Hve lengi hangir heimurinn á olíunni?

Olíuöldin mun í sögubókum framtíðarinnar verða í sama flokki og steinöld og bronsöld. Munurinn er bara sá að lengd olíualdarinnar er aðeins brotabrot af lengd steinaldar og bronsaldar, aðeins tæpar tvær aldir.

Annar geigvænlegri munur er sá, að í framhaldi af steinöld og bronsöld fylgdu framfarir. En vegna skammsýni og ráðaleysis mun endalok olíualdar leiða af sér hrun, átök og styrjaldir.  

Línuritið yfir orkunotkunina líkist spjótsoddi, þar sem hún rís með mögnuðum veldishraða upp í topp  sem er einmitt þessi árin en getur síðan ekkert annað en fallið niður á næstu áratugum uns olíuöldinni lýkur upp úr 2050 samhliða því sem aðrar helstu auðlindir og hráefni jarðar verða líka á niðurleið.

Olían hefur ráðið nær öllu um ríkjaskipan á stórum svæðum heims, um styrjaldir og gang þeirra og um þá óviðráðanlega vistkreppu sem er að skella á.

Sádi-Arabar áttu mestan þátt í að hraða falli Sovétríkjanna með því að auka olíuvinnsluna og lækka heimsmarkaðsverðið að beiðni Bandaríkjamanna. Sovétríkin voru háð olíuútflutningi og féllu fyrir bragðið.

Olíuhagsmunir teymdu heri Hitlers of langt haustið 1942 og leiddi af sér ósigurinn í orrustunni um Stalíngrad.

Olíuhagsmunir lágu á bak við Flóastríðið 1991 og innrásina í Írak 2003.

Innihaldslaus oliuloforð Reagans áttu stóran þátt í að fella Carter 1980.

Olíuhagsmunir ráða því að ríki heims liða stjórnvöldum í olíurikjum að viðhalda fornaldarharðstjórn, einræði og mannréttindabrotum.

Olíuflutningahagsmunir um þröngt sund ráða úrslitum um hvort hægt verður að halda hagkerfi heimsins á floti um stundarsakir.

Leiðtogar ríkja heims standa ráðþrota gagnvart vistkreppunni. Kaupmannahafnarráðstefnan fór í vaskinn og fulltrúar Bandaríkjanna og fleiri ríkja komu í veg fyrir Ríó2 ráðstefnan kæmist að niðurstöðu um hafréttarsáttmála sem tæki á vaxandi vanda varðandi mengun hafsins og ofnýtingu auðlinda þess.

Okkur Íslendingum hefur alveg láðst að huga að því að umhverfis- og náttúrvernd endar ekki í fjöruborðinu.  

Bandaríkin hafa reyndar ekki undirritað hafréttarsáttmála.

Sádi-Arabar ráða yfir langstærsta olíuforða heims en halda að sér spilunum og leyfa engum að vita, hve mikið er eftir af honum.

Vísbending um að hann fari senn að þrjóta er það, að þeir hafa hafnað öllum beiðnum um að auka olíuvinnsluna sem skammtímalausn. Á mannamáli jafngildir aukning vinnslunnar því að pissa hraðar í skóinn sinn með þeim afleiðingum að kuldinn komi bara hraðar og fyrr.

Íran býr yfir olíuauði og deilur við Vesturveldin eru því engin tilviljun.

Að atburðir á örmjóu sundi ráði því hvort kreppa skellur núna á eða eitthvað siðar sýnir að hagkerfi heims hangir á bláþræði og að það er ekki spurning um hvort heldur hvenær hann slitnar.

Ofangreind orð túlka margir sjálfsagt sem svartagallsraus en þegar litið er á línurit yfir helstu auðlindir jarðar sést, að á síðari hluta þessarar aldar dynja yfir mannkynið mestu hamfarir af mannavöldum, sem saga þess kann frá að greina, - meiri en allar styrjaldir síðustu aldir ollu samanlagt.

Fyrir Íslendinga er eina vonin að við berum gæfu til að snúa við af braut græðgi og skammsýni og nýta okkur einstaka möguleika sem skynsamleg og hófsöm nýting hreinna orkugjafa og fiskistofna geta gefið okkur til að barnabörn þurfi ekki að ganga í sama mæli í gegnum það sem jafnaldrar þeirra í öðrum löndum þurfa að ganga.     

Herskip 25 ríkja safnast saman

Athugasemdir

[Trausti (IP-tala skráð) 17.9.2012 kl. 12:41]

Svona er ameríska trúin = græðgin. Þegar hugsunarhátturinn er að græða sem mest sjálfur, og vaða yfir aðra á skítugum skónum endar það bara með ósköpum.

