Og hvað svo? Sandfok er byrjað úr nýrri aurkeilu í Sandvatni.

Fyrir 25 árum flutti ég margar og ítarlegar fréttir af því hvernig með stíflun Sandvatns væri verið að stækka Sandvatn og sökkva leiðinda sandleirum, sem hvimleitt sandfok hefði verið úr um árabil. Svipað væri hægt að gera við uppþornaðan botn Hagavatns og stöðva leirfok úr honum. Margar fréttir og margar myndir. 

Nú eru liðin 25 ár og stór aurkeila hefur myndast í vestanverðu Sandvatni þar sem Sandá rennur í það og ber fram sand og aur. Þetta fyrirbæri hefði átt að taka með í reikninginn fyrir aldarfjórðungi, en það er nú viðurkennt og var meira að segja fjallað um það í mati á umhverfisáhrifum Kárahnjúkavirkjunar. 

Þessi aurkeila stækkar ár frá ári og að lokum mun sandburður Sandár fylla hið nýja og stækkaða Sandvatn upp og þá mun verða mun meira sandfok úr hinum nýju leirum en hinum gömlu og hefjast enn meiri barátta við það en fyrr. 

Eina ráðið verður þá að gera enn nýja og mun stærri stíflu til að sökkva nýju leirunum og sannast mun þá hið fornkveðna, að það er skammgóður vermir að pissa í skó sinn, því að það vatn mun að sjálfsögðu líka fyllast með tímanum. 

Nú er í gangi svipuð herferð fyrir Hagavatnsvirkjun og var fyrir stækkun Sandvatns á sínum tíma og ætlast til þess að maður sé jafn fáfróður og fyrir 25 árum. 

Sagt hefur verið að Landgræðslan og Skógræktin "þrýsti á" um þessa virkjun, en Landgræðslustjóri hefur borið það til baka og sagt pass í útvarpsviðtali. 

Hagavatnsleirurnar eru afar flatar og Landgræðslustjóri lýsti því yfir í útvarpsviðtalinu að ekki mætti verða nein vatnsborðssveifla þar vegna virkjunar. 

Það myndi þýða að virkjunin gæti ekki haft neina vatnsmiðlun og því verða ónothæf á veturna en aðeins gefa 20-30 megavött á sumrin. Þokkaleg nýting það og eftir miklu að slægjast eða hitt þó heldur. 

Nýtt Hagavatn myndi að sjálfsögðu fyllast upp af jökulleir samt sem áður af því að aurugt jökulvatn rennur í það og með virkjun yrði sett í gang sama hringekjan og með Sandvatni á sinni tíð.

Þetta kalla ég skómigustefnuna, samanber máltækið um að það sé skammgóður vermir að pissa í skó sinn. En engin ein stefna virðist eins vinsæl hér á landi og hún, einkum í jarðvarmavirkjunum, en líka í mörgum vatnsaflsvirkjunum.

Fyrir 25 árum tók ég þátt í því að mæra einhliða gerð Sandvatns með mörgum fréttum og myndum af þeirri framkvæmd án þess að skoða, að málið var og er ekki eins einfalt og það sýnist.

Síðustu árin hef ég fylgst með hinni stækkandi aurkeilu og sandfokinu úr henni.

Ég ætla ekki að brenna mig á því sama aftur og fyrir aldarfjórðungi, hvað sem aðrir gera.  

Hraðskreið eyðing

Athugasemdir

[Torfi Stefánsson (IP-tala skráð) 3.2.2015 kl. 08:53]

Í þessari frétt er alls ekki verið að ýja að uppistöðulóni og virkjun heldur einfaldlega talað um að stífla það gat sem rofnaði fyrir nokkrum áratugum og endurheimta Sandvatnið.
Ef það er aðeins skammtíma vermir hvað er þá til ráða til að stöðva sandfokið?

[kristinn geir steindórsson briem (IP-tala skráð) 3.2.2015 kl. 10:19]

athigkisvert með þessa sandkeilu nú eru heimamenn að reina að græða upp svæðið. kosturin við sað hækka upp sandvatn að landið rís smásaman þanig að sandvatn verður í framtíðinni að á sem leiðir sandin áfram en það er vinna að rækta upp bakkana jafn óðum og vatnið mínkar. um hagavatn. það hefur verið reint að græða upp áhrifasvæði hagavatns. búið að setja þónokkrar milljónir í það og skila eingu.að stækka yfirborð hagavatn þanig að það verði stöðugt skilar því að fólk gétur farið að græða upp svæðið eftir því sem hagavatn hækkar er hægt að taka bakkana jafn óðum og gróður á einhverja von um að lifa nógu leingi til að minda gróðurþekju. ef draumur manna um hlínun jarðar eikur það líflíkur gróðurs á svæðinu  þær virkjanir sem eru með eru með vandræði með sandfok eru með mjög mikklar sveiplur í yfirborði lóna ef sú leið hefði verð farið væri hægt að ná meiru útúr hagavatni virkjanalega séð en það er ekki tilgángur virkjunar hagavatns að hámarka gróðan

[Einar Lúðvíksson (IP-tala skráð) 3.2.2015 kl. 10:33]

Það er auðvelt að losna við sandfokið þegar að lónin fyllast. Einfaldlega hækka stíflurnar og sökkva leirunum aftur eða rífa stíflurnar, græða upp lónstæðið og grafa skurði í gegnum það fyrir vatnsrennslið í gegn.

