Rými og þægindi eru dýrmæt í farartækjum.

Til er fræðigrein, sem nefnist ergonomi á erlendu máli, og snýst í stuttu máli um líkamleg og þar með andleg þægindi varðandi aðstöðu fólks til hreyfinga og viðveru, allt frá lögun, stærð og niðurröðun sæta og dyra til staðsetningar stjórntækja. 

Kannski á íslenska orðið þægindi við um þetta.  

Þetta getur verið afar mikilvægt atriði í farartækjum, bílum, flugvélum og skipum, og þess vegna vekur oft undrun, hvað heimþekktir framleiðendur virðast oft gleyma þeim lögmálum, sem gilda á þessu sviði. 

Til dæmis virðast þægindi í aftursætum oft vera fyrir borð borin, jafnvel í mjög dýrum og stórum bílum, og á þetta bæði við sætin sjálf, en oft ekki síður við um afturdyrnar eins og sjá má að meðfylgjandi myndum.   

Um þessi þægindi gilda nokkur einföld lögmál. Í reglum um leyfilegan fjölda farþega í aftursætum bíla teljast 43 sentimetrar í breiddina fyrir hvern farþega vera lágmark, eða 129 sentimetra heildarbreidd. 

Önnu tala er mjög mikilvæg; vegalengndin frá neðstu brún sætisbak fram að afturbrún sætisbaks fyrir framan. 

Fyrir meðalmann má þessi vegalengd helst ekki vera styttri en 65 sentimetrar, því annar fá hnén ekki nóg rými með fæturna í beinni stöðu fram. 

Stundum er hægt að svindla á þessu með því að færa hnén í sundur eða með því að færa annað eða bæði framsætin framar á kostnað þeirra, sem sitja frammi í. 

Annað atriði, sem gleymist ótrúlega oft, er hvort lærin fá stuðning á setunni. 

Ef þau nema ekki við setuna veldur það smám saman miklum óþægindum á langferðum. 

Sem dæmi um furðulega tilhögun hvað snertir aftursæti að þessu leyti má nefna tvo aldrifsbíla, Landrover Discovery og Suzuki Ignis. 

Það má hugsanlega segja að sá fyrrnefndi sé magnaðisti torfærubíllinn á markaðnum hvað snertir tækni í drifbúnaði og getu í djúpu vatni, á að þola 70 sentimetra vatnsdýpt, 20 sentimetrum meiri en keppinautarnir að ekki sé minnst á önnur þægindi og geta, sem speglast í verði á annan tug milljóna króna. 

Þess vegna vekur furðu, hve illa aftursætið er hannað í þessum dýra og flotta bíl. 

Þar skortir mjög á stuðning undir læri farþega, - hlutföllin gagnvart hæð frá gólfi og fjarlægð frá framsæti eru ekki i samræmi við annað í bílnum. 

Hins vegar er aftursætið í hinum fimm sinnum ódýrari bíl, Ignis, með fullkomin þægindi, sem eru meiri en á flestum öðrum bílum. 

Í báðum tilfellum, sem og alltaf þegar ég mæli rými í bílum, fer mælingin þannig fram, að fyrst er sest í framsætið og það stillt þannig, að fótarými sé nægilegt til að fá stuðning undir lærin þegar setið er í því. 

Síðan er sest í aftursætið og rýmið mátað í því. 

Fleira kemur til álita, til dæmis ókostir við hönnun afturdyra á bílum, þar sem verið er að elta útlitslega óhagkvæma tísku í lögun á afturgluggum, sem oft eru eins og litlar rifur eða borur. 

Mercedes-Benz bílar ýmsir, allt frá A-class,  eru dæmdi um bíla, þar sem efri gluggalínan er látin sveigjast svo mikið niður á við aftast, að það kostar erfiðleika að setjast inn í bílinn. 

Áður hefur verið fjallað hér á síðunni um þægindi í flugvélum, sem eru enn mikilvægari en í bílum þegar flugleiðirnar eru mjög langar. 

Rukka aukalega fyrir fótarýmið