[Ólafur Als, 17.9.2012 kl. 12:45]

Hér vantar heimildir fyrir sumum fullyrðingum. Gera má ráð fyrir að núverandi "sannreyndar" olíulindir (proven oil reserves) dugi heiminum fram til alla vega ársins 2076 (plús, mínus e-r ár). Þá er eftir að taka til greina að sífellt er verið að finna nýjar olíuauðlindir en aukin eftirspurn mun áfram leiða til þess að tækni og hærra verðlag mun gera olíuvinnslu arðbæra, hvar hún var það ekki áður. Sem sagt, sannreyndar olíulindir munu duga alla vega vel fram á næstu öld. Hve langt þetta ferli nær er erfitt að segja en fátt bendir til þess að það sé að hægja á sér. Fullyrðingar um að olíuöldinni ljúki um miðja þessa öld eru því úr lausu lofti gripnar.

Eins og gefur að skilja hefur olían verið áhrifavaldur í stríðsátökum víða um heim í langan aldur. Því til staðfestingar er m.a. heimsókn Roosevelts hjá konungi Saudi-Arabíu í lok seinni heimsstyrjal. Með réttu eða röngu hafa Bandaríkin verið áhrifavaldar í þeim átökum, sem tengja má olíuvinnslu og auðnum henni samfara. Sumir halda því fram að þeir hafi borið þungann af því að tryggja vesturlöndum olíu og ekki bara sjálfum sér.

Reyndar býr Alaska og fleiri svæði yfir gríðarlegum auðlindum, sem í neyð gætu séð Bandaríkjunum fyrir orku (olía, kol og gas) í alla vega heila öld. Þetta á við um ýmis önnur lönd og svæði einnig. Við erum því ekki að tala um að efnahagur heimsins hangi á "bláþræði", þó svo að efnahgur heimsins myndi skaðast ef flæði olíu myndi t.d. stöðvast um sundið þrönga. Ekki þarf mikið ímyndunarafl til þess að sjá að tölvuvírus gæti unnið viðlíka skaða, jafnvel mun meiri. En þannig er jú m.a. sá heimur, sem við lifum í. Hann er í eðli sínu brothættari en hann hefur verið í mannkynssögunni - og án þeirra gæða, sem tæknin veitir okkur (undirstaða þessarar brothættu tilveru) þætti okkur (á vesturlöndum) að okkur þrengt á vegu, sem munu eflaust gera það að verkum að umhverfivernd mun líða fyrir.

Sum okkar höfum bent á að nær eina leiðin er að setja verðmiða á gæði umhverfisins. Ég er að mestu þeirrar skoðunar og tel það heillavænlegast til þess að ekki bara vernda umhverfi og náttúru, heldur einnig til þess að flýta fyrir tækninýjungum, sem gætu aflétt því hve háð við erum olíunni ... 

[Gunnar Th. Gunnarsson, 17.9.2012 kl. 12:59]

Já, þetta er sannkallað svartagallsraus.

Það var ekki bara olía sem Hitler sóttist eftir í Sovétríkjunum, heldur öll hráefni, málmar o.fl. auk matvæla, hveiti o.s.f.v.... "lífsrými".

Þú segir að í framhaldi stein og bronsaldar hafi fylgt framfarir, öfugt við olíuöldina. Þetta er auðvitað fáheyrt kjaftæði, því framfarir vegna notkunar jarðefnaeldsneytis eru þær mestu í sögu mannkyns.

[Erlingur Alfreð Jónsson, 17.9.2012 kl. 15:11]

Burt Rutan er nú ekki sammála því að olíubirgðir heimsins séu að þrjóta.  Kemur fram í 1. eða 2. hluta að mig minnir.

[Ómar Ragnarsson, 17.9.2012 kl. 19:11]

Hvernig stóð á því að skrum Reagans 1980 um að Bandaríkin gætu orðið sjálfum sér nóg á næstu áratugum? Hvernig stendur á því að Kanadamenn og fleiri eru ekki þegar komniri á fullt við að vinna úr sínum olíulindum?

Ólafur Als minnist óljóst á það að æ erfiðara verður að vinna olíuna á þeim svæðum þar sem vinnsla er ekki hafin. Og hann segir að vinnslan verði arðbær þegar eftirspurnin hafi hækkað verðið svo mikið að vinnslan verði arðbær.

En stórhækkað olíuverð mun auðvitað ekki stuðla að því að hagvöxtur geti haldið áfram, heldur mun hann þvert á móti stuðla að óhjákvæmilegri kreppu og samdrætti þegar fleiri hráefni og auðlindir fara að þverra.

Þegar bruðltrúarmenn eiga ekki rök koma þeir oft með það, að ný tækni muni leysa málin í framtíðinni.

Væri svo, hefðu nú þegar rætst spádómar bjartsýnisölvaðra manna í mínu ungdæmi um það að ný tækni og vinnsla kjarnorku myndu leysa orkuvandann á fáum áratugum.

