HEIMURINN ER LÍTILL.

Fróðlegt var að sjá fjallað um bandaríska húsnæðismarkaðinn í sjónvarpsþættinum 60 mínútum, hvernig alls konar miðlarar, álitsgjafar og kunnáttumenn fengu beinharða peninga í vasann fyrir að leika sér sem millliðir í hundruða milljarða pappírsleikfimi sem byggð var á því upphafi að ginna fólk til að taka óheyrilega há lán sem voru jafnvel hærri en það sem keypt var og lánþegarnir oft á tíðum engir borgunarmenn fyrir. Í ótal tilfellum var ekki einu sinni spurst fyrir um lánshæfni og þegar svikamylla milliliðanna var komin af stað var hún óstöðvandi og lævíslega hönnuð til þess að enda hjá fjárfestum, bönkum og lánastofnunum víðs fjarri upphafinu.

Þessi bylgja er nú að berast til okkar og fer miklu hraðar milli meginlanda en kreppan 1929, sem kom ekki til Íslands fyrr en 1931. Þessi töf á leið bylgjunnar til Íslands gaf landsmönnum tækifæri til að berast mikið á árið 1930 með Alþingishátíðina sem hápunkt.

Íslenska húsnæðisviðskiptabólan er nú líka við það að springa eins og sú ameríska og líklega eru flestir spádómar hér á landi um framhaldið byggðir á álíka ótraustum ágiskunum og tíðkast erlendis. Í upphafi þenslunnar hér var varað við því að þegar húsnæðisverðið og þenslan tæki um síðir óhjákvæmilega dýfu niður á við myndu þeir síðustu, sem tóku lán fyrir dýfuna, sitja uppi með skuldir sem væru mun hærri en húsnæðið, sem veðsett var fyrir skuldunum.

Bankarnir myndu neyðast til að lengja í hengingarólunum til þess að koma í veg fyrir það hrun markaðarins, sem stóraukið framboð á íbúðum gjaldþrota fólks myndi valda. En þar með yrði komið inn í vítahring, því að á sama tíma yrðu bankarnir að loka fyrir útlán til að bregðast við lánsfjárkreppunni. Sú birtingarmynd er að skýrast þessa dagana.

Sagt hefur verið að verðhrunið og kreppuna 1929 hefði mátt sjá fyrir og svo maður hefði haldið að menn vestra og hér hefðu átt að vera búnir að læra af því sem gerðist fyrir 79 árum.

En það sem sýnt var í 60 mínútum í gær leiddi í ljós að þrátt fyrir byltingu í upplýsingatækni geta slys, hliðstæð slysinu 1929, gerst enn í dag þótt þau verði vonandi ekki eins afdrifarík nú og þá.

Mikill samdráttur fasteignalána

Athugasemdir

[Ívar Pálsson, 6.2.2008 kl. 21:37]

Ég missti því miður af þessum þætti en fylgist bara með málunum af netinu. Þetta er hverju orði sannara hjá þér og virðist því miður vera lögmál en ekki slys, þ.e. að þegar bankar lána nær óhindrað, t.d. til hlutafjárkaupa í þeim sjálfum, þá er stutt í að bólan springi. Árin 2004-2007 þá keyptu bankarnir hér húsin af þorra húseigenda, sem eru enn ekki búnir að gera sér grein fyrir því núna. T.d. er eignamyndun (eða haldið í einhverja eign) nær engin í 40 ára láni þegar verðbólga og gengissig étur þetta upp. Fyrir vikið er fjöldinn með rándýr hús í raun á rándýrri leigu. Þegar þau vilja koma sér út úr vítahringnum, þá er ekki hægt að selja nema með tapi sem greiða þarf upp.

