Íslands þúsund ár

2.6.2022 | 23:39

Grindavík - Svartsengi - Vellirnir - Vestmannaeyjar, "allt undir"?

Allt frá fyrstu umbrotum á Reykjanesskaga hefur því verið velt upp hér á þessari síðu að hafinn væri nýr kafli í sögu eldsumbrota á Reykjanesskaga eftir átta hundruð ára hlé.

Þetta er smám saman að koma í ljós, og líkt og í ellefu ára aðdraganda gossins í Eyjafjallajökli 2010, þarf nú þegar að bregðast rösklega við og koma á fót öflugu og vel grunduðu varnarstarfi.

Bæjarstjórinn í Grindavík notar orðin "allt undir" um hættuna og viðbrögð við henni, og í fljótu bragði virðist það eiga við um Grindavík og Svartsengi, sem eru illu heilli svo nálægt líklegri eldstöð og hraunrennsli, að vandaverk verður að velja varnargarða sem eru á réttum stað.

Vogar á Vatnsleysuströnd eru talsverða vegalengd frá hugsanlegum eldstöðvum, en enda þótt svæðið frá Almenningi, þar sem er fyrirhugað flugvallarstæði fyrir svonefndan Kapelluhraunsflugvelli, sé góðan spöl frá hugsanlegri elstöð, er svæðið þaðan og vestur á Vellina í Hafnarfirði allt í skotlínu hugsanlegra hraunstrauma.

Ekki ætti að vera hætta á nýjum hraunstraumum niður í bæjarstæði og hafnarsvæði Hafnarfjarðar, því að í svonefndu Hjallamisgengi, sem liggur úr norðaustri til suðvesturs frá Heiðmörk um Hjalla, hefur myndast náttúruleg fyrirstaða og hindrun í formi margra kílómetra langs hamraveggs.

Hraun frá eldstöðvum í Bláfjöllum gæti runnið sömu leið og fyrra hraun sem féll alveg niður í Elliðaárdal og Elliðavog, en Elliðavatn og öflugar varnir gætu tafið fyrir slíkri hraunsókn.

Í þessu sambandi má ekki gleyma Vestmannaeyjum, en Heimaey er einfaldlega langstærsta eyjan vegna þess að undir henni hefur mesta eldvirknin verið.

Það var einskæð heppni sem réði því að enginn fórst í gosinu sjálfu 1973.

Erfitt er að sjá að nokkrar varnir fyrirfram geti dugað, heldur allt eins líklegt að flytja yrði alla íbúana á brott áður en aðsteðjandi gos brysti þar á.