Litið tíu ár til baka á Degi vatnsins.

Það er viðeigandi að fjalla um Þingvelli í dag, 22. mars, sem er alþjóðlegur dagur vatnsins. 

Þingvellir eiga það sameiginlegt með Mývatnssveit, að enda þótt jarðfræði beggja svæðanna sé einstæð á heimsvísu að mörgu leyti, eru Mývatn og Þingvallavatn og hið verðmæta lífríki þeirra ekki síðri verðmæti. 

Nafnið Ísland er kennt við vatn, frosið vatn og vatn og aðgangur að því verður sífellt mikilvægara á heimsvísu.

Af þessum orsökum var varla hægt að hugsa sér heppilegri dag en Dag vatnsins til að stofna Íslandshreyfinguna - lifandi land, fyrir réttum tíu árum.

Hún var hugsuð sem nokkurs konar þverpólitískur armur umhverfis- og náttúruverndarsamtaka landsins, af því að þessi mál hafa ekki og eiga ekki að hafa beina fylgni við vinstri eða hægri stefnur.

Þegar litið er til baka er hægt að undrast á hvaða stigi umhverfis- og náttúruverndarmál voru á vordögum 2007. Allt þjóðfélagið stóð á öndinni yfir mestu græðgishamförum Íslandssögunnar.

Um þetta leyti árs var gerður margra áratuga orkusölusamningur við Norðurál sem stefndi að að reisa risaálver í Helguvík. Í júní 2008 tóku sex ráðamenn samtímis fyrstu skóflustungurnar að kerskála fyrirtækisins, færri máttu skóflurnar ekki vera. 

Undirbúningur fyrir risaálver í Þorlákshöfn var hafinn og búið að ákveða í viljayfirlýsingu að reisa risaálver á Bakka við Húsavík.  Þótt í fyrstu væri þrætt fyrir að þetta yrðu risaálver fór þó svo 2-3 árum síðar, að stjórnandur Alcoa og Norðuráls viðurkenndu þetta.

Í kosningabaráttunni 2007 voru peningamálin og gróðafíknin svo uppbólgin og æðibunugangurinn svo mikill, að jafnvel þótt aðeins væri reynt að halda því til haga í málflutningi Íslandshreyfingarinnar að enda þótt öllum náttúruverðmætum landsins yrði fórnað fyrir stóriðjuna, myndu aðeins um 2% af vinnuafli landsins fá vinnu við álframleiðsluna, - fór það margsinnis inn um annað eyrað og út um hitt.

Fyrsti bloggpistillinn á þessari síðu fór í það að lýsa eðli gufuaflsvirkjana fyrir stóriðjuna á Hellisheiði og annars staðar, sem nú er að koma rækilega í ljós.

Á fundi, sem ég var beðinn um að koma á, daginn eftir að stjórn Íslandshreyfingarinnar greindi í ályktun frá því að óháðar nákvæmar mælingar sýndu fall virkjanasvæðanna á Reykjanesskaga um allt að 18 sentimetra, - og greina nánar frá þessu, kváðust þeir, sem komu á fundinn aldrei hafa heyrt neitt annað en að þessi orka væri bæði hrein og endurnýjanleg.

Um þetta hefur gilt í tíu ár fyrirbæri, sem ég nefni "áunna fáfræði", svipað og heitið áunnin sykursýki.  

Í fyrsta lagi hefur í hver hundrað skipti sem sannleikurinn í þessum efnum hefur verið sagður, hefur síbyljan um hreina og endurnýjanlega orku dunið hundrað sinnum oftar, allt frá forsetanum og ráðherrunum og niður úr. 

Og í öðru lagi hefur verið svo þægilegt að trúa síbyljunni og láta sannleikann fara inn um annað eyrað og út um hitt. 

Tíu árum eftir æðið sem steypti þjóðinni í hrun hefur að vísu miðað aðeins áfram í baráttu umhverfis- og náttúruverndarfólks en allt of hægt. 

"Þingvellir væru í rúst" er sagt um stöðu þessa helgistaðar þjóðarinnar ef framsýnir menn hefðu ekki sett löggjöf 1928 um að gera þá að þjóðareign, sem aldrei mætti selja eða veðsetja. 

Og á þessum tíu árum hefur þrátt fyrir marghrópuð varnaðarorð verið þannig farið með Mývatn, að í fyrsta sinn í sögu þess komst lífríki þess á rauðan válista fyrir þremur árum og er nú á heljarþröm.

Nýting jarðvarmans til orkuframleiðslu fyrir stóriðju var í upphafi höfð af þeirri fáránlelgu ofurstærð af mönnum, sem síðan hafa látið sig hverfa af vettvangi, að um svo mikla rányrkju er að ræða að núverandi stjórnendur, ágætisfólk, berst vonlítilli baráttu við að reyna að milda afleiðingarnar, sem eiga eftir að koma æ betur fram.

Jarðvarminn byggist á vatni og er því verðugt umræðuefni á Degi vatnsins. Einnig umræða um í hátt í hundrað nýjar virkjanir, sem menn sækja í að reisa, þótt þegar sé búið að reisa um 30 stórar virkjanir sem framleiða ásamt gufuaflsvirkjunum fimm sinnum meiri orku en við þurfum sjálf til eigin heimila og fyrirtækja.

Nú er í raun ekkert síður hart sótt í það margfalda allt, rétt eins og tíðkaðist að gera 2007.

Tífalda laxeldi á örfáum árum af fullkomnu fyrirhyggjuleysi, og stefna ötullega að því að framleiða minnst tíu sinnum meiri orku árið 2025 en við þurfum til eigin heimila og fyrirtækja.   

„Þingvellir væru í rúst“