[Jóhanna Guðný Baldvinsdóttir, 7.2.2008 kl. 03:03]

Elsku litlu bankarir okkar spila með í hringekju stórmógúla, sem komið hafa af stað ýmsum kreppum sem dunið hafa yfir, eins og núna, húsnæðiskrísa, horfum bara á Ísland, hvurnig í ósköponum stendur á því að verð á húsnæði hoppar upp um 100% án nokkurar ástæðu annarar en þeirra að "tala verðið upp"að hluta til, því einungis hefur húsnæði hækkað í verði þar sem eftirspurn er, eða líkur er að svo sé. Ekki gerist það á "sumum stöðum", þar helst verðið við -200% miðað við byggingu sambærilegs húsnæði annars staðar. Málið er að þessi "krísa"eða réttara sagt bóla, er afleyðing ónógrar þekkingar manna sem í þessum geira starfa. M.ö.o. það eru ungir menn, með metnað, kanski of mikinn, sem kvattir eru áfram um að ná árangri, ný útskrifaðir úr háskóla, hafa enga reynslu af lífinu aðra en þeirri að læra, með fullri virðingu. Svo er þessum lærlingum sveipað háum launum, en hvar er hugmyndafræðin, hún liggur í tölum á blaði algerlega snauð af þekkingu og reynslu, einungis tölulegum upplýsingum, sem hver og einn getur orðið sér um ef hann óskar, en það er ekki málið. Við verðum að passa okkur á að gera ekki þetta þjóðfélag svo snautt af algildri þekkingu, að fólk undir 30 ára með alls enga reynslu setji okkur sem eldri eru einhverjar reglur hvernig við viljum hafa hlutina, þetta er að færast í þessa átt því miður. Með aukinni menntun öðlast menn aukin réttindi alveg rétt, en ekki reynslu, hún kemur með árunum, það er staðreynd sem ekki verður vikið.

[Hrannar Baldursson, 7.2.2008 kl. 11:16]

Ungir Íslendingar hafa einfaldlega verið sviknir af þeim eldri. Húsnæði er nokkuð sem hver og einn verður að kaupa eða leigja. Þeir sem eru að ljúka námi núna eiga í fá hús að venda. Það er verið að búa til alltof erfiðar aðstæður fyrir þær kynslóðir sem taka við. Með sama framhaldi, og vil ég vera hófsamur í fullyrðingum, verður ástandið eins og í löndum þar sem lýðurinn hefur gert uppreisnir gegn auðvaldi, eins og á Kúbu fyrir um fimmtíu árum, Rússlandi fyrir rúmum hundrað árum, Venezúela í dag. Of mikil efnishyggja og ofsagróði fárra getur leitt til hörmungarástands. Spurningin er: stefnir virkilega í þetta og ef svo er, hvað er til ráða?

[Hrannar Baldursson, 7.2.2008 kl. 11:19]

Svo að það sem ég sagði verði ekki misskilið: þegar ég segi eldri, meina ég frá 25 ára og eldri, en vil samt ekki alhæfa. Mér sýnist mín kynslóð hafa brugðist framtíðinni.

[Ómar Ragnarsson, 7.2.2008 kl. 18:03]

Ef það er mín kynslóð sem á mesta sökina hefur hún sett met á þessu sviði. Við eignuðumst flest okkar húsnæði á sínum tíma með því að spila á verðbólguna allt fram til 1980 þannig að því meira sem við skulduðum, þeim mun meira græddum við.

Talnaglöggir menn áætluðu að á þessum árum hefðu þeir sem keyptu húsnæði fengið allt að þriðjung gefins sem þýddi í raun að við tókum þetta af þeim sem höfðu sparað, þar á meðal foreldrum okkar, öfum og ömmum.

Ef það erum síðan við sem nú eigum þátt í að láta afkomendur okkar blæða verður met okkar seint slegið, - met sem felst þá í því að taka fé bæði af forfeðrum og formæðrum okkar og af afkomendunum.

Vonandi er þetta einföldun hjá mér og við ekki svona bíræfin, en illur grunur nagar þó.

[Villi Asgeirsson, 7.2.2008 kl. 21:07]

Ég var að skoða fasteignasíðuna hér á MBL.is og það virðist vera ómögulegt að kaupa neitt undir 10 milljónum. Afborganir eru ansi fljótt komnar yfir 60.000 á mánuði. Það er kannski möguleiki fyrir fólk í sambúð að kaupa eitthvað, en Guð (eða hvað sem er) hjálpi einstæðu fólki.