"Hvernig gat ég verið svona blindur?"

Bóndi einn stóð upp á opnum fundi um síðustu aldamót og lýsti því, að hann hefði áratug fyrr verið svo illur út í mig fyrir umfjöllun mína í sjónvarpi um ástand gróðurs í Þórsmörk og á Almenningum tíu árum fyrr, að hefði hann haft byssu og séð mig þar á þeim tíma, þá hefði hann verið í því hugarástandi að skjóta mig á færi. 

"En nú er ég nýlega", sagði bóndinn, "búinn að fara þarna inn eftir og sjá, hvernig ástandið er núna, og ég sagði við sjálfan mig þegar ég kom þangað í sumar: "Hvernig gat ég verið svona blindur?"

Þessi lýsing bóndanst á við allar tegundir afneitunar á raunverulegu ástandi, svo sem ofneyslu áfengis, afneitun sem oft er þannig, að viðkomandi trúa því sjálfir að hún feli í sér sannleikann. 

Set hér kannski inn myndir af Þórsmörk og Almenningum ef færi gefst. 

Þegar ég var að gera þætti og fréttir um þessi mál á níunda áratugnum heyrði ég oftast það viðkvæði hjá heimamönnum, að ég væri aðkomumaður og hefði ekki vit á þessum málum. Heimamenn vissu hins vegar að ástandið hefði alltaf verið svona. 

Ég var að byrja að trúa þessu þegar ég tvennt opnaði augu mín. Á nokkrum árum í rallakstri um Kjalveg hafði ég tekið eftir því að stórar gróðurtorfur hurfu á örfáum árum svo ótrúlega hratt.

Og þegar ég kom í Kaldárrétt og fékk þessi svör, gat ég svarað á móti: "Þetta er ekki rétt hjá ykkur. Ég var hér í sumardvöl þrjú heil sumur 1947 til 1949 og veit, að gróðri hefur hrakað hér síðan." 

Fáar þjóðir eiga eins færa vísindamenn og kunnáttumenn um þessi mál og við Íslendingar. Einn þeirra, Ólafur Arnalds, er eini Íslendingurinn sem hefur fengið umhverfisverðlaun Norðurlandaráðs. 

Það verður því að skipa nefnd manna sem ekki eiga hagsmuna að gæta eða tengjast hagsmunaaðilum til að fjalla um það, hvort beita eigi fé á Almenninga og stefna þar í hættu uppgræðslu, sem er og verður á viðkvæmu stigi næstu ár og áratugi. 

 

 

Segja úrskurðinn ekki standast lög

Athugasemdir

[Þorsteinn Briem, 17.4.2013 kl. 14:40]

Margur er nú bóndinn blindur,
og barmar sér í Almenningi,
Guðni Gústa kyssir kindur,
en kýrnar eru nú á þingi.

[Jón Logi (IP-tala skráð) 17.4.2013 kl. 17:30]

Ómar minn.
Þú þekkir okkur orðið eitthvað, sandbarða Rangæinga. Við erum vakandi yfir því sem okkur er í kring, en þekkjum svo sem ekki sérhverja þúfu. Það gerir enginn.
Hitt er okkar, að við erum öflugustu ræktunarmenn landsins, og öngvir þekkja betur hvernig breyta skal foksandi í gróðurlendi.
Allt snýst slíkt um framlag og verkþekkingu. Kostnað. Aðföng. Vinnu. Það er með slíku allt hægt.
En hvað um það, 30 rollur á þúsundum hektara gera lítið annað en éta það sem þær finna (þ.e.a.s. það sem ekki ER auðn), en dreifa svo sínum úrgangi hér og þar, hvar úr honum stundum spírar, - ný-utkomin grein um slíkt er líkast til í nýlegu blaði, - Bændablaðinu muni ég rétt.
Ómar, - þegar við flugum þarna yfir í fyrra sá ég öngva kind ;) En fullt af ösku og sandi. Sem atvinnumaður í ræktun og sáningu var það auðséð að þarna var ekkert mál að"loka" heilum flekkjum.

[Sigurður Sunnanvindur (IP-tala skráð) 17.4.2013 kl. 19:27]

Gaman væri að vita hvort eigendur þessara skjáta fá greidda framleiðslustyrki af almannafé.

Vonandi er þetta hryðjuverk ekki kostað af skattfé.

Vert er að geta þess að framlög ríkissins til sauðfjárræktar og tilheyrandi stuðningskerfis er hærra en laun og launatengd gjöld í greininni.