Annað hefur komið á daginn enda er kjarnorkan ekki endurnýjanleg auðlind því að ef hún yrði láta anna allri orkuþörf mannkynsins myndu hráefnin sem þarf til hennar þrjóta á nokkrum áratugum.

[Ómar Ragnarsson, 17.9.2012 kl. 19:14]

Í fyrstu setninguna vantar að loforð Reagans reyndust innantóm.

Hvernig Gunnar Gunnarsson getur fengið það út að lok olíualdar muni færa mannkyninu meiri framfarir en þegar steinöld lauk og bronsöld hófst er mér hulin ráðgáta.

Hin gríðarlega neysluaukning og auðlegð sem olíuöldin hrifsaði til sín á mettíma veldur því að hrapið í lok olíualdarinnar verður enn rosalegra.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 17.9.2012 kl. 20:08]

Ég er sennilega "bjartsýnisölvaður", að vera ekki fullur angistar og kvíða yfir framtíðarhorfum mannkyns

Ég vona að það renni ekki af mér.

[Ómar Ragnarsson, 18.9.2012 kl. 01:17]

Ég er ekki "fullur angistar og kvíða" yfir framtíðarhorfum mannkynsins heldur hleypa þær mér kapp í kinn við að hvetja okkur til dáða til að þjóna hagsmunum afkomenda okkar.

[Jón Logi (IP-tala skráð) 18.9.2012 kl. 07:35]

Það er ekki spurning um hvort jarðeldsneytisbirðir þrjóti, heldur hvenær. En löngu áður verða þær orðnar óhemju dýrar, og það í sjálfu sér er kreppuvaldur.

Það er því mikils til að keppa, að reyna að draga úr notkun, og sem betur fer eitthvað í gangi þar, á mörgum vígstöðvum.

En þetta verður skellur, og hann mun lenda á niðjum okkar.

[Badu (IP-tala skráð) 18.9.2012 kl. 14:19]

Heimildir fyrir mörgu af því sem Ómar segir má t.d. finna í frönsku heimildarmyndaröðinni "Leyndardómar systranna sjö" sem NRK er einmitt að sína þessar vikurnar. Er það síst ofmælt að olíuauðhringirnir hafi verið mikilsráðandi í átakasögu mannkyns.

[Ólafur Als, 18.9.2012 kl. 18:10]

Kæri Ómar,

olíu mun ekki þverra á næstunni - það er reyndar með ólíkindum að "úrtölumenn" skuli ekki skilja jafn einfalda staðreynd. Verðlag og tækni (má einnig kalla það hugvit, ef menn kjósa svo) mun sjá til þess langt fram á næstu öld, e.t.v. mun lengur. Þessi rök duga og því er það ótrúleg heimska að segja annað. Hins vegar, og það er í lagi að halda því til haga, þá hefur verðlag á olíu áhrif á hagvöxt og ýmis þau gæði, sem við á vesturlöndum - og reyndar allt mannkyn - ánetjumst. En ekki með þeim hætti að allt fari á annan enda.

Þessa umræðu alla hafa menn tekið fyrir margt löngu og úrtölumenn hafa til þessa tapað þeirri rökræðu - þ.e. að árið þetta eða hitt muni tilteknar náttúruauðlindir þrjóta. Ég ætla að endingu ítreka það, sem mér þykir mest um vert: það þarf að setja verðmiða á ýmis náttúrugæði (vatn, loft o.fl.) til þess að betur verði gengið um náttúruna. Að auki mun það stuðla að aukinni tækni - sem m.a. ýtir undir betri orkunotkun, gefur nýjum orkugjöfum vængi o.s.frv.

En þar til mannkyn hefur uppgötvað "nýja, nýtanlega" orkuauðlind munum við enn sjá fram á að olíufélögin "vondu" eyða hundruðum milljóna dollara ár hvert í olíuleit og uppgötvun nýrrar tækni til þess að sjá mannkyni fyrir olíu um ókomin ár.

[Jón Logi (IP-tala skráð) 19.9.2012 kl. 10:15]

"Ókomin ár"????
Þetta eru fá ár, og þau sem eftir eru bara brotabrot af sögutíma siðmenningar.
Og er ekki býsna margt nú þegar á öðrum enda?

[Gunnar Th. Gunnarsson, 19.9.2012 kl. 11:49]

Helsti drifkrafur framfara mannkyns eru vandamál og óáran ýmiskonar. T.d. hafa styrjaldir yfirleitt leitt af sér hröðustu og mestu tækniframfaraskeiðin sem hafa nýst mannkyninu á öllum sviðum, t.d. á sviði flugs og annara samgangna, læknisfræði og svo mætti lengi telja.

Skortur á olíu mun leiða af sér nýtt framfaraskeið.