Ísland var hernaðarlega þrjár eyjar í stríðinu.

Þegar Ísland var hernumið af um 770 hermönnum fyrir réttum 75 árum, var landið hernaðarlega þrjár eyjar vegna þess hve erfitt var um samgöngur á milli helstu landshluta. 

Stærsta og mikilvægasta eyjan var Suðvesturland og þess vegna fór meginhluti breska liðsins þangað. 

Tveir aðrir landshlutar voru ígildi eyja, annars vegar Eyjafjörður, Miðnorðurland og hins vegar Austfirðir. 

Á þessum tíma var Reykjavíkurhöfn eina höfnin á Íslandi, sem nýst gat til uppskipunar á miklu herliði og nægilega hröðum og miklum flutningum vopnabúnaðar og birgðahanda því í krafti nothæfra samgangna út frá borginni.

Að þessu leyti var Reykjavík langmikilvægasta skotmarkið í stríðinu og megum við Íslendingar teljast hafa verið heppnir að Þjóðverjar reyndu ekki að taka Ísland af Bretum eða að trufla flutningana í gegnum Reykjavíkurhöfn.

Í vinnu minni við bókina "Emmy, stríðið og jökullinn", sem er rit með sagnfræðilegu ívafi um að hvernig málum hefði skipast ef Þjóðverjar hefðu tekið landið haustið 1940, hef ég orðið að kynna mér vel Kyrrahafshernaðinn því að eina leið Bandaríkjamanna til þess að þjarma að Japönum byggðist á svonefndu "eyjahoppi" ("island hopping") eða því að hertaka eyju og eyju í senn og hoppa þannig eftir þessum eyjum í átt til Japans.

Þjóðverjar hefðu leikandi getað tekið landið af Bretum 1940 en spurningin var að ná yfirráðum í lofti frá fyrsta degi eins og við hernám Noregs og halda landinu í krafti þeirra yfrráða.

Um þetta, möguleikana til þessara yfirráða í lofti og þýðingu og afleiðingar þess á bókin um Emmy, stríðið og jökulinn, sem er byggð á sagnfræðilegu skilgreiningunni "alternate history" að fjalla.

Í "alternate history" er ein breyta frá raunverulegri atburðarás, í þessu tilfelli að Þjóðverjar tækju Ísland af Bretum 6. október 1940. Sú dagsetning byggist á mörgum atriðum, meðal annars veðrinu þetta haust og ástandinu við Bretlandseyjar.

Framvinda atburðarrásarinnar eftir þessa einu breytu verður síðan að byggjast á því sem sennilegast er eða að minnsta kosti ekkert síður sennilegt en annað. 

Í framhaldinu af innrás Þjóðverjar kemur síðan óhjákvæmileg innrás Bandamanna annað hvort haustið 1942 eða 1943.

Sú innrás hefði orðið afar erfið fyrir þá og einn möguleikinn hefði verið "island hopping", að taka landið í tveimur áföngum frekar en einum.

En Bandamenn áttu svo mjög í vök að verjast á Norður-Atlantshafi vorið 1943 að þeir voru að missa út úr höndum sér möguleikann á innrás í Normandy og jafnvel ríkti á tímabili ótti um það að Þjóðverjar væru að svelta Breta til uppgjafar.

Má nærri geta hve það var mikið atriði fyrir þá að ráða yfir Íslandi og hve rosalega erfitt þeir hefðu átt, ef Þjóðverjar hefðu haft landið frá haustinu 1940.

Innrás Bandamanna í Ísland og stríð um landið við Þjóðverja hefði getað orðið mikill harmleikur fyrir þjóðina.

Sem betur fór, urðu Bretar á undan 10. maí fyrir 75 árum og aldrei kom til þýskrar innrásar.

Og þetta hernám er líklega stærsta, merkilegasta og afdrifaríkasta frétt síðustu aldar á Íslandi.  

Litla eyjan gríðarlega mikilvæg

Athugasemdir

[Hörður Þormar (IP-tala skráð) 10.5.2015 kl. 15:28]

Ég vil benda á viðtal sem Hans Kristján Árnason átti við L.S. Fortescue og birtist í Lesbók Morgunblaðsins 15.9. 1974.