Í því samhengi má segja að sauðfjárbændur séu í raun ekki matvinnungar.

Mér lýst orðið betur og betur á aðferðafræði ESB þar sem veittir eru búsetustyrkir á jaðarsvæðum í stað þess sem hér tíðkast að moka fé í eina atvinnugrein sem alls ekki er sjálfbær og styrkirnir eru kvaðalausir og eru í raun til þess fallnir að viðhalda ósjálfbærninni.

[Þorsteinn Briem, 17.4.2013 kl. 21:24]

Greiðslur íslenska ríkisins vegna sauðfjárræktar árið 2012 voru um 4,5 milljarðar króna og þar af voru beinar greiðslur til sauðfjárbænda um 2,3 milljarðar króna, samkvæmt fjárlögum.

Þar að auki er árlegur girðingakostnaður Vegagerðarinnar, Skógræktar ríkisins og Landgræðslunnar vegna sauðfjár um 400 milljónir króna.

Samtals var því kostnaður ríkisins vegna sauðfjárræktarinnar um fimm milljarðar króna árið 2012.

Árið 2008 höfðu 1.955 sauðfjárbú rétt til fjárhagslegs stuðnings ríkisins og dæmigerður sauðfjárbóndi er með 300-600 kindur.

Kostnaður ríkisins vegna hvers sauðfjárbús var því að meðaltali um 2,5 milljónir króna árið 2012.

Landbúnaður og þróun dreifbýlis

Fjárlög fyrir árið 2012, sjá bls. 66

[Þorsteinn Briem, 17.4.2013 kl. 21:44]

Ef einhverjir bændur vilja endilega hafa fé á beit á Almenningum ættu þeir að sjálfsögðu að hafa það eingöngu á þeim bleðlum sem þola einhverja beit og þá þarf að girða þá af.

Hins vegar er mjög hæpið að það myndi borga sig fyrir þá að girða þar af einhverja bleðla á eigin kostnað.

Þeir fá um átta þúsund krónur fyrir hvert innlagt lamb í sláturhúsi og þar af leiðandi um 800 þúsund krónur fyrir eitt hundrað lömb.

Og þá er eftir að draga frá allan kostnað, til dæmis vegna girðinga, heyskapar, smölunar og fjárhúsa.

Að sjálfsögðu á að fara að ráðum hlutlausra sérfræðinga, sem fengnir hafa verið til að kanna beitarþol á ákveðnum svæðum.

Þar að auki er sauðfjárbændum haldið uppi af ríkinu, sem á Almenninga, enda þótt ákveðnir bændur hafi haft þar upprekstrarrétt.

En sumir sjá aldrei ofbeit eða ofveiði og allra síst hjá sjálfum sér.

Og þeir halda náttúrlega að girðingar vegna skógræktar, til að mynda í Skíðadal og Svarfaðardal, séu upp á punt.

[Ómar Ragnarsson, 17.4.2013 kl. 23:04]

Rangæingar mega eiga það að hafa verið brautryðjendur í landgræðslumálum og lyft Grettistaki á því sviði. Úr því mikla starfi hefur safnast saman þekking sem verður að nota.  Engir eiga meiri heiður skilinn hvað þetta mikla þjóðþrifamál varðar. Þess vegna er grátlegt þegar svona mál kemur upp.

[Jón Logi (IP-tala skráð) 18.4.2013 kl. 17:02]

Bendi á grein í síðasta bændablaði, bls 14. Vitnað er í Önnu Guðrúnu Þórhallsdóttur, sem bendir á það að hófleg beit sé jákvæð fyrir gróðurfar. Svo sem ekkert sem maður vissi ekki. Og nokkrir tugir fjár á Almenningum eða Emstrum er afar lítið. 20 ára alfriðun Emstra hefur aldrei verið akger alfriðun, og hefur engri framför í gróðri skilað.

[Guðmundur (IP-tala skráð) 21.4.2013 kl. 21:05]

Þeir tveir aðilar eru voru með fé á Almenningum sumarið 2011, að ég best veit fá ekki styrki frá ríkinu. Á annari jörðinni eru eigendur ekki með búsetu né lögheimili, lifa ekki á búskap. Auk þess er talið að þeir slátri öllum lömb um heima og selji þann hluta sem þeir ekki nýta framhjá öllum kerfum? Á heimasíðu jarðarinnar er talað um tómstundabúskap!

Kanski er það ráð til að hafa hagnað af sauðfjárbúskap?