Eftir því sem við vitum meira vitum við minna.

Afstæðiskenning Einsteins er þekktasta heiti kenningar um stjörnurnar og alheiminn.

Vitneskja vísindamanna um geiminn eða alheiminn vex hröðum skrefum en þessi vitneskja er afstæð, því að menn fá það á tilfinninguna og komast í það hugarástand að finnast, að þeir viti minna og minna eftir því sem þeir vita meira og meira og þannig hefur það einmitt verið síðustu aldirnar og þó einkum síðustu árin.

Hver ný uppgötvun fæðir af sér ný viðfangsefni og viðfangsefnin verða sífellt stærri og stærri.

Af því má ráða, að hið raunverulega stóra lögmál, sem við eigum svo erfitt með að skilja og upplifa, sé óendanleikinn eða eilífðin þar sem tíminn byrjaði aldrei og mun aldrei enda og alheimurinn á sér ekkert upphaf og engan endi, því að eitthvað enn stærra var til fyrir Miklahvell og eitthvað enn stærra hefur alltaf verið til og verður alltaf til.

Hugsanlega urðu óendanlega margir Miklahvellir á undan þeim síðasta og óendanlega margir Miklahvellir munu fylgja í kjölfarið. 

Sé svona hugsun lögð til grundvallar verður allt það stærsta, sem við þekkjum, svo óendanlega smátt í samanburðinum að öll vitneskja mannanna er í raun varla nokkur skapaður hlutur miðað við það sem eftir er að rannsaka og uppgötva.   

Samsíða yfir milljarða ljósára

Athugasemdir

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 19.11.2014 kl. 13:56]

Woody Allen: Eternity is a very long time, especially towards the end.

Ekki má gleyma skammtafræðinni, Quantum mechanics, sem er ekki veigaminni en afstæðiskenning Einstein's ( í raun tvær kenningar) í rannsóknum á eðli og uppruna alheimsins.

Sú fullyrðing að við vitum minna eftir því sem við vitum meira er auðvitað rugl en oft sett fram til að réttlæta eigin vankunnáttu eða gefa í skyn að grunnrannsóknir séu tilgangslausar, sóun á skattfé.

Quantum mechanics og Special og General Relativity, meginstoðir nútíma eðlisfræði, sem kölluð var "Knabenphysik", eru í raun ekki gömul fræði, ekki síst ef tekið er tillit til ævintýralegs árangurs.

Knabenphysik (boy-physics), því snillingarnir sem lögðu grunninn að þessum fræðum voru ótrúlega ungir margir hverjir. 1925 var Werner Heisenberg aðeins 23 ára gamall, Wolfgang Pauli var 22 ára sem og Paul Dirac. Erwin Schrödingar var 38 ára, gamall karl miðað við hina. Og gleymum svo ekki Albert Einstein, Max Planc, Max Born, Louis-Victor Broglie, Niels Bohr, Ernest Rutherford etc, etc. Einnig vil ég minna á snillinginn Richard Feynman, sem dó 1988, aðeins 70 ára gamall. Ég kynntist honum lítillega þegar ég starfaði við Caltech, Pasadena.

Transistorar og þar með tölvuvæðingin væri óhugsandi án þekkingar á skammtafræði.

[Sveinn Ríkarður Jóelsson, 19.11.2014 kl. 14:10]

Fullyrðingin um að við vitum minna eftir því sem við vitum meira sprettur úr þeirri staðreynd að eitt svar vekur oft upp aðra spurningu og oftar en ekki fleiri en eina og eigum við því, eftir svarið, fleiri spurningar án svara en áður.

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 19.11.2014 kl. 15:28]

Sveinn Ríkarður Jóelsson. Auðvitað veit ég að eitt svar vekur upp spurningar, en ég starfaði við vísindarannsóknir í nær 40 ár við bestu hugsanlegar aðstæður, erlendis auðvitað.

Hinsvegar eru yfirskriftir eins og "eftir því sem við vitum meira vitum við minna" rangar og villandi.

Þetta er ekki ílla meint hjá okkar frábæra Ómari Ragnarssyni, fremur hugsunarvilla.

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 19.11.2014 kl. 16:11]

Quantum mechanics er æsispennandi svið eðlis- og efnafræði. En íll skiljanleg, ef ekki óskiljanleg með öllu.

En við verðum að sætta okkur við náttúrulögmálin eins og þau eru, eins og þau birtast okkur miðað við allar tilraunir, öll experiment. Þau eru "esoteric", "counterintuitive", en við verðum að sætta okkur við það. Þar höfum við ekkert val. Hvað sagði Hamlet; "And therefore as a stranger give it welcome. There are more things in heaven and earth, Horation, Than are dreamt of in your philosophy."

