Íslands þúsund ár

8.6.2016 | 06:24

Gildi leyndarinnar og niðurlægingarinnar.

Eitt mikilvægasta fyrirbærið í hernaðarlist felst í því að koma andstæðingnum á óvart, "the element of surprise" þannig að hann fipist og viti ekki sitt rjúkandi ráð.

Til þess að þetta sé hægt verður að koma í veg fyrir að andstæðingurinn viti hvað til stendur og þar af leiðandi verða til alls kyns dulmál og flóknar dulmálsvélar í nútíma hernaði.

Frægasta fyrirbærið í Seinni heimsstyrjöldinni var Enigma, dulmálskerfi Þjóðverja, sem Bretum tókst að lesa með þeim árangri, að jafnvel er talið að það hafi flýtt fyrir úrlitum og lokum styrjaldarinnar um allt að tveimur árum.

Japanir lögðu svo mikla áherslu á sitt dulmálskerfi, að heiður samúræjanna lá við, en hann var öllu æðri hjá japanska hernum.

Bandríkjamönnum tókst að lesa úr kerfinu, og þegar þeir fréttu, að Yamamoto hershöfðingi ætlaði í ferð á flugvél sinni, var freistingin mikil að nýta sér það og ráðast á hann með nógu öflugum flugflota til að granda honum.

Hins vegar var gallinn sá, að höfuðatriði var að andstæðinginn grunaði ekki að búið væri að lesa dulmálið, og urðu til dæmis Bretar að stilla sig um að nota vitneskju sína nærri því alltaf, heldur aðhafast jafnvel yfirleitt ekkert í flestum tilfellum.

Fyrir bragðið grunaði Þjóðverja aldrei að dulmál þeirra væri lesið af Bretum, enda hefði staðfestur grunur þeirra um slíkt eyðilagt þetta mikilvæga atriði í hernaðarlist Breta.

Bandaríkjamenn áttu harma að hefna varðandi Yamamoto og létu því slag standa, réðust á hann og drápu hann.

Ef þetta hefði verið þýskur hershöfðingi og þýskt dulmál, hefðu Þjóðverjar vafalaust áttað sig á því, að ómögulegt hefði verið að skipuleggja svona mikla hernaðaraðgerð gagnvart leynilegri ferð, nema að dulmálið hefði verið leyst, og brugðist við þessu með því að leggja dulmálið niður.

En Japanir gerðu þetta ekki vegna hins yfirgengilega stolts sem fólst í hugsun samuræjanna og gerði þeim ómögulegt að viðurkenna svona hræðileg mistök.

Þeir héldu áfram að nota dulmálið og það kom sér oft vel fyrir Bandaríkjamann, sem komust til dæmis oft á snoðir um áætlanir Japana varðandi herfleiðangra þeirra.

Hin yfirþyrmandi hugsun samuræja um hernaðarheiður gerði þeim ómögulegt að fallast á úrslitakosti Bandaríkjamanna haustið 1941, sem fólu í sér að Japanir drægju herlið sitt frá Kína.

Að þessu leyti fólu þessir úrslitakostir það í sér, að japönsku herforingjunum fyndist það óbærileg tilhugsun og niðurlæging að fallast á þá.

Þeir sáu því enga aðra leið en að hefja styrjöld, því að annars hefði japanski herinn orðið eldsneytislaus á aðeins örfáum mánuðum.