Má ekki nefna orðin gamalt eða elli, þau eru feimnismál.

Það var verið að ræða um tvö feimnismál hér á síðunni fyrir helgi, annars vegar áfengissýki og hins vegar geðveiki.

Það hefði mátt bæta við þriðja feimnismálinu, aldri, elli, því að það er furðulega útbreitt viðhorf hér á landi að elli og aldur séu niðurlægjandi fyrirbrigði.

Til dæmis má helst ekki tala um "gamalt fólk" svo sem "gamall maður" og "gömul kona" heldur frekar að nota orðskrípið "eldri borgarar" eins og gert er í tengdri frétt á mbl.is. Og þá vaknar rökrétt spurning: Eldri en hvað? Orðmyndin "eldri" er miðstig og þarf að bæta því við, við hvað sé miðað. Hvaða tepruskapur er þetta?

Einn flóttinn frá því að minnast á elli eða gamalt fólk er að nefna það "fullorðið fólk".

"Fullorðinn maður fótbrotnaði í gönguferð á Esju" á að merkja að gamall maður hafi fótbrotnað. Það má bara ekki segja að maðurinn hafi verið gamall, það er svo niðurlægjandi. Og enn spyr ég: Hvaða tepruskapur er þetta?

Fólk verður fullorðið 18 ára og þar með segir orðið "fullorðinn" ekkert annað en að viðkomandi sé ekki lengur á skilgreindum barnsaldri.

"Fullorðinn maður"?  Hve gamall: 18 ára? 48 ára ? 78 ára? 88 ára?  

Af hverju er það niðurlægjandi og af hverju er það feimnismál að vera gamall, til dæmis þegar viðkomandi er orðinn 67 ára og farinn að fá lífeyri eða eftirlaun, sem helst má ekki nefna ellilífeyri þótt hann sé auðvitað það og ekkert annað?  Er það saknæmt að eldast? Getur nokkur gert að því að vera orðinn gamall? "

Ég að minnsta kosti tel mig ekki bera ábyrgð á því að 72 ár séu liðin frá því ég fæddist. Það voru foreldrar mínir sem stóðu fyrir því án þess að spyrja mig eins eða neins.

Í Bandaríkjunum spyr afgreiðslufólk í búðum mann iðulega hvort maður sé "senior", þ. e. hvort viðkomandi sé orðinn það gamall að rétt sé að veita afslátt.

Orðið senior þykir virðulegt þar í landi og víðar um lönd.

Í okkar landi æskudýrkunar er þessu þveröfugt farið. Þegar ég spyr afgreiðslufólk af hverju það spyrji ekki um aldur viðskiptavina svarar það því til, að það hafi gefist upp á því, því að flestir, sem spurðir séu að þessu, snúi upp á sig og móðgist herfilega vegna þessarar hroðalegu aðdróttunar um elli og háan aldur.  

Eldri karlmenn noti kvenreiðhjól

Athugasemdir

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 31.3.2013 kl. 20:48]

Er alltaf jafn hissa á því að konur, en einnig karlmenn, skuli hafa sætt sig við kennitöluna. Það að kona t.d. skuli ekki geta verslað eða leitað eftir þjónustu á þess að gefa upp aldur sinn. Þegar kona er spurð um kennitölu, er spurningin eiginlega þessi; heyrðu væna mín, hvað ertu nú eiginlega gömul. 

Dónaskapur! 

[Sigurður Þorsteinsson, 31.3.2013 kl. 20:54]

Ég fæ reglulega í heimsókn eldri mann frá Þýskalandi. Hver heimsókn hans hingað eða mín til hans er á við afburða endurmenntunarnámskeið. Reynsla hans og þekking er alveg einstök. Af kynnum hans af íslendingum ekki síst í atvinnulífinu, þá kemur honum á óvart hversu viljugir íslendingar eru í að tjá sig um mál sem þeir hvorki hafi reynslu eða þekkingu á. Honum fannst stundum að menn menntuðu sig á einu sviði og stöfuðu á öðru. 

Í Þýskalandi er mun meiri virðing fyrir reynslu og þekkingu. 

Nú tala menn t.d. um verðbólgu og vertryggingu án þess að hafa gert hina minnstu tilraun til þess að skilja hugtökin eða eðli þeirra. Það sama á t.d oft við um íþróttir, fólk eru stuðningsmenn liða án þess að vita út á hvað íþróttin gengur. Það sama á sjálfsagt við um flesta þætti. 

Ef við bærum meiri virðingu fyrir reynslu og þekkingu, væru orðin gamall og elli, ekki neikvæð heldur jákvæð. 

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 31.3.2013 kl. 21:21]

Mikið til í því sem Sigurður skrifar. En þetta var ekki svona hér áður fyrr.

Þetta snar versnaði í öllu ruglinu fyrir Davíðshrunið. Mér hefur verið sagt að eldri konum með mikla starfsreynslu og hæfileika hafi verið vikið úr starfi (t.d. hjá fjármálastofnunum) og ungar iðnaðar-silicon-stelpur ráðnar í staðinn.

Hallærislegt Séð og Heyrt mentalítet.

Fegurðarsamkeppnir einkenndu einnig þennan tíma. Varla leið vika án "beauty contest's" og innbyggjarar voru ógeðslega spenntir.

Ungfrú Sandgerði etc.

[Þorsteinn Briem, 31.3.2013 kl. 21:41]

Sigurgeir Jónsson var Ungfrú Sandgerði 2007.

