft, og hross fara mun verr með land en fé. En....þar sem hrossum er gefið að vetri, verður til tilfærsla jurtanærandi efna, hvar næring úr heyi verður að skít sem dreifist um allt ásamt fræi, svo að hrossagjöfin á jafnvel sandlendi verður að uppgræðslu. Gott dæmi um þetta má sjá á Rangárvöllum, til hægri strax eftir beygju af no.1 í átt að Keldum. Þar hafa verið hross á vetrarfóðri en lítt að sumri, og þar grær upp.

Komum þá yfir í annan beitarvarg, sem eru álftir og gæsir. Álftin alfriðuð, gæsir friðaðar yfir hágróandann. Þetta eru flughæfar rollur, og éta jarðargróður með lífrótinni. Það gerir sauðfé ekki, en hross eiga það til að klippa hana svo plantan drepst.

Ég er að horfa á rauðsmárastykki hjá mér láta í minni pokann fyrir gæsum og álft, en kindur hafa ekki verið til vankvæða. Hross drepa hann hins vegar.

Skyldu sá fénaður tomma á við þessar 16 ær sem fóru á þúsundir hektara upp á almenninga? SEXTÁN!!!!!

[Þorsteinn Briem, 10.8.2012 kl. 16:53]

Jón Logi,

Ekki veit ég hvaða "sauðlendi" þú ert að tala um. Í Hlíð í Skíðadal gerðum við að túni áreyrar, mýrar og mela.

Þar sem þú býrð er hins vegar sauðlendi, því þú ert algjör sauður, sem er með kúabú og þar af leiðandi haldið uppi af þeim sem búa meðal annars í 101 Reykjavík.

[Þorsteinn Briem, 10.8.2012 kl. 16:56]

Greiðslur íslenska ríkisins vegna mjólkurframleiðslu á þessu ári, 2012, eru um 6,1 milljarðar króna og þar af eru beinar greiðslur til kúabænda um 5,2 milljarðar króna, samkvæmt fjárlögum.

Árið 2008 höfðu 738 mjólkurbú rétt til fjárhagslegs stuðnings ríkisins og dæmigerður kúabóndi er með 30-40 kýr.

Kostnaður ríkisins vegna hvers mjólkurbús er því að meðaltali um 8,3 milljónir króna á þessu ári, miðað við að búunum hafi ekkert fækkað frá árinu 2008.

Landbúnaður og þróun dreifbýlis

Fjárlög fyrir árið 2012, sjá bls. 66

[Anna Sigríður Guðmundsdóttir, 11.8.2012 kl. 08:21]

Hver er heildarkostnaður ríkisins af skógrækt. Hversu háir eru ríkis-styrkir í samanburði við hagnað af arðinum? Hverjir hafa atvinnu af skógrækt, fyrir utan skógræktarbændur? Hver eru nettó-laun og vinnuframlag skógræktarbænda?

Það vantar endanlegu heildarmyndina af þessum dæmum, sem hér hafa verið nefnd. Það þarf að taka allt með inn í reikningsdæmið, ef útkoman á að vera raunhæf og sanngjörn.

Það var ofbeit á sumum afréttum fyrir nokkrum áratugum síðan, en sauðfé í landinu hefur fækkað það mikið, að ekki er ástæða til að hafa áhyggjur af sauðfjár-ofbeit í dag.

Bændur og sjómenn þekkja best þolmörkin í of-beit og of-veiði í sínu nánasta starfsumhverfi. Það er hæpið fyrir okkur hin, sem ekki lifum og hrærumst í þessum atvinnugreinum, að fara að kenna þeim eitthvað, um það sem þeir vita miklu betur en við. 

Það er rétt að hófleg sauðfjárbeit skilar áburði og bætir jarðveginn. Svo mikið veit ég  um beitarþol. Umræðan er um of-beit í Þórsmörk. Eða er það ekki?

M.b.kv.

