Eykur orðið "samnemandi" fjölbreytni málsins?

Í skoðanaskiptum um íslenskt mál hér á síðunni hefur það verið ein af röksemdum þeirra, sem vilja sem mest frelsi í töluðu og rituðu máli, að ýmis ný orð, sem málvöndunarmenn fetta fingur út í, "auki fjölbreytni málsins" og séu því til góðs.

Eitt slíkt nýtt orð hefur nú rutt sér svo rækilega til rúms, að það er á góðri leið með að útrýma fjölda eldri orða um sama hugtak, og ekki bara það, heldur að koma i veg fyrir að hægt sé að tala um þetta fyrirbrigði af einhverri nákvæmni ef það getur skýrt málavexti.

Þetta orð er orðið "samnemandi" sem er svo rækilega notað í fjölmiðlum, að það er orðið langt síðan ég hef heyrt notuð eldri orð um þetta hugtak.

Þau þykja greinilega ekki nógu fín, - eru ekki "in." 

Samnemandi og samnemendur á við alla, sem eru í sama skóla og sá nemandi, sem í hlut á.

En áður en þetta tískuorð kom til skjalanna var hægt að nota mörg heiti um samnemendur.

1. Skólafélagi.

2. Skólafélagar, ef um fleiri en einn er að ræða. 

3. Skólasystkin.

4. Skólabræður, ef um fleiri en einn karl eða dreng er að ræða.

5. Skólabróðir, ef um einn karl er að ræða.

6. Skólasystir, ef um eina konu eða stúlku er að ræða.

7. Skólasystur, ef um fleiri en eina konu eða stúlku er að ræða.

8. Bekkjarsystkin ef um nemendur í sama bekk er að ræða.

9. Bekkjarbróðir, ef um einn karl eða dreng í sama bekk er að ræða.

10. Bekkjarbræður, ef um fleiri en einn karl eða dreng er að ræða.

11. Bekkjarsystir, ef um eina konu eða stúlku er að ræða.

12. Bekkjarsystur, ef um fleiri en eina konu eða stúlku er að ræða.

Nú vinnur fjölmiðlafólk að því hörðum höndum að útrýma öllum þessum orðum og nota orðin samnemandi eða samnemendur í staðinn.

Ég hef heyrt og lesið fréttir þar sem orðið samnemandi er notað aftur og aftur í sömu fréttinni.

Og þetta er gert í nafni aukinnar fjölbreytni.

Áður hefur verið minnst á tískuorðlagið "með þessum eða hinum hætti" sem er á góðri leið með að útrýma orðunum svona, hinsegin, hvernig, þannig.

Sífellt les maður eða hlustar á orðræðu þar sem staglast er á að eitthvað sé með þessum eða hinum hættinum, eða með einum eða öðrum hætti.

Ef amast er við þessum orðalengingum og einsleitni í orðavali er svarið: Það verður að leyfa fjölbreytni í málinu.   

 

Athugasemdir

[Þorsteinn Briem, 4.2.2016 kl. 22:14]

"Nú vinnur fjölmiðlafólk að því hörðum höndum að útrýma öllum þessum orðum ..."

"Vinna að því hörðum höndum" er einnig ofnotað.

[Þorsteinn Briem, 4.2.2016 kl. 22:41]

Sjallar sína hörðu hönd,
hafa lagt á liminn,
skjálfa lönd og bresta bönd,
bráðum hrynur himinn.

Hefur það farið úr bönd­un­um hjá sjöllunum?

[sh (IP-tala skráð) 5.2.2016 kl. 01:16]

Um að gera að flækja íslenskuna enn meira fyrir þá nýbúa sem vilja læra tungumálið.

[Þorvaldur S (IP-tala skráð) 5.2.2016 kl. 08:38]

„Um að gera að flækja íslenskuna enn meira fyrir þá nýbúa sem vilja læra tungumálið.“

Já, fækkum bara orðum í henni niður í þessi 1500 sem duga til að kaupa í matinn. Hlýtur það ekki að verða affarasælast (afsakið, ekki eitt af þessum 1500. Hverju skiptir þá þótt við skiljum hvorki verk Laxness né Jónasar, að ekki sé minnst á Snorra.

[Hábeinn (IP-tala skráð) 5.2.2016 kl. 09:27]

Þó orð komist í tísku og einhverjir ofnoti þá er ekki við orðið að sakast. Orðið samnemandi eykur fjölbreytni málsins þó einhverjir ofnoti það. Ofnotuð tískuorð koma og fara og eru ekkert sem þarf að óttast.

Lifandi tungumál taka breytingum til að þjóna sínu hlutverki betur. Vísasta leiðin til að drepa tungumálið er að frysta það við málnotkun síðustu aldar og amast við öllum frávikum, breytingum og nýungum. Látum ekki sjálfskipaða "málvöndunarmenn" gera Íslenskuna að safngrip.