[Þráinn Sigurjónsson (IP-tala skráð) 31.3.2013 kl. 23:11]

Mikið er skrítið að lesa "athugasemdir" við þessi þörfu orð Ómars. Er eitthvað athugavert við að verða gamall? Ég er hræddur um að þeir sem fela sig á bak við miðstigið "eldri", að ekki sé nú talað um þá sem notast við orðskípið "heldri borgarar" gleymi því hvað það er notalegt að vera orðinn gamall, að þurfa ekki að rífa sig á fætur hvernig sem á stendur og þjóta í vinnuna. Að geta notið lífsins við eitt og annað eftir að hafa lagt sitt fram til að halda þessu þjóðfélagi gangandi. Því miður er það svo að sumir gamlingjanna búa við verri heilsu en aðrir, en svona er lífið. Við eldumst og auðvitað njótum við þess, hvert á sinn hátt - án minnimáttarkenningar og öfundar. Æskan og ungdómsárin voru unaðsleg - en þau eru liðin tíð, því breytum við þessi gömlu ekki með bulli.

[Þorsteinn Briem, 31.3.2013 kl. 23:18]

Margir geta grínast á öllum aldri og besta "sönnunargagnið" í því máli er Ómar Ragnarsson, Þráinn Sigurjónsson.

[Max (IP-tala skráð) 1.4.2013 kl. 07:34]

""Fullorðinn maður"?  Hve gamall: 18 ára? 48 ára ? 78 ára? 88 ára? "

-Má snúa þessu svona:

Gamall maður? Hve gamall?

Að sama skapi og spurt er hve gamall fullorðinn maður er, þá mætti spyrja sig þess sama um gamla menn - hve gamall er gamall maður? - Förum þó ekki úti hugleiðingar eins og: "maður er eins gamall og manni líður", "ungur í anda" og þar fram eftir götum. Einhverjir nota orðið gamall ansi frjálslega finnst mér - fyrir mjög breiðan aldurshóp. Finnst sjálfum orðalag prýðilegt þó oft finnist mér greinar illa unnar, þó mætti bæta t.d. við veikburða - það er ákveðni fylgni milli aldurs og heilsu en aðrir hlutir hafa einnig áhrif.

[Jón Thorberg Friðþjófsson, 1.4.2013 kl. 07:34]

Mér finnst betra að vera gamall en dauður. 

Sigurður, verðtryggingin er búin að vera glæpur í þrjátíu ár og ef einhver vísitala þarf að vera, á það að vera launavísitala.

Kveðja úr sveitinni.

[Ruth Fjeldsted (IP-tala skráð) 1.4.2013 kl. 08:46]

Ég hef, eins og ÓR og fleiri, aldrei skilið þennan tepruskap gagnvart lýsingarorðinu „gamall" Eru ekki allir á einhvern hátt gamlir? Lítið barn, sem er að byrja að tala, er spurt hve gamalt það sé.Sem betur fer er því ekki kennt að það sé skömm að því að vera „gamalt" - ekki ennþá - eða er það kannski?
Svo breytist allt í einu allt um tvítugsaldurinn.
Þá verður allt í einu skömm að því að eldast, ég heyri fólk á aldrinum á milli 16 ára og 50+ fyllast skelfingu út af því hvað það sé orðið gamalt.
Við þessi gömlu erum sett í annan flokk og hann heitir „eldra fólkið" og þegar „kurteisin" tekur yfir, þá erum við kölluð „fullorðna" fólkið. Það má gera að því skóna, að ef heyrist talað um fullorðna konu, eða fullorðinn mann, þá séu viðkomandi a.m.k. 80 ára. Ég hef alltaf haldið því fram að ég hafi verið orðin fullorðin um tvítugt. Þá var ég farin að annast um mig sjálf, gekk með og fæddi mitt fyrsta barn, hóf sambúð með föður þess o.s.frv.
Ég hef ekkert orðið „fullorðnari" síðan, en ég hef að sjálfsögðu elst - eins og aðrir.
Vonandi hafa allir áttað sig á því að þeir byrjuðu að eldast strax við fæðingu - ef ekki fyrr Eins og ÓR bendir réttilega á, þá er orðið „eldri", miðstigsmynd af orðinu gamall, þannig að sá sem er „eldri manneskja", er eldri en sá sem er „gömul manneskja"
Æ, elskurnar mínar. Hættið nú að lítilsvirða okkur gamla fólkið með því að draga okkur í dilka með hallærislegri orðanotkun eins og „fullorðna fólkið",  „eldra fólkið" að ég nú ekki tali um orðskrípið „HELDRA" fólkið. Ég vil benda á að á Íslandi er ekkert heldra fólk (nema þá sjálfskipað) vegna þess að hér er ekki aðall (nema þá sjálfskipaður)
Ég er fædd á árinu 1939 - ég fékk engu um það ráðið hvenær ég fæddist og ég er stolt af mínum 73 árum + og ég er svo gömul sem ég er, en ekki eldri.
Ég hef verið svo lánsöm að hafa getað tekið þátt í lífinu, heilsu minnar vegna, og hef getað lagt minn skerf til þjóðfélagsins, bæði í gegnum skattakerfið og börnin mín og ég get ekki annað en verið sátt.
Ég er gömul og ég skammast mín ekkert fyrir það EN ÉG ER EKKI ELDRI.
Ruth Fjeldsted.

[Þorsteinn Briem, 1.4.2013 kl. 12:04]

Vísindavefurinn - Hvenær er maður gamall?

[Þorsteinn Briem, 1.4.2013 kl. 12:17]

Ómar sést á ýmsu tóli,
aldrei þó á kvenreiðhjóli,
enn er hann á réttu róli,
reyndist góður lífsins skóli.