Stórt hlutverk í fjölmiðlun.

Hlutverk skopteiknara í fjölmiðlun getur verið meira og magnaðra en mörg orð, jafnvel þúsund orð eins og svo vitnað sé í frægt spakmæli.

Fyrsti íslenski teiknarinn sem teiknaði eitthvað af ráði minnir mig að hafi heitið Tryggvi Magnússon og átti blómaskeið sitt fyrir stríð.

Rétt fyrir stríðið kom hingað til lands tékkneskur skopteiknari að nafni Stefan Strobl og hafði áreiðanlega mikil áhrif, því að teikningar hans af þekktum Íslendingum vöktu mikla athygli.

En þá kom til sögunnar Halldór Pétursson sem átti sviðið næstu tvo áratugina og var aldeilis magnaður oft á tíðum. Ég minnist sérstaklega einnar ógleymanlegrar skopteikningar hans af Ólafi Thors og Gylfa Þ. Gíslasyni sem var mjög umdeild enda djörf í meira lagi og farið út á ystu nöf.

Halldór bar uppi skopblaðið Spegilinn sem er það skopblað sögu íslenskra blaða  sem lengst var gefið út og náði útbreiðslu og lífi að einhverju marki.

Þegar ég var í M.R. voru tveir slyngir skopteiknarar jafnaldrar mínir, þeir Kristján Thorlacius og Gunnar Eyþórsson, aldeils stórsnjallir teiknarar eins og Fauna 1960 ber með sér.

Ég sat við hliðina á Gunnari æskuvini mínum í busabekk, en þann vetur teiknaði hann kennarana aftur og aftur tíma eftir tíma af ástríðu þess, sem sækist eftir fullkomun. Þetta var upphaf á skopteikningaferli hans.

Og svo sannarlega náði hann nálægt fullkomnun oft á tíðum. Sem dæmi má nefna að þegar Fauna '60 var teiknuð, var hann beðinn um að skrumskæla ekki einn kennarann, sem var ákaflega viðkvæmur maður, svo viðkvæmur að það kom fyrir að hann felldi tár.

Gunnar lofaði að teikna hann sem næst því að það líktist ljósmynd af honum.

Hann stóð við þetta, en hafði svipinn á honum samt þannig, að það skein út úr alvöru andlitsins að hann væri við það að bresta í grát.

Myndin var svo góð, að allir sem sáu hana og þekktu til, skelltu upp úr, en þegar kennarinn sá hana sjálfur brast hann í grát !  

Þegar Sigmúnd kom til sögunnar 1964 var það á hárréttum tíma til þess að taka við af Halldóri Péturssyni og þegar teikningar hans urðu daglegar í Morgunblaðinu þýddi ekki lengur að reyna að gefa út sérstakt skopblað.

Frá 2008 hafa góðir teiknarar átt fína spretti í blöðunum og einstaka skopmyndir hafa verið hrein snilld.

Sem betur fer kemur oftast maður í manns stað og það er afar mikilvægt hvað snertir gerð góðra skopteikninga í blöðunum.  

Fimmtíu ár frá fyrstu mynd

Athugasemdir

[B.N. (IP-tala skráð) 26.2.2014 kl. 03:54]

 ,,Enn fjölgar hættunum í umferðinni.''

Langaði setja þessa teikningu hérna inn þar sem undirritaður kom við sögu.

Baldvin Nielsen

[B.N. (IP-tala skráð) 26.2.2014 kl. 04:10]

Greinin í Morgunblaðinu í sept. 2003 sem fékk Sigmund væntanlega til að teikna teikninguna sem birtist í athugasemdunum hér fyrir ofan.  

Varúð, alþingismenn á ferð

ÞESSI fyrirsögn datt höfundi í hug þegar hann var á ferð í umferðinni í Reykjanesbæ fyrir stuttu. Þar má víða sjá skilti sem eru fest á þar til gerða búkka og á stendur: "Varúð, börn á leið í skóla.

ÞESSI fyrirsögn datt höfundi í hug þegar hann var á ferð í umferðinni í Reykjanesbæ fyrir stuttu. Þar má víða sjá skilti sem eru fest á þar til gerða búkka og á stendur:

"Varúð, börn á leið í skóla."

Tilefni þessara skrifa er sú mikla umræða síðustu daga um afbrot tveggja ungra alþingismanna sem voru í fyrsta skipti kosnir á þing í vor. Það hefur ekki hvað síst ýtt við mér léttúðin og hvernig réttlæting og aðrar úr sér gengnar leiðir eru notaðar í umfjöllun málsins í stað þess að horfast í augu við þær staðreyndir sem blasa við.