[Ómar Ragnarsson, 19.11.2014 kl. 20:07]

Ég var að reyna að hafa fyrirsögnina ekki of langa og orðaði framhaldið ekki nógu vel. Hef nú breytt orðalaginu í samræmi við réttar ábendinga Hauks og vona að menn skilji hvert ég var að fara með þessari ágengu fyrirsögn. 

[Jóhann (IP-tala skráð) 19.11.2014 kl. 22:40]

Það er ástæðulaust Ómar. Enda er fyrirsögnin rétt.

Hún segir einfaldlega að um hvern og einn gildi að því meira sem hann veit, þess betur gerir hann sér grein fyrir hversu lítið hann veit.

---

Mig langar að benda Hauki á að skammtafræðin gerir ríkulega ráð fyrir vitund, eða skoðanda, án þess að vísindi geti gefið nokkra einustu grein fyrir því hvað megi teljast vitund.

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 20.11.2014 kl. 06:24]

Jóhann. ".....því meira sem hann veit, þess betur gerir hann sér grein fyrir hversu lítið hann veit."

Jú, ég neita því ekki að í þessu felst sannleikskorn, annars er hér um orðaleik að ræða.

Þá ertu líklega að skírskota til þess sem kallast; The Quantum Measurement Problem". Schrödingers köttur, agnir (particles) geta verið samtímis á fleiri en einum stað etc, etc. Hvað þetta varðar hafa margar rangar ályktanir verið dregnar, sumt tómt rugl. En eins og Heisenberg sagði: "everything is uncertain", "alles ist ungewiss."

Við flest erum hinsvegar enn föst í aflfræði Newtons, hinni hefðbundnu eðlisfræði, sem gerir okkur erfitt að fallast á grundvallaratriði skammtafræðinnar.

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 20.11.2014 kl. 06:45]

Jóhann, smá viðbót. Fasti Plancks er of lítill, allt of lítill. Því er okkar innsæi (intuition) svo veikt gagnvart áhrifum skammtafræðinnar.

[Jóhann (IP-tala skráð) 20.11.2014 kl. 20:11]

Sæll aftur Haukur.

Max Planck orðar þetta betur en ég get gert:

"Max Planck said in 1944, "As a man who has devoted his whole life to the most clear headed science, to the study of matter, I can tell you as a result of my research about atoms this much:

There is no matter as such. All matter originates and exists only by virtue of a force which brings the particle of an atom to vibration and holds this most minute solar system of the atom together. We must assume behind this force the existence of a conscious and intelligent mind. This mind is the matrix of all matter""

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 20.11.2014 kl. 22:33]

Blessaður Jóhann. Ég veit lítið um ævi Max Plancks, hef ekki lesið hans ævisögu. Las hinsvegar nýlega bókina, "Einstein: His Life and Universe" eftir Walter Isaacson. Excellent.

Ummæli þín urðu til þess að ég fletti upp í Wikipedia og fann textann þar og margt fleira um Planck. Menn voru trúaðir á þessum árum, ekki síst í Þýskalandi og í Plancks fjölskyldu voru margir kirkjunar þjónar. Albert Einstein var hinsvegar atheisti eins og nær allir vísindamenn í dag.

En tilvitnunin í Planck sýnir einnig vel hversu mikið meira við vitum í dag um hinar smæstu agnir (particles) efnis í hinum þekkta heimi.

[Jóhann (IP-tala skráð) 20.11.2014 kl. 23:20]

Sæll aftur Haukur.

Það er misskilningur að Einstein hafi verið atheisti. Þvert á móti var hann sama sinnis og Planck.

En það má einu gilda í hversu vísa menn við vísum í.

Sérhver vísindi sem geta ekki gert grein fyrir mestra undri tilverunnar, nefnilega því að vitund er til, er að mínu viti marklaus.

Málið er að það er ekki til ein einasta tilgáta um fyrirbærið.

Samt er það það sem lýsir heiminum.

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 21.11.2014 kl. 12:49]

Góðan daginn Jóhann. Sendi þér góðan link. The Mystery of Consciousness, Sam Harris.

http://www.samharris.org/blog/item/the-mystery-of-consciousness

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 21.11.2014 kl. 14:44]

While we know many things about ourselves in anatomical, physiological, and evolutionary terms, we do not know why it is "like something" to be what we are. The fact that the universe is illuminated where you stand—that your thoughts and moods and sensations have a qualitative character—is a mystery, exceeded only by the mystery that there should be something rather than nothing in this universe. How is it that unconscious events can give rise to consciousness? Not only do we have no idea, but it seems impossible to imagine what sort of idea could fit in the space provided. Therefore, although science may ultimately show us how to truly maximize human well-being, it may still fail to dispel the fundamental mystery of our mental life. That doesn’t leave much scope for conventional religious doctrines, but it does offer a deep foundation (and motivation) for introspection. Many truths about ourselves will be discovered in consciousness directly, or not discovered at all. Sam Harris.