Eftir 100-200 ár verður Langjökull horfinn að mestu leyti vegna loftslagshlýnunar og þar með þetta framburðarvandamál. Þá væri hægt að vera með þarna rennslisvirkjun án miðlunar en það er ljóst að nú verður enginn virkjun byggð þarna án miðlunar þótt lónið verði ekki tæmt alveg yfir vetur. Miðlanir miðla bara hluta af vatnsforðanum í þeim en eru ekki tæmdar alveg.

Hinn möguleikinn er eða setja lúpínu í allt svæðið.Lýst mönnum á það?

[Kristinn Geir Briem, 3.2.2015 kl. 10:58]

einar. það var reint að setja mel á svæðið. kom fyrir ekki um lupínu veit ég ekki hvort hún þrífst vel þarna. veit ekki hvort hún hefur verið reind. en ef lúpína geingur upp er ég ekki á móti henni. kostir lúpínu á svona svæði eru meiri en gallarnir. nema ef menn vilja hafa útsíni yfir sanda  

[EINAR S. HÁLFDÁNARSON (IP-tala skráð) 3.2.2015 kl. 13:14]

Hvaða virkjunarkostir (vatnsorkuver) hugnast þér best, fínt ef þú nefndir svo sem fimm? Ég átta mig á að þú ert alfarið á móti jarðvarmavirkjunum þar eð möttullinn muni kólna verði orkan úr iðrum jarðar virkjuð, auk þess sem ekki megi, að virðist, bora nær friðlýstum svæðum en sem nemur fjarlægðinni frá Reykjavík til Hellu.

Þakka annars mikinn fróðleik frá þér um ýmis mál þar sem trúarsetningum er haldið utan við efnið.

[Ágúst H Bjarnason, 3.2.2015 kl. 13:20]

Ég hef í áratugi fylgst með uppblæstrinum á Haukadalsheiði og baráttu manna við sandfokið.  Gríðarmikill árangur hefur náðst, sérstaklega með hjálp lúpínunnar.   Ég dáist bæði af dugnaði manna og gróðurs á þessu svæði sem hefur tekið miklum breytingum.

 

Lúpínan á Haukadalsheiði - Myndir...

http://agbjarn.blog.is/blog/agbjarn/entry/1072330/

Sjá myndir í kommentum af moldrokinu sem leggur frá heiðinni suður yfir sveitir. Það var miklu meira fyrir nokkrum áratugum, en getur enn verið mjög mikið eins og sést á myndunum. Það er þessi ófögnuður sem menn eru að kljást við.

Aldingarður á hálendinu með hjálp lifandi áburðarverksmiðju...

http://agbjarn.blog.is/blog/agbjarn/entry/1074978/

 

Hörfar lúpínan þegar hún hefur unnið sitt verk...?

http://agbjarn.blog.is/blog/agbjarn/entry/1217294/

 

 

 

[Ágúst H Bjarnason, 3.2.2015 kl. 13:26]

Ég er ekki viss um að lúpínan, þó dugleg sé og hafi reynst einstaklega vel á Haukadalsheiði, geti komið í staðinn fyrir þá aðferð að hækka yfirborð vatnsins.   Það er alla vega ljóst að eitthvað þarf að gera til að hefta sandfokið.
 

[Ómar Ragnarsson, 3.2.2015 kl. 19:56]

Í Morgunblaðsgrein í dag segir doktor Sigurður Greipsson óvart, að moldrokið hafi minnkað mjög mikið þarna síðustu 30 ár. Það er mest að þakka uppgræðslunni á Haukadalsheiði sem er sannarlega kraftaverk, en þaðan fauk mold á meða jarðvegs- og gróðureyðingin var mest. 

Landgræðslustjóri sagði mér fyrir allmörgum árum að engin uppgræðslujurt gæti þrifist í leirnum frá fyrrum botni Hagavatns, því miður. Þess vegna leggst hann nú í útvarpsviðtali gegn vatnsmiðlum á svona flötu landi, þar sem lækkun um örfáa metra geta skapað marga ferkílómetra af leir, sem fýkur þegar hann þornar. 

[kristinn geir steindórsson briem (IP-tala skráð) 4.2.2015 kl. 06:24]

ómar : afhberju að leggja áherslu á "MOLD" þegar vitað var að stæðsta vandamálið á svæðinu var sandvatn það kemur ekki "MOLD" uppúr sandvatni. því sandvatn stóð undir nafn, um langræðslustjóra og miðlun. landgræðskustkóri hefur einga skoðun á virkjun á meðan vatnsyfirborð hagavatn er stöðugt, það er enmit það sem áætlanir ganga útfrá. landfræðslustjóra er fullkunugt um þessar aðgerðir og beitir sér ekki gegn þessari framhvæmd