Einstaklingur sem kosinn er til alþingisstarfa má ekki hafa það eitt sér til ágætis að vera góður talandi, orðhákur í kappræðum og koma vel fyrir í vönduðum fötum í sjónvarpi. Það er aðeins óverulegt brot af heildinni. Viðkomandi þarf að vera góður og gegn, réttsýnn með ríka ábyrgðarkennd og kunna að setja sig inn í málefni frá ýmsum sjónarhornum. Mannúðin og samkenndin með borgurunum má ekki vera langt undan heldur. Auðvitað er hann sem og hvert okkar hinna fyrirmynd fyrir samfélagið, börnin okkar, holdgervingur trúar að bættum kjörum og skiptir verulegu máli hvernig honum, sem og hverju okkar hinna, til tekst að feta hinn gullna meðalveg.

Því er í engu ofaukið þegar sagt er að vandi fylgi vegsemd hverri.

Þótt ofanritað sé næst því eins og það ætti að vera að mínu mati skal ég þó fúslega viðurkenna að sú markaðssetning ímyndar persónu, aðgengi hennar að fjölmiðlum, fjálglegt fas sem fjas og yfirborðs kurteisi er oftar en ekki látið vega þyngra í stjórnmálum fyrir menn í framboði og ég því velt fyrir mér hvort almenn blinda eða skjálgur forystunnar sé ástæðan fyrir því hversu litlu ráði mannkostir eins og mildi, kærleikur og frekjulaus óframhleypni hinna sem eftir sitja. Glans eða gjörvileiki mætti kalla þetta val sem stjórnmálaöflin standa frammi fyrir.

Umræðan í ljósvakamiðlum um þessa ungu alþingismenn sem eru án efa ágætis drengir er alls ekki málefnaleg. Einn viðmælandi vitnar í ömurlega áhöfn, svo mjög að fámennt yrði ef skammlausir réðu, máli sínu til stuðnings á meðan annar vitnar um ungmenni á dráttarvél sem dæmi um borgaralega óhlýðni. Í báðum tilfellum virðist afbrot eiga að fá þann sess að vera léttvægara ef finna má annað jafn slæmt því til samanburðar.

Þessi ævaforna íþrótt mannsins að finna réttlætingu fyrir öllum sköpuðum hlutum þykir mér lágkúruleg leið til að nálgast skoðanaskipti frá vitrænu sjónarhorni og oftar en ekki merki um rökþrot eða barnalegt viðhorf viðmælanda. Þessi gamla íþrótt var stunduð í það minnsta 500 árum fyrir Krist og gengu spekingar þá um götur og torg, fullyrtu að finna mætti réttlætingu fyrir öllu mögulegu milli himins og jarðar. Vogarskálarnar sem hétu fyrst rétt og rangt hjá þegnunum og samfélagsheildinni fóru að fyllast af setningum eins og: "Þetta þarf ekki að vera svo rangt ef til þess er litið..."

Svo leiknir voru þeir í hugarleikfimi sinni að senda þurfti þá bestu í heimspeki og stærðfræði sem völ var á til þess að hafa roð við þeim. Þennan algenga ljóta sið mætti leggja af með öllu mín vegna.

Fyrir margt löngu las ég í bók um kenningu sálfræðings sem hélt því fram að heilbrigður ábyrgur maður þyrfti ekkert að kunna fyrir sér í lögum því munurinn á réttu og röngu væri innbyggður í sálu hans og aðeins þyrfti að gefa þessum vísdómi sem oft er kölluð samviska tíma til að greina þar á milli. Um þetta atriði getum við líka lesið í fornsögum. Til eru þess dæmi þegar fyrir dyrum var ákvörðunartaka í máli var skriðið undir feld og þessi undirvitund látin hjálpa til við úrlausn mála. Mér finnst þetta mjög athyglisverð kenning. Í lögum er sagt frá vægi trúverðuleika t.d. hjá vitni. Þá skiptir miklu að viðkomandi sé maður dyggða og heiðarleika í gjörðum sínum og er þá vitnisburður hans metinn í því samræmi. Þá kröfu á líka að gera til manna í ábyrgðarstöðu.

Í ofangreindum skrifum er ég ekki að fullyrða að hverju okkar geti ekki orðið á. Þvert á móti. Það er hluti af lífinu, reynslunni sem skerpir muninn á réttu og röngu og færir okkur nær skilningnum á vægi góðra gilda í mannlegum samskiptum. Ég er að vekja athygli á hversu vandmeðfarin er hin mikla ábyrgð sem fylgir því að fara með stjórn þessa lands. Við verðum að vera þess umkomin hvort sem ábyrgð okkar er mikil eða lítil að getað horfst í augu við ófullkomleika tilverunnar, okkar sjálfra, tekið á málum eins og þau koma fyrir án þess að grípa til réttlætingar, léttúðar eða annarra óheppilegra leiða til þess að mýkja eða hylja sporin.

Eftir Baldvin Nielsen

Höfundur er stýrimaður í Reykjanesbæ og situr í landsráði Frjálslynda flokksins.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 26.2.2014 kl. 08:59]

Nielsen stýrimaður má nú bara þakka fyrir að ég hafi aldrei teiknað skrípóádeilu á Frjálslynda flokkinn.