BOTNRÁS - 70 METRA FYRIR OFAN BOTNINN.

Fyrsta notkun botnrásar Kárahnjúkastíflu í dag til að hleypa vatni úr Hálslóni er dæmi um atriði sem verður að fjalla um til að leiðrétta misskilning. í umhverfismálum. Þetta er nefnilega ekki raunveruleg "botn"rás þótt hún sé kölluð það vegna þess að hún er ekki við botn lónsins heldur í tæplega 70 metra hæð yfir botni þess. Ef sá hluti stíflunnar sem er fyrir ofan botnrásina yrði fjarlægður yrði það sem er fyrir neðan botnrásina samt hæsta stífla landsins.

Til samanburðar má geta þess að dýpsti hylur Hvalfjarðar er 84 metra djúpur. Að kalla þetta botnrás er svona álíka og að kalla þriðju hæð Landsvirkjunarhússins kjallara.  

Ástæðan fyrir því að hafa rásina svona ofarlega er sú að vegna þess hve mikið berst af auri í lónið er ekki hægt að hafa botnrás við botninn, því að aurinn færir munna hennar fljótlega á kaf og fyllir lónstæðið jafnt og þétt.

Um síður mun síðan miðlunargeta lónsins hafa daprast svo að virkjunin verði ónýt sem og svæðið mestallt til ferðamennsku nema fyrir þá ferðamenn sem vilja kynna sér mestu umhverfiseyðileggingu Íslendinga.

Slíkt mannvirki getur hefnilega haft aðdráttarafl fyrir suma. Sem dæmi má nefna að ég ferðaðist tvívegis alla leið norður til Alta á Finnmökru til að sjá Altavirkjunina, bara vegna þess að Gro Harlem Brundtland sagði í æviminningum sínum að hún sæi mest eftir því á sínum pólitíska ferli að hafa leyft þá virkjun þegar hún var umhverfisráðherra Noregs.

Og þó voru umhverfisspjöll af völdum hennar aðeins brot af umhverfisspjöllum Kárahnjúkavirkjunar. Ég vona bara að Siv Friðleifsdóttir hafi ekki lesið endurminningar Gro Harlem, - samanburðurinn er sláandi og Siv hefði ekki gott af því að vita nánar um þetta.    

Í lokin verður Hjalladalur orðinn fullur af auri undir vatnsyfirborðinu næst stíflunni og aurkeila búin að þurrka lónið upp og breyta innri hluta dalsins í flatar jökulleirur í stað dals með grónar hlíðar á báðar hendur. 

Aurinn myndi auk þess valda vandræðum við lokubúnaðinn þann stutta tíma sem líður þangað til hann yrði kaffærður í aurnum. Við Ufsarlón norðan Eyjabakka er að vísu stefnt að því að skola auri Jökulsár í Fljótsdal út til að lónið þar fyllist ekki, en það lón er svo lítið og stutt að þetta verður framkvæmanlegt.

Hálslón er hins vegar svo ógnarlangt að ekki er lagt í samsvarandi útskolun úr því, því miður.

Því miður, segi ég, því að eina leiðin til þess að tæma lónið alveg væri að sprengja upp fyrirstöðurnar og lokurnar sem settar voru í hin raunverulegu botngöng, sem notuð voru meðað verið var að reisa stífluna.

Þetta yrði sennilega illgerlegt eftir því sem tíminn liði og aursetið við stífluna yrði hærra og síðar yrði það alveg ómögulegt. Af þessu leiðir að uppfylling dalsins af auri verður stórkostlegasta og óafturkræfasta umhverfisröskun og náttúruspjöll sem hægt er að framkvæma á Íslandi.

Verkfræðingar sögðu á sínum tíma þegar þetta var rætt að kynslóðir framtíðarinnar myndu vafalaust ráða yfir tækni til að tæma lónið og fjarlægja aurinn og fá dalinn aftur í upprunalegri mynd.

Það er álíka óábyrgt og að segja að allt í lagi sé að sökkva kjarnorkuúrgangi í státunnum niður á botn úthafanna, - kynslóðir framtíðarinnar muni vafalaust ráða yfir tækni til að snúa þessu til baka í tæka tíð áður en tunnurnar ryðgi í sundur.   

Þetta allt, ásamt mörgu öðru, gerir Hálsón ólíkt öllum öðrum miðlunarlónum á Íslandi og þarf til dæmis að fara suður til Arizona að Powell-lóninu og Glen Canyon stíflunni til að finna hliðstæðu hvað snertir háa botnrás.