[Þorsteinn Briem, 11.8.2012 kl. 11:38]

Að sjálfsögðu á að fara að ráðum hlutlausra sérfræðinga, sem fengnir hafa verið til að kanna beitarþol á ákveðnum svæðum.

Þar að auki er sauðfjárbændum haldið uppi af ríkinu, sem á Almenninga, enda þótt ákveðnir bændur hafi þar upprekstrarrétt.

En sumir sjá aldrei ofbeit eða ofveiði og allra síst hjá sjálfum sér.

Þeir halda náttúrlega að girðingar vegna skógræktar, til að mynda í Skíðadal, hafi verið upp á punt.

Við höfum Hafrannsóknastofnun og stjórnvöld fara nú að ráðum hennar varðandi veiðar hér á Íslandsmiðum en láta ekki einstaka útgerðarmenn stjórna því hversu mikið skip þeirra veiða hverju sinni.

Og einstaka bændur eiga ekki heldur að fá að stjórna því sjálfir hvort eða hversu margt fé þeir hafa á beit á landi sem er í eigu ríkisins.

Enda þótt ákveðin íslensk skip hafi rétt til loðnuveiða er ekki þar með sagt að þau fái loðnukvóta á hverju ári.

Það fer eftir því hversu mikla loðnu sérfræðingar Hafrannsóknastofnunar finna í hafinu í sínum árlegu leiðöngrum.

Útgerðarmenn ákveða það ekki sjálfir.

Íslensk útgerð er hins vegar ekki ríkisrekin eins og sauðfjárrækt hérlendis er í raun.

[Jón Logi (IP-tala skráð) 11.8.2012 kl. 23:07]

Steini!

Þú veist víst meira um mig en ég. Vitna í :

" Þar sem þú býrð er hins vegar sauðlendi, því þú ert algjör sauður, sem er með kúabú og þar af leiðandi haldið uppi af þeim sem búa meðal annars í 101 Reykjavík."

Sem er alger dónaskapur byggður á vanþekkingu sem er reyndar þín von og vísa.

Ég er ekki með fé. Ekki mokast á mig fé úr ríkissjóði heldur. En úr mínum flór er skafið eitthvað skattlegt sem er brúkað í mikilvægum ríkisjfármálum. Það fer hellíngur þar í skrifborðs-hvirjlbylji í "hundraðogeinum"

Og svo varðandi ræktun á foklendi. Ég verð víst að játa á mig fjögurra stafa tölu í sáningum og jarðvinnslu  í hektaravís, hvar ég var mestmegnis verktaki..  Á 20 ára tímabili. Allt frá Landeyjum neðanverðum upp á Heklubæji séu plægingar meðtaldar. Niðurstaðan úr þeirri grein var að framkvæmdarsemi bænda samanlögð var PLÚS miðað viðþá beit sem var ástunduð.

 Svo að......

16 ær á þúsundum hektara er bara..............djók

eins og krækiber í helvíti.

[Sigvaldi Ásgeirsson (IP-tala skráð) 14.8.2012 kl. 12:08]

Anna Sigríður spyr, hve mikið ríkið greiði árlega til skógarbænda? Það munu vera vel innan við 10% af því sem greitt er til sauðfjárbænda, svo sem lesa má í fjárlögum fyrir árið 2012 og er aðgengilegt öllum á vef Alþingis. Greiðslurnar eru einkum í formi plantna, en einnig fá menn laun fyrir að gróðursetja. Skógræktarvinna er að því leytinu frábrugðin sauðfjárrækt, að uppskeran kemur ekki fyrr en eftir nokkra áratugi. Það bil þarf að brúa með þolinmóðu fjármagni.

