Nýtt fyrirbrigði að ungt fólk skorti orðaforða.

Það er alveg nýtt fyrirbrigði hér á landi að unglingar og ungt fólk viti ekki hvað jafnvel algeng íslensk orð þýða. Það er ekki fyrr en allra síðustu ár sem þetta hefur byrjað að vera áberandi og það svo mjög, að fréttir af því berast víða að. 

Einnig færist mjög í vöxt að ungt fólk þýði enskt orðfæri beint yfir á íslensku, jafnvel í hverjum fréttatíma og tölublaði. 

Síðast í gær átti fréttamaður greinilega erfitt með að koma orðum að því að körfuboltalið eitt stæði höllum fæti í útsláttarkeppni, væri komið í ógöngur eða erfiða stöðu og afgreiddi málið með þaí að segja að liðið væri komið upp að vegg í keppninni. 

Enn annað afbrigði af því að ágæt íslensk orð hafa týnst er það að búa til misjafnlega burðug nýyrði. 

Áður hefur verið minnst á það hvernig átta mismunandi orð um skólafélaga eða skólasystkin eru nú í útrýmingarhættu fyrir hinu órökrétta heiti "samnemendur." 

Heitið er misvísandi og vandræðalegt vegna þess að hingað til hafa aðeins kennarar getað eignað sér eða tengt sig við nemendur með því að tala um nemendur sína. 

En með því að nemendur sjálfir eigi nýja tegund af nemendum, samnemendur, er verið að búa til ruglingslega stöðu. 

Ruglið er líka í gangi varðandi framburð á erlendum heitum. Þannig talaði sjónvarpsfréttamaður í gær um "eff-bé-æ" og "eff-ess-a." 

Ruglið er algert, því að ekkert samræmi er hér í neinu. Annað hvort bera menn þessar skammstafanir fram á íslensku eða ensku, - annað hvort "eff-bé-i" og "eff-ess-a" eða "eff-bí-æ" og "eff-ess-ei." 

Í fréttinni í gær var nafn FBI borið fram á blandaðan hátt en FSA á íslenskan hátt. 

Þegar farið er að bera skammstafanir fram svona sitt á hvað getur ruglingurinn orðið flókinn. 

Möguleikarnir margir:  Eff-bé-i, Eff-bí-i" "Eff-bí-æ", Eff-bé-æ.  

 

Tala saman á ensku í skólanum

Athugasemdir

[Haukur Kristinsson (IP-tala skráð) 21.3.2017 kl. 20:37]

Babla saman á ensku. 

[Bjarni Gunnlaugur (IP-tala skráð) 21.3.2017 kl. 20:42]

En hvað á að gera við vandræða íslensk orð eins og "eltingaleikur"  t.d. þegar morðóður maður eltir annan og hinn flýr til að bjarga lífinu, þá heitir það "eltingaleikur"?

Svo er það orðið þjóðargersemi, sem er ágætt orð.  Hvernig stendur á því að Ómar, þjóðargersemi okkar Íslendinga snéri sér aldrei að gírókoptum eins og t.d. þjóðargersemi Breta, Ken Wallis?

https://www.youtube.com/watch?v=CYQoGtvu5_Y

[Þorsteinn Briem, 21.3.2017 kl. 20:55]

Undirritaður bjó í áratug í norðlenskum afdal og þar var notaður mýgrútur af dönskuslettum en ekki vantaði harðmælið, sem margir íslenskufræðingar voru afar hrifnir af og töldu besta íslenska framburðinn.

[Þorsteinn Briem, 21.3.2017 kl. 20:56]

Tonie Gertin Sörensen - Íslendingar hafa misskilið orðið "ligeglad":

"Kæru Íslendingar,

Það er sorglegt að segja það en þið hafið notað þetta orð rangt í áratugi, "ligeglad" þýðir að væra kærulaus eða alveg sama um hluti.

"Jeg er ligeglad" þýðir "mér er alveg sama" og "jeg er fuldstændig ligeglad" þýðir "mér er nákvæmlega sama".

Og hvorki danir né íslendingar kæra sig um að vera sagðir kærulausir.

Sem dana finnst mér það mikið klúður og pínlegt þegar til dæmis Hagkaup auglýsir Danska daga með orðunum "Oh, ég er svo ligeglad" og enn fáránlegra þegar maður heyrir íslendinga segja við dani: "Danir eru svo ligeglade".

Þá ertu ekki að hrósa þeim fyrir að vera afslappaðir, heldur ertu í raun að segja á neikvæðum nótum að danir séu kærulausir og alveg sama."

[Þorsteinn Briem, 21.3.2017 kl. 21:03]

Dönskuslettur voru margfalt fleiri í íslensku en enskuslettur eru nú.

Og íslenskan er langt frá því að deyja út.

Nýjar slettur koma í tungumálið en aðrar falla út og nýyrði eru smíðuð.

29.12.1998:

"Orðin sem hún skráði sem dönskuslettur í íslensku voru 3.500.

Úir og grúir af dönskuslettum í daglegu máli."

Hvað er dönskusletta og hvað íslenska?

[Ómar Ragnarsson, 21.3.2017 kl. 23:35]

Ég notaði nýyrðið "snúðþyrla" um "gyrocopter" og stakk upp á nýyrðinu "fis" yfir "ultralight" strax á áttunda áratugnum, þegar fyrsta erlenda fisinu var flogið á flugsýningu á Reykjavíkurflugvelli, sem ég lýsti í sjónvarpi. 

Fékk mér fis eins snemma og mér var unnt um 1990 og flaug því í níu ár þangað til hreyfillinn bræddi úr sér vegna þess að smiður þess gerði aðeins ein, afar smávægileg en afdrifarík mistök, keypti sér ódýra bensínsínu úr pappa, sem varð til þess að þessi tvígengishreyfill með olíublönduðu bensíni bræddi úr sér. 

Dreymir um að nota fis að nýju, en fjárhagur leyfir það ekki. 

[Bjarni Gunnlaugur (IP-tala skráð) 22.3.2017 kl. 12:57]

En hvað með gyrokopta, þola meiri vind en fisin og ekki svo hættulegir ef menn gefa sér tíma til að læra á þá og virða mörkin?