Og ekki veit ég um nokkurt annað miðlunarlón sem jafnast á við Hálslón um hraða sveiflu og hættu á sandstormum og uppfoki úr lónstæðinu.

Það hefur verið mjög athyglisvert að vera austur við lónið að undanförnu og það kallar á frekari útskýringu síðar um sérstöðu þessa "fallega fjallavatns" sem margir vilja kalla svo.   

 

 

 

Athugasemdir

[Sævar Helgason (IP-tala skráð) 13.6.2007 kl. 12:25]

Þá er það komið í ljós, samkvæmt úttekt sem kynnt var á opnum fundi Framtíðarlandsins.

Kárahnjúkavirkjun og álverið á Reyðarfirði er ATVINNUBÓTAVINNA niðurgreidd af okkur almenningi.  Við borgum með stóriðjunni sem svarar 2 milljörðum á ári.

Og allar þær fórnir til framtíðar sem færðar hafa veriði á víðernum landsins bætast við þennan reikning til frambúðar... Er ekki mál að linni ?

[Árni Gunnarsson, 13.6.2007 kl. 13:08]

Fyrir allnokkrum áratugum stöðvuðu grænfriðungar í Frakklandi flutning á eiturúrgangi með skipi. Þessi úrgangur var í stáltunnum sem sökkva átti í Atlantshafið. Um síðir tókst að koma skipinu úr höfn og klára verkið.

Yfirvöld í Frakklandi býsnuðust mikið út af þessum óróa sem þau kváðu ástæðulausan. Þessar tunnur voru svo rammgerðar að þeirra sögn að það tæki ekki minna en 80 ár þar til þær færu að tærast í sundur!

Markaðshyggjan og hagvaxtarátrúnaðurinn finnur sér margar ályktanir til að efla "bjartsýnina".

En nú styttist mjög í hið áðurnefnda áttræðisafmæli eiturumbúðanna.     

[Bryndís Helgadóttir, 13.6.2007 kl. 13:33]

Einhverjir eru að segja ósatt í þessari umræðu.  Á einum stað les ég að þjóðfélagið græði mörg hundruð milljarða á dæminu fyrir austan og svo les ég hér að við séum að tapa á þessu.   Hverjum á ég að trúa?    Svona "by default" þá held ég að ég verði að leggja traust mitt á alla þá mörg hundruð hámenntuðu sérfræðinga sem hafa komið að þessu, frekar en e-a bessivissera.   Kannski er ég bara svo einföld?  

[Ómar Ragnarsson, 13.6.2007 kl. 15:55]

Kæra Bryndís. Skoðum hvert stóriðjustefnan mun leiða okkur að lokum. 

Eftirfarandi staðreynd, sem ég benti á í kosningabaráttunni, gat enginn andmælt:

Þegar reist hafa verið í fullri og hagkvæmri stærð (fyrir álverin) 5-6 risaálver sem framleiða 2,5 til 3,0 milljónir tonna eins og Geir H. Haarde taldi vel koma til greina (Straumsvík-Grundartangi-Reyðarfjörður-Helguvík-Þorlákshöfn) fá aðeins 2 prósent af vinnufærum Íslendingum störf við þessi álver og þau skapa aðeins 7-8 prósent af þjóðarframleiðslunni.

Hægt væri að veita miklu fleira fólki betri og hærra launuð störf við mengunarlausa starfsemi sem þarf á orku að halda eins og til dæmis hugbúnaðarfyrirtækjum. Og ekki þyrfti að fórna til eins firna mikilli orku og til álveranna sem eru mestu orkubruðlsfyrirtæki veraldar. (Enda kölluð orkufrekur iðnaður)

Til þess að knýja þessi álver þarf að fórna öllum efnahagslega virkjanlegum vatnsföllum og háhitasvæðum landsins að undantekinni Öskju og Kverkfjöllum. Tapið vegna þessa í viðskiptavild þjóðarinnar er hægt að mæla í þúsundum milljarða króna.

Hver erlendur ferðamaður sem kemur til landsins gefur næstum fjórum sinnum meira af sér í þjóðarbúið en hvert áltonn.

Nær hefði verið að eyða þeim 130 milljörðunum, sem Kárahnjúkavirkjun á eftir að kosta, í að setja virkjunarsvæðið ósnortið á heimsminjaskrá UNESCO og nýta til ferðamennsku þetta einstæða svæði.