Mér sýnist að Almenningar séu ekki girtir frá Þórsmörkinni. Ef Almenningar verða aftur nýttir sem afréttur, en Þórsmörkin er heimaland (Breiðabólsstaðarkirkju að ég held) ættu umsjónarmenn Þórsmerkur að krefjast afréttargirðingar milli Þórsmerkur og Almenninga. Skv. lögum á viðkomandi fjallskilasjóður að greiða 75 eða 80% af þeirri girðingu. Síðan verður bara að leyfa Elvari og félögum að greiða sinn hluta girðingakostnaðar og beita svo á eyðimörkina, ef í ljós kemur, að fé þeirra er ekki þeirrar náttúru, að bíta aðeins gróður á þeim blettum, sem þola beit og eru aðeins smábrot af landinu. Annars held ég, að pyngjan sé nærri hjarta sauðfjárbænda, eins og mannlegt getur talist og því muni þeir fremur kjósa að sleppa upprekstri en að kosta að miklu leyti afréttargirðinguna með framlögum úr fjallskilasjóði. Skv. alþjóðlegum skilningi eru Almenningar eyðimörk, en eins og í mörgum öðrum eyðimörkum, eru vinjar í henni. Vart þarf að taka fram, að án tilkomu beitar væri þetta land skógi vaxið. Eldgosið í Eyjafjallajökli kenndi þeim, sem ekki vissu það fyrir, að skógivaxið land þolir öskufall, án þess að blása upp. Því er að mínum dómi ekki hægt að kalla beitiland í grennd við eldfjöll beitarhæft, nema það sé skógi vaxið. Eða þurfti ríkisvaldið ekki að leggja tugi milljóna króna í uppgræðslu á landi, sem áður var grasi vaxið undir Eyjafjöllunum austanverðum í kjölfar eldgossins? Á sama tíma olli öskufallið engu varanlegu tjóni í skóginum í Þórsmörkinni. Það er ekkert til sem heitir hæfileg beit í Almenningum, eins og landið þar er á sig komið. Það vill oft gleymast, að gróðurmoldin er auðlind. Hún er mikilvægasta auðlind mannkynsins. Sérhagsmunapúkar, sem sjá aðeins skyndigróða, ættu í raun ekki að komast upp með að eyðileggja þessa auðlind eða koma í veg fyrir að hún endurheimtist, þar sem henni hefur verið eytt. Því má setja spurningamerki við að skattfé sé notað til að greiða niður kostnað við framleiðslu á kindakjöti á eyðimörkum. Því vil ég taka undir raddir þess efnis, að skattgreiðendur, sem jafnframt eru neytendur, svari  fyrir sig, þegar þeir kaupa í matinn. Nóg er hægt að framleiða og kaupa af nautakjöti, hrossakjöti, hvalkjöti, svína- og alifuglakjöti á Íslandi. Og svo er það blessað fiskmetið. Við þurfum ekki að púkka uppá óbreytt ástand með því að kaupa lambakjöt.

Svo má benda á, að vel mætti flýta endurheimt gróðurmoldar í Almenningum, með því að sá þar lúpínu. Hún er þeirrar náttúru, að vera nokkurs konar náttúruleg áburðarverksmiðja. Það er ekkert sjálfbært við það, að ausa tilbúnum áburði yfir eyðimörkina, þegar auðveldlega mætti græða hana með lúpínu. Lúpínan víkur svo eftir nokkra áratugi og við tekur skógur. Menn þurfa ekki að bíða í aldir eftir að gróðurmoldin þarna endurheimtist. En af hugmyndafræðilegum ástæðum er víst nokkur tregða við að nota lúpínuna af hálfu Landgræðslunnar, sem situr á miklum birgðum af lúpínufræi. Helsta röksemdin er sú, að lúpínan sé ekki íslensk, þótt hún hafi fyrir löngu síðan unnið sér þegnrétt sem fullgildur borgari í íslensku gróðurríki. Uppgræðsla með lúpína gæti því gert landið þarna beitarhæft miklu fyrr, en ef eingöngu er notast við (innfluttan) tilbúinn áburð. Auk þess yrði sú uppgræðsla svo ótrúlega miklu ódýrari, nokkuð sem skattborgararnir kunna vel að meta.

Eitt er alveg ljóst: Ef óbilgirni sumra sauðfjárbænda verður mætt af fullri hörku með því að neytendur sniðgangi kindakjöt, verður þess skammt að bíða, að viðkomandi sjái að sér.